Tabeirós Montes
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Alvarizas
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelao >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza de Curantes
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Haxiografía
      • Mitoloxía
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

Francisco Gil, o libreiro maior de Buenos Aires emigrante de Forcarei

30/6/2015

0 Comments

 
Xosé Enrique Acuña
ImagenO libreiro galego Francisco Gil, terceiro pola esquerda sentado, en casa de Jorge Luis Borges, primeiro pola esquerda, en 1975. ARQUIVO LUIS ALPOSTA
No mar de fóra, e tamén na ría, foi a néboa o que atrasou unha noite de setembro do 1963 a chegada do transatlántico arxentino Yapeyú até os peiraos do porto de Vigo. Tal cousa explicou, xa no destino, o oficial ao mando cando atendía as preguntas dun deses extintos xornalistas que tiñan como misión principal obter noticias do tráfico de pasaxeiros. Este desaparecido xornalismo portuario (para estudar e reivindicar polo miúdo algún día) era aquel que reclamaba a pé de barco nomes e apelidos das persoas ilustres que figuraban na listaxe de pasaxeiros. Coa colaboración das navieiras e coa información dos capitáns daban coas persoas apropiadas para ocupar informacións, elaborar reportaxes ou merecer entrevistas.

No Yapeyú, (referencia ao lugar berce do liberador José de San Martín) figuraba Agustín Pérez Pardella, un mariño habitual do mar de Vigo e que, nas súas arribadas, mantiña un trato puntual con Álvaro Cunqueiro, José María Castroviejo ou Julio Siguenza. Pardella, fillo dun emigrante galego, poeta arxentino, foi a autoridade no transatlántico que avisou, ante as preguntas dun xornalista de El Pueblo Gallego, que no seu barco viaxaba o que el definía como o máis importante libreiro de América do Sur. A sorpresa para Belarmo, tal era o xornalista, foi cando, presentado e xa situado ante o libreiro, este confésalle con orgullo a súa orixe: “Son de Vilar, preto de Forcarei”. Desde ese momento soubo Belarmino Calvo Belarmo que tiña entrevista e que esta circularía decontado como unha historia de emigración que enxalzar.

A bordo do buque —no que tamén retornaban repatriados grazas á caridade pública varias ducias de emigrantes galegos, dos fracasados e empobrecidos— este home narraba pola contra unha traxectoria persoal de éxitos que concordaba plenamente co adiantado polo poeta e dramaturgo Pérez Pardella. O influínte libreiro localizado dixo chamarse Francisco Gil e como data de nacemento apuntou o 5 de maio de 1915. O reporteiro toma nota e na entrevista xa publicada recóllese que chegara á Arxentina cando só contaba cinco anos e que desde moi neno non parara nin de traballar nin de estudar. Certo día, sendo mozo, chamaran por el para fregar e varrer os solos dunha gran libraría de Buenos Aires. Daquela tiña dezasete anos e na mesma libraría, declarou, seguía a traballar tres décadas despois.

Gil non ía desembarcar en Vigo. Viaxaba en tránsito. Non era o momento aínda de visitar a súa mínima aldea natal de Forcarei. “Terei tempo á volta desta viaxe”, conta, e á vez explícalle ao informador o motivo desta: “Vou a Francia para abrir contactos con libreiros, editores e escritores”. Unha misión certa, pero que ao tempo agachaba o desexo de retornar a unha terra que deixou nese treito da nenez no que a memoria pouco ou nada fixa. Francisco Gil, o libreiro, dáballe volta desde 1960 a unha idea que o obsesionaba e perseguía mais que batía co alto prezo das viaxes atlánticas. Un atranco que acadou solución en 1963 por conta da solidariedade dos seus máis íntimos amigos que optaron por recadar fondos que cubrisen o, para el, caro embarque. Un destes compañeiros, o máis activo, fora precisamente o poeta e oficial da mariña Agustín Pardella e outro será un pintor de enorme prestixio que aportará unha obra para facer con ela unha poxa solidaria. Antonio Berni, bon amigo de Gil, o doador da peza, tratara en tempos parisinos e prebélicos ao marxista Henri Lefebvre, coñecera os surrealistas máis senlleiros, dos que abrazou parte do seu ideario político e artístico, entrou e deixou o Partido Comunista despois de retornar a Arxentina onde sobre todo triunfará como muralista.

