Olives*
Pedro Varela
Parroquia de 71 cabezas de familia e 340 habitantes, situada na vertente occidental do monte de San Sebastián, e distante da Estrada uns dez quilómetros.
Olives vén de oliva, oliveira. Por alí tivo que abundar esa clase de árbores; aínda se ven varias na actualidade.
Lugares: A Viladafonso, Pazos, A Somoza, Fraiz, Fieitoso, e unha casa nova na Caniza.
Viladafonso ou Vila de Afonso, do fundador ou primitivo aforante do lugar, que levaba ese nome. Sobre A Somoza véxase o que en canto ao significado desa palabra sinalamos ao describir a parroquia do mesmo nome. Fieitoso, terreo de moitos fieitos ou fentos.
Vías de comunicación: camiños antigos e malos e as pontiñas de Santa Lucía entre Pazos e a Igrexa, outro en Pazos para se comunicar con Parada de Pardemarín, e o de Laxes entre Viladafonso e Pardemarín. A Olives irá un camiño vecinal cuxo proxecto foi aprobado polo Estado.
Lindeiros: norte, Curantes; sur, Pardemarín; leste, montes de Seoane e Escuadro; oeste, Lamas.
Bañan a parroquia que nos ocupa dous regatos: un que nace no monte de Pazos e desauga en Lamas e outro que ten orixe en Fraíz e pasa a Curantes, no punto de Ponte Retorta, e después a Pousada; con ambos réganse varios terreos.
En 1856 era mestre de Olives, D. Vicente Prieto, natural de Agar; en 1858 xa o era D. Manuel Barcala. Hoxe teñen aqueles pais de familia para instruír os seus fillos unha Escola Nacional servida por unha mestra, que funciona en Pousada.
No eclesiástico: Olives ten por filial Pardemarín e por patroa, Santa María; o curato é de entrada, presentación de varios leigos; antes presentaba Gómez de Xerliz, sucedendo ao padroado do dono do Casar de Pazos. A igrexa é regular; foi reedificada en 1829 e 1830; ten unha boa torre composta de dous corpos. Dise que a igrexa primitiva estaba no Castro. Os datos más antigos do arquivo parroquial chegan ao ano 1696.
Festas anuais: a patroa, o 15 de agosto; o Anxo, o primeiro domingo de setembro; Santa Lucía, o 13 de decembro; San Antonio, o 17 de xaneiro.
Outras particularidades: en Olives, no lugar da Viladafonso hai un castro sen ningunha particularidade especial. Olives e Curantes teñen unha meritoria sociedade pro-instrución, fundada polos fillos desas parroquias residentes en Cuba; reuniron algúns fondos e proxectan a construción dun local para o ensino.
Entre Olives e Seoane de Forcarei, alá na altura do monte está a Lagoa Sacra. Trátase dunha lagoa moi notábel, duns vinte ferrados de extensión, que presenta en todo o seu perímetro vestixios de murallas. Cóntase que se librou nas inmediacións unha grande batalla e que os cadáveres foron lanzados ao lago; por iso o amurallaron despois para evitar profanacións e denominárono «Lagoa Sacra». No inverno hai alí moitos parrulos.
*Pedro Varela, A Estrada, 1923; ed. Deputación de Pontevedra 2017.
Olives vén de oliva, oliveira. Por alí tivo que abundar esa clase de árbores; aínda se ven varias na actualidade.
Lugares: A Viladafonso, Pazos, A Somoza, Fraiz, Fieitoso, e unha casa nova na Caniza.
Viladafonso ou Vila de Afonso, do fundador ou primitivo aforante do lugar, que levaba ese nome. Sobre A Somoza véxase o que en canto ao significado desa palabra sinalamos ao describir a parroquia do mesmo nome. Fieitoso, terreo de moitos fieitos ou fentos.
Vías de comunicación: camiños antigos e malos e as pontiñas de Santa Lucía entre Pazos e a Igrexa, outro en Pazos para se comunicar con Parada de Pardemarín, e o de Laxes entre Viladafonso e Pardemarín. A Olives irá un camiño vecinal cuxo proxecto foi aprobado polo Estado.
Lindeiros: norte, Curantes; sur, Pardemarín; leste, montes de Seoane e Escuadro; oeste, Lamas.
Bañan a parroquia que nos ocupa dous regatos: un que nace no monte de Pazos e desauga en Lamas e outro que ten orixe en Fraíz e pasa a Curantes, no punto de Ponte Retorta, e después a Pousada; con ambos réganse varios terreos.
En 1856 era mestre de Olives, D. Vicente Prieto, natural de Agar; en 1858 xa o era D. Manuel Barcala. Hoxe teñen aqueles pais de familia para instruír os seus fillos unha Escola Nacional servida por unha mestra, que funciona en Pousada.
No eclesiástico: Olives ten por filial Pardemarín e por patroa, Santa María; o curato é de entrada, presentación de varios leigos; antes presentaba Gómez de Xerliz, sucedendo ao padroado do dono do Casar de Pazos. A igrexa é regular; foi reedificada en 1829 e 1830; ten unha boa torre composta de dous corpos. Dise que a igrexa primitiva estaba no Castro. Os datos más antigos do arquivo parroquial chegan ao ano 1696.
Festas anuais: a patroa, o 15 de agosto; o Anxo, o primeiro domingo de setembro; Santa Lucía, o 13 de decembro; San Antonio, o 17 de xaneiro.
Outras particularidades: en Olives, no lugar da Viladafonso hai un castro sen ningunha particularidade especial. Olives e Curantes teñen unha meritoria sociedade pro-instrución, fundada polos fillos desas parroquias residentes en Cuba; reuniron algúns fondos e proxectan a construción dun local para o ensino.
Entre Olives e Seoane de Forcarei, alá na altura do monte está a Lagoa Sacra. Trátase dunha lagoa moi notábel, duns vinte ferrados de extensión, que presenta en todo o seu perímetro vestixios de murallas. Cóntase que se librou nas inmediacións unha grande batalla e que os cadáveres foron lanzados ao lago; por iso o amurallaron despois para evitar profanacións e denominárono «Lagoa Sacra». No inverno hai alí moitos parrulos.
*Pedro Varela, A Estrada, 1923; ed. Deputación de Pontevedra 2017.