O domingo 15 de maio, cos zoqueiros a bater no sobrado, propuxémonos dar coa estación mítica da Cova dos Mouros, localizada, segundo os nosos informantes, no monte da Cimadavila (Caroi-Cotobade), na ladeira oeste do monte do Seixo e a uns 800 m, cara ao norte, da ermida da Santa Mariña. Todo ao noso arredor era unha espeteira de abrotias onde o monte pendurar o seu gabán de toxo chorido.

Ao tempo que, dende a aldea da Cimadavila, enfrontabamos a ascensión, fomos esculcando nas innúmeras formacións rochosas que afloran a unha beira e á outra da pista forestal. Non nos afastaramos nin 400 m da aldea cando, á marxe esquerda do vial, alí onde nomean A Estivadiña, atraeu a nosa atención un bolo granítico dende o que se contemplaba unha bela panorámica da valiña de Caroi, ollos estricados até a lomba do Coirego.
Axiña nos decatamos de que o petouto fora empregado como soporte para a arte rupestre. Naquel pedestal talláranse, en época prehistórica, unhas oito ou dez coviñas, repartidas en tres mamilóns. Tres coviñas en uve riscáranse na parte superior do pelouro máis alto; outras tres, tamén en uve, no relanzo inmediato; outras dúas, na rampla do pelouro máis baixo (unha das coviñas fora ampliada a posteriori cun útil de ferro); e outras dúas na parte superior do mesmo pelouro, asociadas a unha bacía natural. Denominamos o achado “petróglifo da Cimadavila” (coordenadas.- X: 548.818; Y: 4.703.465; 690 m de altitude). Este gravado rupestre fai o número 92 dos descubertos polo colectivo en Terra de Montes.
A pouco máis dun quilómetro, en liña recta e cara ao sueste, da estación petroglífica da Cimadavila localizábase a Cova dos Mouros, o noso destino. A Cova dos Mouros (coordenadas.- X: 549.697; Y: 4.702.769; alt. 840 m) é un acubillo rochoso aberto no macizo granítico das Penizas; para ser máis exactos, nas Penizas de Baixo. Nas Penizas, nas casteleiras de Arriba e nas encovadas de Abaixo, o cuarzo e a pedra de gran fixeron amálgama.
Cando estabamos a uns douscentos metros do obxectivo, amainou o vento e o ceo ceibou unha morna bategada. Démoslles sebo aos pés corga arriba e, malia a corrida, acadamos o abrigadoiro da Cova dos Mouros mollados coma pitos. Ao abeiro da espenuca, recobramos o alento e fixemos por escorrer os impermeábeis.
Mentres agardabamos un aloveado, entretivémonos lembrando as lerias de mouros escoitadas na Cavadosa de boca do defunto Venicio Fortes, de quen temos fondas saudades. Na Cova dos Mouros da Cimadavila viven os mouros que gobernan os fogóns da Casa da Neve. Os míticos cociñeiros cazolean naqueles potes gorgolexantes a secreta receita do nevarío, asemade a cheminea golsa polo orbe a folerpada. Prodixioso oxímoro. Así se escribiu no libro Monte do Seixo. O santuario perdido dos celtas (2008):

“Nas inguas do Seixo, aló do Castro, acó da Santa Mariña, a unha carreira de can do camiño da feira, tense a neveira de Cimadevila. Arredor da pedra lareira, escoleres cullaretos, mouros garfeleiros cociñan a xistra, prebe da invernía, en pote ribeirán. Cas da neve, a cheminea arfante alenta o nevarío. Ao chou, o ventimperio pousa a albeira tinguidura encol de cumes e vagantas”.
Volveu zoar o vento e estiñou. Os mouros farrapeiros xa folgaban até o vindeiro inverno. Cumprida a misión, abandonamos a Cova dos Mouros sen aconchegar a porta e, lixeiros, procuramos na fondeira unha baiuca onde secar os pés á calorciña do licorcafé. Por entre os nubeiros, o rato Rabisaco empolicábase no queixo da lúa.
Ogallá a neve siga branqueando ano tras ano o carrelo do Seixo, anque leve o proveito o priorado de Oseira. Xiada de xaneiro, neve de febreiro, trebón de marzal, chuvia de abril e ventisca de maio, ano cabal che traio.

