TABEIROSMONTES
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
        • Castrp Valente
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro de Fontegrande
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños >
        • Muíño de Ricovanca
        • Muíños de Vesacarballa
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Ricovanca
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte Liñares
        • Ponte do Reconco
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelos >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza da Caldeira
        • Fervenza da Cova do Lago
        • Fervenza de Curantes
        • Freixa de Chamosa
        • Fervenza da Firveda
        • Fervenza da Graña
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Cádabo
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Montouto
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Umia
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Haxiografía
      • Mitoloxía
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
      • Fiestra Con Masa
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Atri Non
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

A primeira pedra do cruceiro do Hío púxose en Cerdedo

13/10/2024

1 Comentário

 

Os motivos labrados por Ignacio Cerviño nas caras do pedestal do cruceiro do Pego (Parada) reprodúcense no cruceiro do Hío

Calros Solla
Foto
Fotografía do cruceiro do Pego (Parada), tras os traballos de limpeza efectuados polo colectivo Capitán Gosende en 2012.
Foto
Fotografía do anverso da cruz do cruceiro do Pego (Parada), obtida por Reimóndez Portela.
Óese por aí que no tocante á autoría do sublime cruceiro do Hío (Cangas) existen dúas correntes de opinión: os que defenden o cicel do cotobadés Xosé Cerviño García (Augasantas, 1843-1922), e os que, pola contra, lle atribuímos a súa feitura á mestría do seu veciño e parente Ignacio Cerviño Quinteiro (Augasantas, 1834-O Porriño, 1905). Dígolles que non existe tal dicotomía.
Os que se obstinan en prol da intervención de Xosé Cerviño fano sen acreditar documentación ningunha, apelando tan só á forza da tradición oral, que no seu caso equivale apenas ao ruxerruxe ou ao falar para a feira. Nin tan sequera poden apelar á arbitraxe de Castelao, pois en As cruces de pedra na Galiza (1950), o de Rianxo amentou un “Calviño” como autor da escultura. Esta errónea asignación non desmerece en absoluto o esforzo investigador de Castelao, tan monumental coma os cruceiros que enxalza, senón que invalida a única referencia documental argüída polos que se obstinan en negarlle a Ignacio Cerviño o pan e o sal.
Xa no século XVIII, a corrente ilustrada –que nos levantou das patas de diante– instaba a analizar o consuetudinario á luz da razón, en troco de parapetarse tras dunha tradición consolidada por séculos de imposición e escurantismo: “Sapere aude”, convídanos dende aquelas o filósofo I. Kant.
Criticaremos pois a tradición sempre e cando vexamos nela unha carga que se soporta sen outra razón que o pasado. Asumiremos a razón como a capacidade de adquirir coñecementos coa experiencia e a investigación. Tanto é así que non teremos inconveniente en rectificar o que haxa que rectificar asemade se nos presenten datos obxectivos que refuten non unha corrente de opinión, senón o cúmulo de evidencias que a día de hoxe sinalan Ignacio Cerviño –o mestre Cerviño– como o autor, entre outras excelencias, do cruceiro do Hío.
A autoridade local quizais o descoñeza, mais para os que en Cerdedo defendemos a valía e a preservación do noso patrimonio histórico-artístico, a figura de Ignacio Cerviño sérvenos para ostentar o cruceiro do Pego (parroquia de Parada) ao considerármolo a obra xeratriz do cruceiro do Hío. Eríxese o cruceiro do Pego –hogano, vandalizado e abandonado– como escultura predecesora, xa que, como explicaremos, o mestre Cerviño labrou nela motivos orixinalísimos, que despois reproduciría na súa obra cimeira.