Na libraría El Ateneo e con Jorge Luis Borges

E cal foi o motivo para que estes dous homes fixesen por Francisco Gil? A resposta podemos atopala nesa libraría na que traballaba desde os anos trinta. Con local no centro de Buenos Aires, o negocio fora fundado en 1912 por un emigrante, rioxano e socialista, de nome Pedro García baixo a razón social de El Ateneo. Alí será onde o emigrante de Forcarei vai formándose ao longo do tempo até acadar a confianza do seu patrón, que certo día decide colocalo á fronte da sección de Literatura. Antes, e por anos, un autodidacta Francisco Gil formárase nos corredores de libros entre o contacto cos seus informados clientes e as ensinanzas que recibe do que por un tempo será compañeiro de emprego. O gran Santiago Rueda, sobriño do propietario, que deixará posteriormente a libraría e se converterá nun dos máis sinalados renovadores da edición en Arxentina.

El Ateneo ocupaba un amplo local na rúa Florida e a ela acudía todos os día Francisco Gil desde o popular barrio de Nueva Pompeya no que a súa familia se instalara nada mais chegar emigrada a Buenos Aires. Nesta avenida porteña ocupou localizacións diferentes até rematar asentada no número 340 e lindeira co edificio que acollía o xornal La Nación. Desde el saía José Blanco Amor (o “outro” Blanco Amor), unha das súas firmas de referencia, para procurar de Gil os libros que este xornalista e escritor precisaba para documentar o seu labor de editorialista. Como tantos outros confiaba na portentosa capacidade memorística dun libreiro que xa tiña acreditado un prestixio desde o que se permitiu gozar da amizade e as confidencias dos máis importantes intelectuais arxentinos. Un deles, o poeta Luis Alposta, é o que transmite como se abriu unha singular camaradaría entre Jorge Luis Borges e quen será por anos o seu libreiro de confianza. Alposta —á vez médico e biógrafo dos pioneiros do tango, foi o que, por consello do médico galego-arxentino Antonio Pérez-Prado, preparou a tradución ao lunfardo dos Seis poemas galegos de Lorca— deixou escrito que unha noite de decembro de 1975 entrou, e compartiu cea, na casa de Borges da rúa Honduras grazas a Francisco Gil, desde había anos íntimo do escritor.

Todo un exemplo do círculo de amigos que abriu Gil a partir do seu labor nunha libraría como El Ateneo, tamén dotada de editorial e con sucursais abertas noutras grandes cidades arxentinas, e que se converterá da man do libreiro galego nunha clara e aceptada referencia do mundo cultural de Buenos Aires. Gil frecuenta a Borges, goza da súa confianza, e recibe o mesmo trato de mestres como Ernesto Sábato e Manuel Mujica Láinez que igualmente confían da discreción dun home que, á vez que lles solventa peticións e encargos, é quen de se atrever a recomendarlles lecturas. Gil, nos longos anos que rexentou o día a día da libraría El Ateneo, coincidiu con escritores de todas as ideoloxías e viviu, con eles e as súas distintas ideas, todos os avatares da política arxentina co peronismo e a cruel ditadura militar como momentos máis extremos. Aberto á amizade de escritores máis tradicionais como o novelista Eduardo Mallea, católicos como Francisco Luis Bernárdez, —de quen se dicía que pasaba horas, co permiso de Gil, a ler de balde en El Ateneo— ou canónicos como Ricardo Molinari, Carlos Mastronardi, Adolfo Bioy Casares, Victoria Ocampo, Leopoldo Marechal ou Arturo Marasso, poeta e profesor de grego de Julio Cortazar. Tamén, e por centos, se relacionou con outra sorte de intelectuais, xa nalgún dos casos máis novos ca el, e que procuraban de Francisco Gil —para eles don Francisco— o contacto preciso para coñecer e se achegar, aínda que fose por un momento, ás grandes figuras, casos de Borges ou Sábato, ou que, coa súa mediación, se lles abrisen as portas dunha editorial calquera onde publicar. De tal xeito que Gil tratou a xente máis fóra do común como a poeta e cantora María Elena Walsh, parella da folklorista Leda Valladares e da fotógrafa Sara Facio, a Norath Lange, unha narradora con orixes entre nórdicas e e irlandesas, a escritora ucraína Julia Prilutzky, o ilustrador e poeta trotskista Miguel Ángel Bustos, un día desaparecido, e despois asasinado polos militares en 1976, a Carlos Penelas, tamén poeta e historiador dos anarquistas galegos na Arxentina ou a Marta Linch, novelista de vida contraditoria que certo día decidiu suicidarse cun tiro de pistola, e que sempre, cando visitaba El Ateneo, xeraba atención pola súa construída e natural beleza.