O vindeiro luns 16 de maio, a Asociación Cultural “Vagalumes”, integrante da Plataforma Queremos Galego!, levará a cabo un acto público sobre a situación do galego e a ameaza que supón a nova lei do audiovisual para profundar na súa exclusión deste ámbito. Intervirá o presidente da Mesa Pola Normalización Lingüística Marcos Maceira. O acto terá lugar ás 20:30 h. na sala MOME da Estrada.
Rematado o prazo para presentar emendas á nova lei do audiovisual, advírtese que os artigos sobre cotas de emisión, catálogo, financiamento e dobraxe por parte das plataformas de vídeo e das canles de televisión só citan “a lingua oficial do Estado e algunha das linguas oficiais nas comunidades autónomas”. Segundo a Mesa pola Normalización Lingüística, o emprego sistemático desta expresión podería deixar a nosa lingua fóra das conquistas alcanzadas, en grande medida, grazas á mobilización da sociedade galega a partir da Iniciativa Xabarín.
A nova lei do audiovisual contempla cotas de emisión e catálogo, cotas para o financiamento de producións por parte das compañías emisoras e regula a presenza das linguas do Estado nas interfaces, audiodescricións e lexendaxe. En todos os casos, contémplanse porcentaxes que se refiren sempre á lingua oficial do Estado ou a “algunha das linguas das comunidades autónomas”. 
“Converter a pluralidade lingüística nun único paquete que pode ser enchido con calquera das linguas”, denuncia Maceira, “só daría garantías reais de porcentaxes mínimas ao castelán”. Para a Mesa, é “un insulto” que se agrava no caso galego, “ao desprezar completamente a Iniciativa Xabarín, que reuniu máis de 33000 sinaturas en plena pandemia e conseguiu o apoio unánime do Parlamento”. Esta iniciativa contemplaba reclamar ao Estado que a nova lei do audiovisual recoñecese “a pluralidade lingüística como principio básico igualando contidos e porcentaxes mínimas en galego e castelán na dobraxe, lexendaxe e audiodescricións así como no financiamento anticipado”.
Sen presenza de galego no audiovisual, remata, as dificultades das familias para transmitir e as limitacións para a incorporación de novos falantes son moito maiores. A nova lei audiovisual estará vixente nas próximas décadas.

O pasado domingo, primeiro de maio, membros do colectivo Capitán Gosende escollemos para o vezo da esculca as lombas do monte de Fornelos, predios monteses situados ao norte da aldea de Fornelos (parroquia de Santo Isidro-Campo Lameiro) e ao norte da estrada PO-230. O lugar, obxecto de roza, foi repoboado recentemente con eucalipto.
A uns 480 m de altitude, ao agocho dun afloramento granítico casteleiro, tiven a fortuna de achar un fermoso gravado rupestre. Descoñecendo, polo momento o microtóponimo preciso, denominamos o achado “petróglifo da Fonte do Piollo”, atendendo á toponomástica que, próxima ao sitio arqueolóxico, se consignou no Mapa Topográfico.
O gravado rupestre, duns 4.500 anos de antigüidade, tallouse no nivel intermedio dun daqueles torreiros rochosos. O labrante prehistórico empregou a parte superior, regular e lixeiramente peada dunha pena, cuxo relanzo posibilita un agocho ou coveira inferior. O penedo superior, que asenta encol do escaleirón e acouta en vertical o santuario polo oeste, adobíase con bacías naturais. Un dos concos verte augas sobre a inscultura.
Dende o cimo do rochedo, agochado tras un mesto e novo piñeiral, desfrútase, cara ao sur e leste, dunha ampla panorámica: Fornelos (Campo Lameiro), Pedre (Cerdedo), amais do Outeiro Pernide, Penaquetanxe, o Coirego, o alto Seixo...
A estación petroglífica da Fonte do Piollo localízase a uns 550 m, cara ao noroeste, da aldea de Fornelos e a uns 400 m, cara ao sur, do petróglifo do monte Porrido (situado perto da intersección das estremas parroquiais de Castro/Quireza (Cerdedo) e Montes (Campo Lameiro)), e descuberto polo colectivo Capitán Gosende o 2 de febreiro de 2020.
O petróglifo da Fonte do Piollo (coordenadas.- X: 544.706; Y: 4.709.444) componse dun agrupamento de 77 concavidades: 65 coviñas e 12 coviñas tipo bacilo (preferimos: “peciños de neno”, consonte a inspiración do noso admirado Aurelio Ramos, informante nonaxenario da parroquia de Xirarga (Beariz)). O diámetro das coviñas vai dende os 3 até os 10 cm. 74 das coviñas conforman un grupo apertado, mentres que 3 coviñas se riscaron un chisco afastadas do grupo principal. Cómpre advertir que entre o grupo meirande e os tres elementos illados botamos en falla un fragmento de rocha que puido desprenderse por causas naturais ou antrópicas.
O soporte rochoso posúe unha superficie útil de 420 cm de longo x 180 cm de largo (na parte máis larga). A figura tallada, que ocupa unha posición central, posúe unhas dimensións de 210 cm de longo x 70 cm de largo (na parte máis larga).
Co petróglifo da Fonte do Piollo (sito na parroquia de Santo Isidro de Montes), o colectivo Capitán Gosende acada a cifra de 91 estacións de arte rupestre descubertas na comarca de Terra de Montes.