Xa en 2012 –hai unha ducia de anos–, no artigo “A labra precursora de Ignacio Cerviño” (Faro de Vigo, 7-10-2012; ídem, As pedras da tribo. Retrincos II, 2014, páxs. 41-54) defendiamos coa bibliografía necesaria que, en 1859, con 25 anos –e probabelmente xa antes–, Ignacio Cerviño residía en Cerdedo. En agosto do ano 59, Cerviño casa coa cerdedesa Ramona Beiro Mosquera. O 3 de novembro de 1860 nace en Cerdedo a súa primeira filla, Vicenta Cerviño Beiro, que será bautizada na parroquial de San Xoán. Ese mesmo ano e dende Cerdedo, Ignacio Cerviño e mais a súa familia trasládanse a Madrid, para el se matricular na Real Academia de Bellas Artes de San Fernando. O investigador Anxo Coia (“Aproximación á vida e obra de Ignacio Cerviño”, Tabeirós-Montes, 3-12-2017) emprega este particular para salientar que non estamos diante dun diletante, senón dun profesional que, dotado dunha innata xenialidade e avezado no oficio coa cuadrilla de seu pai –o mestre canteiro Antonio Cerviño–, aspiraba a perfeccionar a súa técnica e a súa arte nunha institución de acreditado prestixio. O propio Coia (“O dilema da autoría do cruceiro do Hío”, blog A Illa dos Ratos, 8-4-2022) documenta que, en 1852, sete anos antes, a Antonio Cerviño se lle adxudicara a construción da bóveda central da igrexa do Hío. Non debera resultar difícil atar cabos.
Consonte a documentación achegada por Rodríguez Fraiz (Canteiros e artistas de Terra de Montes, 1982, páx. 455), o reitor de Parada-Castrelo encárgalle a Ignacio Cerviño a feitura do cruceiro do Pego. En marzo de 1859, o párroco abóalle a cantidade de 400 reais polo choio. En maio do ano seguinte, o cura entrégalle outros 200 reais, procedidos de la echura del crucifijo y demás recomposiciones del mismo crucero del Pego. Intuímos que este segundo pago viña satisfacer o derradeiro prazo da débeda ou remunerar unha temperá restauración do cruceiro, abatido quizais polos temporais na invernía do ano 59.
Neste senso, convén saber que o cruceiro de Ignacio Cerviño non era o primeiro que se erixía anexo á ermida do Pego, pois en 1651 –208 anos antes–, Xoán Bouzas Beiro canteiro-escultor de Meilide (Cerdedo) materializa a encarga do por aquel entón crego de Parada-Castrelo: por quanto junto y arriba de la hermita de Ntra. Señora do Pego es muy necesario de acerse un crucero de piedra con sus baras y escultura, y en el acer una imaxen de Cristo y Imaxen de Ntra. Señora de la Soledad y otras cosas. Taxouse a encomenda en 50 ducados. Segundo consta en documentación de 1859, os servizos de Ignacio Cerviño foron requiridos para substituír o cruceiro de Xoán Bouzas, despezado por mor dun vendaval (Faro de Vigo, 2-11-21; ídem, É ruín porque o fan. Retrincos VI, 2024, páx. 178).
Coincido con Anxo Coia en que o fuste actual do cruceiro do Pego puidera non ser da fábrica de Ignacio Cerviño, senón reaproveitamento do tallado por Xoán Bouzas no século XVII. Agora ben, non teño dúbida de que, atendendo as evidencias que até este momento manexamos, o crucifixo e o pedestal son legado de Ignacio Cerviño. O varal do cruceiro do Pego, enfeitado coa imaxe do santo Antonio e asignado a Bouzas Beiro remítenos –consonte os documentos– ao primitivo cruceiro da parroquial de Cerdedo (En que el dicho Juan de Bouças a de azer el dicho crucero de piedra y la coluna del a de ser como la del crucero de Cerdedo con la imaxen del Sr. San Antonio en medio de dicha coluna...; Rdez. Fraiz, páx. 66), substituído en 1900 polo actual de Xosé Ferreiro e en paradoiro descoñecido.
Por desgraza, en 2001, o crucifixo do cruceiro do Pego veuse ao chan, ao parecer, por unha frustrada tentativa de roubo. Algúns fragmentos da cruz gárdanse nunha casa particular da aldea da Insua (Parada) á espera dunha conxunción astral que lle devolva a integridade.