Entre artistas, escritores e exiliados

Mostras todas do arco de familiaridades que Francisco Gil despregou como xestor dunha libraría na que, con continuo ánimo de innovar, igualmente se responsabiliza de organizar eventos, recitais e mostras artísticas. Alí pendurou gravados Luís Seoane e alí se vendían, por consello directo de Gil, moitos dos seus libros de artista. Seoane, cos seus amigos arxentinos Norberto Falcini e Alberto Girri, era asiduo de El Ateneo e mesmo, en retornos a Galicia, confiáballe encargos, mesmo cartos, a un libreiro, da súa confianza que recibía visitas de vellos amigos do pintor, como o dramaturgo escocés Wiliam Shand, e que por el, lle mandaba saúdos fraternais a un home como Seoane que na súa libraría sempre logrou un espazo privilexiado. De feito as obras gráficas saídas da “factoría Seoane”, entre elas os selos ou editoriais galegas que creou en Buenos Aires, sempre se venderon en El Ateneo e homes ligados a estes proxectos, casos de Rafael Dieste ou Lorenzo Varela, non era raro velos pola libraría de Gil. O mesmo acontecía con Otero Espasandín, co fotógrafo —é tamén libreiro por un tempo— José Suárez ou Arturo Cuadrado, poeta, editor e locutor radiofónico de sona en Buenos Aires, que sempre gustou duns animados faladoiros como os da libraría El Ateneo nos que a presenza de exiliados da guerra do 36 coma el —tantos deles pintores ou escritores— sempre se fixo notar.
O cadro de amizades aberto por Gil no transcurso da súa vida profesional e persoal —vendíalle libros directamente ao presidente Héctor Cámpora que ás veces non levaba enriba cartos para pagalos— non evitou, todo o contrario, que esquecese a vida do seu barrio. O libreiro galego animou a creación dunha biblioteca popular en Nueva Pompeya e contribuíu á vida cultural alí desenvolvida e na que, fóra de elitismos, participaba directamente co concurso doutros seus amigos do campo da cultura. O cantante de tangos Lucio Demare, o pintor Emilio Centurión, o tamén artista e ensaísta, fillo de galegos, Rodrigo Bonome, o lunfardista e letrista de tangos Julián Centeya, o poeta Jorge Isaacson, biógrafo do gran Macedonio Fernández, e o coleccionista Gregorio Plotnicki, creador do Museo Manoblanca en Nueva Pompeya (alí existe unha sala adicada ao libreiro galego), e que será, tras a morte de Francisco Gil en 1997, dos que enredará para que a súa figura quedase presente no rueiro de Buenos Aires por medio da colocación dunha placa, na praciña de Centenera y Cruz, que perpetuase o seu nome: “Francisco Gil (1915/1997). Librero mayor de Buenos Aires. Vecino de Nueva Pompeya. Homenaje de la Ciudad”. Unha consideración oficial desde a que se recoñecían as súas décadas de traballo en El Ateneo e que o emigrante de Forcarei recibira, de xeito oficial, en 1975 por parte da capital federal arxentina. Antes, en 1964, Francisco Gil conseguira ser a primeira personalidade que, sen ser escritor, resultou elixida como socio de honra da Sociedad Argentina de Escritores. O motivo non foi outro que unha anterior decisión imaxinada polo libreiro e que, de xeito unánime, se sitúa como antecedente directo do que co tempo será a prestixiosa Feira do Libro de Buenos Aires. Gil puxera en marcha no interior de El Ateneo o que el bautizou como “A primavera das letras”. Un evento desde o que autores e autoras firmaban exemplares dos seus libros e entraban en contacto directo cos seus lectores e que, como tantos outros aspectos e anécdotas da  súa vida, non deixou ser gabada e repetida por outro escritor, neste caso peronista dos de cargo e goberno, como José María Castiñeira de Dios. Un poeta natural da Tierra del Fuego que pronunciará charlas sobre a vida e milagres do libreiro nacido no lugar de Vilar, parroquia de San Amedio da Millerada, Forcarei.