Xa que logo, ao agocho da fraguiza do Pego, consérvanse hogano a plataforma, o pedestal, o varal e o capitel. Cando menos, o pedestal, o capitel e a cruz son obra de Ignacio Cerviño.
Poño arestora a atención no pedestal, pois esta peza é clave para confirmar a miña hipótese: Se Ignacio Cerviño é o autor dos motivos que ornan as catro caras do pedestal do cruceiro do Pego, Ignacio Cerviño é o autor do cruceiro do Hío.
Para argumentar a miña teoría, reproduzo o xa publicado en As pedras da tribo (páxs. 45-47): “Tanto o cruceiro do Pego coma o cruceiro do Hío enfeitan o seu baseamento con escenas bíblicas. Nas catro caras frontais do pedestal cúbico do cruceiro do Pego, en mediorrelevo, represéntanse catro pasaxes de cando os nosos Primeiros Pais sucumbiron á tentación: 1) Adán e Eva, ledos, no Paraíso (cara leste) 2) O demo gaioleiro (cara norte) 3) A serpe enrodelada na maceira (cara oeste) e 4) A parella amosando vergoña e contrición tras cometer o pecado orixinal (cara sur). O pedestal do cruceiro do Pego é un cómic de pedra narrado en catro viñetas.
Na escena primeira, Adán e Eva, mimetizados coa edénica matogueira, cóllense das mans. Na escena segunda, o demo rabilongo brande ameazante unha guincha (a figura perdeu a cabeza e os brazos). Na escena terceira, o demo, mudado a cobra, cingue a árbore da ciencia (a figura perdeu a cabeza, mais conserva o picado das escamas). Na escena cuarta, Adán e Eva amosan pesar polo pecado cometido (a figura de Eva perdeu o antebrazo dereito, co que cobre os seos), coa man esquerda agocha a crica; Adán oculta a pixa coa man dereita. Válense ambos de cadansúa folla de parra.
No cruceiro do Hío, nun dos catro fornelos da base, represéntase a Eva aceptando a mazá que lle ofrece a diabólica serpe e, noutro, a Adán no intre da fatídica deglución; ambos os dous, a carón da árbore do ben e do mal, ateigada da gorentosa froita prohibida.
Tanto o Adán e a Eva do pedestal do cruceiro do Pego (escena 1) coma o Adán e a Eva dos fornelos basais do de Hío disimulan a súa nudez inocente tras a fronde do Paraíso, resolta en circunvolucións de pureza.
Así mesmo, tanto o Adán do pedestal do cruceiro do Pego (escena 4) coma o Adán (exento) do fuste do cruceiro do Hío levan unha man, a esquerda, á cabeza. As Evas ocultan os seos co brazo. Tanto en Cerdedo coma en Cangas, a parella loce longos cabelos.
A figura do Adán que bota unha man á cabeza en sinal de arrepentimento é un tópico iconográfico xa anticipado, verbigracia, polo miniaturista do Códice Emilianense (século X) para a capitular “L”; polo escultor Wiligelmo, nos baixorrelevos da fachada da catedral de Módena (século XII); ou por Fra Angélico, no retablo “A Anunciación” (século XV), conservado no Museo do Prado.
Outras posturas adánicas características, reproducidas polos nosos canteiros, son as de levar as dúas mans á cabeza, ás dúas mans ás partes pudendas, ou ben unha man á colloada e a outra á gorxa (bocado, castaña, mazá ou noz de Adán).
Consonte os expertos, o aceno de Adán o erixe cabeza da humanidade pecadora, fronte a Cristo, cabeza da humanidade redimida. Pola súa banda, o pobo entende que Adán, coitado, leva a man a cabeza porque é consciente das consecuencias do seu acto, ou tamén, porque, perdida a súa calidade inmortal, experimenta por vez primeira a dor física. Entendámonos, Adán, desterrado do Paraíso, estrea a súa mortalidade cunha cefalea.
O chapitel do cruceiro do Pego enféitase con catro anxos alados e follas de acanto. A mesma composición, aínda que máis elaborada, se pode admirar no chapitel do cruceiro do Hío”.