Na entrevista que en Vigo lle realizaran a bordo do Yapeyú, aquel día de setembro de 1963, Francisco Gil anunciaba que despois de percorrer Francia, visitaría á fin o seu Forcarei natal. Non coñecemos se tal feito se chegou a producir. Belarmo, o xornalista a pé de porto co que charlara (e que rematou sendo redactor-xefe no diario deportivo Marca), lanzáralle daquela unha pregunta propia de emigrante: “Fixo cartos?”. Francisco Gil, o libreiro amigos de tantos escritores e pintores, contestoulle: “Xa llo dixen aos meus fillos. Non gañei moito… mais teño amizades e gañei tamén a posesión dunha biblioteca que é unha verdadeira xoia”. Unha biblioteca, sóubose tras a súa morte, inzada de primeiras edicións, exemplares adicados e orixinais artísticos, propia de todo un “libreiro maior” de Buenos Aires. Como para lembralo a cen anos do seu nacemento.

* Publicado orixinariamente na web Biosbardia: 
https://biosbardia.wordpress.com/

0 Comments

Conferencia de Iria Morgade sobre Bernardo Mato, mestre e político republicano represaliado no 1936

23/6/2015

0 Comments

 
Imagen
Acto da Oliveira de Teo: conferencia de Iria Morgade. Sábado 27 de xuño de 2015, 20:30 h Mediateca do Grilo, Cacheiras, Teo: "Bernardo Mato, mestre e político republicano represaliado no 1936"
Despois dunha malleira propinada por falanxistas na Porta do Sol da Estrada, o mestre Bernardo Mato Castro faleceu na súa casa de Godoi, Vinseiro, A Estrada o día 4 de setembro do ano 1936. Case setenta anos despois, en xullo de 2006, a nosa asociación rendéralle unha homenaxe na última escola na que exercera de mestre, en Campos, parroquia de Teo, concello do mesmo nome, en colaboración coa Asociación Sinhor Afranio da Estrada.
Entre as asistentes a ese acto de hai nove anos estaba unha bisneta de Bernardo Mato, Iria Morgade, quen despois estudou Ciencias Políticas en Madrid, e que é escritora, gañadora do premo Biblos-Pazos de Galicia no ano 2011.
Iria Morgade é tamén autora dun traballo académico, polo momento inédito, no que se achega á figura do mestre ao que lle dedicamos este acto. Estamos a falar dun mestre modélico para os seus alumnos e dun modelo de mestre para os seus colegas de profesión, segundo se apuntou na presentación do acto de homenaxe do ano 2006, dun home cun forte e militante compromiso coa República.
Iria Morgade vai compartir con nós esta súa achega á importante figura do seu bis-avó. Farao este sábado, día 27 de xuño, ás 20,30 horas, na Mediateca Municipal do Grilo de Cacheiras. 

Bernardo Mato Castro
0 Comments

Encontro poético - musical á beira do Ulla

23/6/2015

0 Comments

 
Imaxes para o recordo dun encontro entre natureza e cultura á beira dun río que como a historia e como a vida non ten volta, non ten asento, e sen embargo, segue sendo o que era, na súa autenticidade o Ulla non nos traizoa, non nos nega, non nos vende e só agarda de nós o mesmo trato. Grazas desde a Asociación Cultural "Vagalumes" a todas e todos os que fixeron posíbel este chamado ao espírito para que se pouse na Terra, a este uso da palabra para denunciar que coa lingua que pretenden liquidar vai tamén o mundo que nomea.
0 Comments

Toda a Terra na nosa Palabra [Encontro poético na beira do Ulla]

16/6/2015

0 Comments

 
Imagen

O vindeiro domingo 21 de xuño, nas vésperas do San Xoán que terá lugar no Areal de Berres, quixemos citar desde a Asociación Cultural "Vagalumes" nese lugar aos poetas da comarca nun encontro con creadores de bisbarras veciñas nunha xornada de convivio no que renderemos homenaxe aos escritores desta parroquia, sobre todo aos irmáns Valladares que tiveron a iniciativa no seu tempo de recoller a fala desta Terra e poñela en texto impreso e produción literaria. 
A xornada comezará na vila da Estrada, no pedrón dedicado a Marcial Valladares na alameda ás 12:30, onde os poetas máis novos, desde alí achegarémonos a Igrexa de Berres, onde están enterrados os Marcial e Avelina, alí celebrarase un concerto baseado en obras destes autores a cargo de Isabel Rei, para continuar en percorrido poético até o Areal pasando pola casa natal de Manuel García Barros. 
No Areal, neste espazo natural arranxado e posto en valor polos veciños terá lugar as intervencións poéticas e musicais.