Malia que menos refinados, os orixinalísimos motivos labrados en 1859 por un Ignacio Cerviño de 25 anos nas caras 1 e 4 do pedestal do cruceiro do Pego (a matogueira pudorosa e o Adán que bota a man esquerda á cabeza) foron trasladados con requinte trece anos despois ao sobrepedestal e ao fuste do cruceiro do Hío por un Ignacio Cerviño de 38 anos, tras pasar pola Real Academia de San Fernando (1860 e ss.) e deseguido vincularse física, espiritual e laboralmente a Cangas e ao Hío. Ignacio Cerviño, casado en segundas nupcias, bautiza unha filla no Hío en abril de 1872 (Coia, A.: “A identidade do mestre Cerviño”, Faro de Vigo, 30-6-2024).
Esta vinculación ao territorio transcende a tradición oral e concrétase en abondosa obra feita. Lembremos que durante o período 1866-1879, amais do cruceiro do Hío (1872), Ignacio Cerviño e a súa cuadrilla tallan en madeira 24 figuras, cerna e reclamo da Semana Santa canguesa: a Mesa dos Apóstolos (Santa Cea); o san Xoán, a Verónica, as Tres Marías, o Francisquiño da Ferramenta, o Carnasedo (centurión trompeteiro), o Nazareno, Simón o Cireneo, os dous Carallotes (Procesión do Santo Encontro ou dos Carallotes) e o Cristo do Descendemento, a súa obra cumio en madeira (Iglesias, B. & Gil, M.: “A Semana Santa de Cangas”, blog A Illa dos Ratos, 21-3-2024). Súmenselles o mausoleo do Ranqueta (1873), a bóveda da parroquial de Coiro (1887), a escultura da Fonte de Santiago (1890)...
Xaora, Ignacio Cerviño merece do pobo de Cangas xa non un “recanto”, senón unha ampla avenida, facéndose no presente 190 anos do seu nacemento e 119 do seu pasamento. Pola mesma, o cruceiro do Pego e o panteón das Capitás deberan en Cerdedo depararlle ao mestre Cerviño honra e recoñecemento.
O selo inconfundíbel de Ignacio Cerviño perdura no cruceiro do Pego –obra de xuventude– e na quintaesencia do desencravo do Hío. Este pormenor a canda o inmenso e esclarecedor traballo de investigación de Anxo Coia (continuador dos estudos de E. Eiroa e E. Fdez. de la Cigoña) axúdanme a constatar que Ignacio Cerviño puxo en Cerdedo a “primeira pedra” do cruceiro do Hío. Mente aberta, investigación e observación; non hai outro camiño. Papeis calan barbas.
Atrévome finalmente, nun alarde de autocrítica, a pór en cuestión os meus apontoados argumentos. Se efectuadas as visitas de contraste aos devanditos cruceiros –desestimando considerar o feitío dun escultor incipiente ou o alto grao de deterioro das esculturas–, alguén conclúe que as figuras basais do cruceiro do Pego non son da autoría de Ignacio Cerviño, afirmo co mesmo fundamentado orgullo de persoa comprometida co patrimonio de noso que o cotobadés Ignacio Cerviño achou inspiración no traballo do cerdedés Bouzas Beiro, copiando os modelos do pedestal do cruceiro do Pego na composición do cruceiro do Hío. Por fas ou por nefas, as evidencias son esmagadoras.
Ignacio Cerviño –o mestre Cerviño–, escultor en pedra e madeira, baixote, cara larga y trigueña, morre no Porriño á idade de 71 anos en loanza de multitudes (Galicia, A Habana, 26-11-1905).
Reflexione a autoridade local. Gárdese de asistir a aquelarres ou ao parto dos montes e promova en Cerdedo –por exemplo– a celebración da Romancha do Arjina, continuación daquela Festa do Canteiro cerdedesa dos anos 70. No Hío, van pola terceira edición (Memorial Ignacio Cerviño) e os de Capitán Gosende somos tratados con moito agarimo e deferencia. Nesta festa de exaltación do gremio da pedra, o libro O vervo xido. A fala secreta dos canteiros de Cerdedo (2011) sempre esgota as existencias; en Cerdedo, nin consta na biblioteca pública.
Reflexione a autoridade local, e fágase o necesario para que en breve prazo poidamos ver restaurado o cruceiro do Pego. Oreta en pinzas, domine nostre.
Foto
Fragmentos da cruz do cruceiro do Pego (foto de X. Carballo).
Foto
Cara 1 (leste) do pedestal do cruceiro do Pego.
Foto
Cara 4 (sur) do pedestal do cruceiro do Pego.
Foto
Edícula sur do pedestal do cruceiro do Hío.
Foto
Edícula oeste do pedestal do cruceiro do Hío.
Foto
Eva e Adán no fuste do cruceiro do Hío.
Foto
Sinatura e selo do escultor Ignacio Cerviño.
1 Comentário
Serafín López Viglerio
24/10/2024 12:43:32 pm

Ola.
Parabéns a Calros Solla, o autor deste profundo traballo. Prós que ademiramos tanto o cruceiro de Hío, é moi escrarecedor.
Pois haberá que pasar pola capela do Pego, na parroquia de Parada, en Cerdedo, a ollar ese cruceiro.
Obrigado.

Responder



Deixe uma resposta.

    Un proxecto de:

     Imagem

    Colaboracións

    Tudo
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Estamos en:


    Imagem
    Imagem
    Imagem
    Foto

    Feed RSS

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Março 2025
    Fevereiro 2025
    Janeiro 2025
    Dezembro 2024
    Novembro 2024
    Outubro 2024
    Setembro 2024
    Agosto 2024
    Julho 2024
    Junho 2024
    Maio 2024
    Abril 2024
    Março 2024
    Janeiro 2024
    Dezembro 2023
    Novembro 2023
    Outubro 2023
    Setembro 2023
    Agosto 2023
    Julho 2023
    Maio 2023
    Abril 2023
    Fevereiro 2023
    Janeiro 2023
    Dezembro 2022
    Novembro 2022
    Outubro 2022
    Setembro 2022
    Agosto 2022
    Julho 2022
    Junho 2022
    Maio 2022
    Abril 2022
    Março 2022
    Fevereiro 2022
    Janeiro 2022
    Dezembro 2021
    Novembro 2021
    Setembro 2021
    Agosto 2021
    Julho 2021
    Junho 2021
    Maio 2021
    Abril 2021
    Março 2021
    Fevereiro 2021
    Janeiro 2021
    Dezembro 2020
    Novembro 2020
    Outubro 2020
    Setembro 2020
    Agosto 2020
    Julho 2020
    Junho 2020
    Maio 2020
    Abril 2020
    Março 2020
    Fevereiro 2020
    Janeiro 2020
    Dezembro 2019
    Novembro 2019
    Outubro 2019
    Setembro 2019
    Agosto 2019
    Julho 2019
    Junho 2019
    Maio 2019
    Abril 2019
    Março 2019
    Fevereiro 2019
    Janeiro 2019
    Dezembro 2018
    Novembro 2018
    Outubro 2018
    Setembro 2018
    Agosto 2018
    Julho 2018
    Junho 2018
    Maio 2018
    Abril 2018
    Março 2018
    Fevereiro 2018
    Janeiro 2018
    Dezembro 2017
    Novembro 2017
    Outubro 2017
    Setembro 2017
    Agosto 2017
    Julho 2017
    Junho 2017
    Maio 2017
    Abril 2017
    Março 2017
    Fevereiro 2017
    Janeiro 2017
    Dezembro 2016
    Novembro 2016
    Outubro 2016
    Setembro 2016
    Agosto 2016
    Julho 2016
    Junho 2016
    Maio 2016
    Abril 2016
    Março 2016
    Fevereiro 2016
    Janeiro 2016
    Dezembro 2015
    Novembro 2015
    Outubro 2015
    Setembro 2015
    Agosto 2015
    Julho 2015
    Junho 2015
    Maio 2015
    Abril 2015
    Março 2015
    Fevereiro 2015
    Janeiro 2015
    Dezembro 2014
    Novembro 2014
    Outubro 2014
    Julho 2014
    Junho 2014
    Abril 2014
    Março 2014
    Fevereiro 2014
    Janeiro 2014
    Dezembro 2013
    Novembro 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.
Com tecnologia Crie um website único com modelos personalizáveis.