Diccionario de Marcial Valladares
File Size: 77449 kb
File Type: pdf
Download File

Letras galegas 1970
0 Comments

Fillos do Concello da Estrada cumpriu 100 anos de fundada na Habana, Cuba

8/6/2015

0 Comments

 
Cen anos de frutífera existencia, deles, 54 logo da intervención da casa rexional denominada Moi Ilustre Centro Galego da Habana, non foi tarefa fácil. Non só os asociados estradenses e descendencia senón máis de 37 asociacións galaicas permanecen pese a quen pese neste impresionante Palacio ao estilo ecléctico, que precisamente este ano cumpriu xunto á asociación Fillos do Concello da Estrada 100 anos de vida.
O Dr. Manuel Barros do Val, estudoso e investigador fillo de estradense afirma, que os asentamentos relevantes de fillos deste concello foron Cuba e Arxentina, así como tamén importantes colonias en Montevideo, Porto Rico e Cádiz. E que Pedro Varela Castro, quen dirixise entre 1912 e 1919 o periódico “Eco da Estrada”, órgano das sociedades agrícolas do Distrito e alcalde entre 1917 e 1920, atribúese a idea fundacional de “Fillos da Estrada” na capital de todos os cubanos.
Non só esta asociación foi fundada na Habana. Tamén o foron a “Unión de Rubin”, (1906) “Sociedade Estradense de Instrución”, “Fillos de Pardemarín”, “Fillos de Cereixo e Vinseiro”, “Sociedade de instrución Curros Enríquez", todas en 1911, e en 1920 "Fillos de Tabeirós", "Unión de Curantes e Olives" e "Fillos de Loimil", estando activas algunhas ata os anos 30 do século XX. Outras asociacións existiron na Habana como o "Club Estradense", que aínda que non foron sociedades de instrución como tal, tiña fins benéficos e axuda mutua, tanto na Habana como na estrada. puntualiza o Dr. Barros do Val.
"Fillos do Concello da Estrada" foi fundada nos salóns do outrora moi Ilustre Centro Galego da Habana, o día 4 de Xuño de 1915. Os membros do Comité Xestor foron: Jose Brea. (Vinseiro), presidente; Manuel Señarís Junquera. (Aguións) Secretario. Membros: Manuel Rei Rodríguez. (Vinseiro) Albino Matalobos Loureiro. (Cereixo) José Constenla. (Tabeirós) Antonio Reymóndez. (Ribeira) Ramón Araujo. (Oca) Manuel Igrexas. (Callobre) e Jesús Vázquez. (Lagartóns).
O primeiro Regulamento Social é aprobado nesta mesma reunión, enmarcando claramente os fins do seu fundación "Protección ás sociedades confederadas do Concello da Estrada, ao ensino e ao asociado necesitado".
É bo destacar que no seu Artigo IV especifícase claramente que o 50% dos fondos sexan dedicados á Federación Agrícola da Estrada, co obxectivo de construír un edificio para que dita Federación funcionase, tamén soster un xornal que defendese os intereses agrarios e que difundise os modernos métodos de cultivo. Un 25% dedicado ao ensino e o outro 25% ao socio necesitado. Na segunda quincena do mes de Xuño de 1915 elíxese o primeiro Presidente, Antonio Reymóndez e como Secretario, Manuel Señarís Junquera.
Destacados foron os irmáns Maximino e Albino Matalobos Loureiro, quen en representación da Xunta Directiva desta asociación estradense, fundaron, na Estrada, xunto a José Otero Abelleira, o xornal "El Emigrado", (Xornal Independente-Órgano das Sociedades de Emigrados e Agricultores) e o 1º de Xaneiro de 1921 queda inaugurado o CENTRO DE EMIGRADOS, no edificio que ocupaba con anterioridade o Circulo Mercantil, que funcionase ata o ano 1934, como "delegación" de "Fillos do Concello da Estrada" na Vila. José Otero Abelleira, mestre de profesión, e emigrado retornado de Cuba, foi nomeado: Director, redactor e administrador de "O Emigrado", o primeiro e único órgano de prensa fundado pola emigración "cubana" na Estrada, ocupando o cargo de Xefe de Redacción Manuel García Barros.
É incuestionable que en Galicia as Sociedades de Instrución creadas en Cuba, crearon 150 establecementos escolares, dotados de 225 aulas que foron instaladas en 112 edificios de nova construción ou acondicionados para actividades docentes nas parroquias.
Agora a cen anos da fundación de "Fillos do Concello da Estrada", os poucos naturais estradenses e os moitos descendentes como fixesen os seus antecesores, manteñen viva esta asociación. Demóstrao a actividade artístico cultural celebrada no portal da casa que servise de residencia do Gobernador da Illa, onde a Banda Nacional de Concerto da Habana, o Coro do Teatro Lírico Nacional unido ao Coro da Empresa de Telecomunicacións de Cuba (ETECSA), interpretasen o Himno Nacional cubano, así como tamén o Himno Galego para dar paso a xeniais e profesionais interpretacións de cancións galegas, entre elas, "Alborada Galega" de Pascual Veiga e o danzón ( baile tradicional cubano) "As Alturas de Simpson" composta por Miguel Failde fillo de galego nado na provincia isleña de Matanzas.
Para concluír o actual presidente, natural da Estrada, Servando Oubel Feros, acompañado de Gódula Rodríguez Señarís, vicepresidenta; Raimundo Mollinedo López, secretario; Alejandro Gil Vinseiro, vicesecretario; Dores Torres Pérez, tesorera, e Karell Hernández Torres como vicetesoureiro, e o resto dos directivos xunto a máis dunha centena de asociados escoitaron a poesía do bardo galaico Manuel Álvarez Fontes, " Fillos do Axuntamento dá Estrada" dedicada a esta asociación; cortaron a tradicional torta e cantaron feliz aniversario a esta asociación galega membro da Agrupación de Sociedades Representativas de Municipios e Parroquias de Galicia, Federación de Sociedades Galegas de Cuba e Federación de Sociedades Españolas de Cuba.
sOCIEDADE DE fILLOS dO CONCELLO da Estrada na habana

Centenario do Centro Galego e de Fillos do Concello da Estrada

Cristina Amosa Tato
Picture
Este mes cúmprense cen anos da inauguración do Palacio do Centro Galego da Habana. Hoxe pretendo sinalarvos a importancia que tivo esta institución e quen estivo detrás, os galegos emigrantes. Así pois, tamén vai adicado á sociedade de emigrantes “Fillos do Concello da Estrada” debido a que pronto celebrarán tamén o centenario da súa formación.
O 21 de Xaneiro de 1872 os galegos residentes nun territorio ultramarino de Cuba fundaron a “Sociedade de Beneficencia de Naturais de Galicia”. No 1879 converteríase nun proxecto moito máis ambicioso, o do “Centro Galego da Habana”. Este nace para promover a cultura dende tres seccións: “de Recreo e Adorno”, “de Declamación” e “de instrución” (biblioteca, escola e escola de idiomas). O edificio en si mesmo comezouse a construír no 1907 finalizando en 1913 as obras do Palacio Social e no 1915 as do Teatro (que xa existía, era o antigo Teatro Tacón e fora mercado pola asociación). O centro medrou e chegou a ter ata hospital “La Benéfica” e Caixa de aforros “Caja de ahorros y Banco Gallego”. No 1920 eran 64.000 socios, mentres que na capital galega o censo total era de 25.870 habitantes.
En 1961, ca revolución, cesou o Centro Galego como institución. Hoxe en día o edificio coñécese como o Gran Teatro da Habana e o espazo adicado á cultura galega e á labor das sociedades emigrantes quedou moi reducido. Aínda así, celébranse de cando en vez actividades relacionadas. Na semana do 12 ao 19 de abril terá lugar o Festival La Huella de España (XXVI edición) que estará adicado á nosa cultura facendo mostras de danza, teatro, música, literatura, cine… ca pretensión de amosar as nosas raíces presentes na cultura cubana.
Voltando aos comezos do Centro, pouco despois da súa inauguración en 1915, nacía nas suas salas a Sociedade Fillos do Concello da Estrada . Os obxectivos das sociedades era brindar apoio aos emigrantes, que adoitaban ser veciños, e en conxunto aportar ideas e diñeiro dende Cuba ao seu lugar de orixe, principalmente mellorando a educación (como vistes no post sobre as escolas de emigrantes). Na primeira reunión dos fundadores estableceuse un regulamento. Destaco que no Artigo III consignáronse uns obxectivos: “Protección a las sociedades confederadas del Ayuntamiento de La Estrada, a la enseñanza y al asociado necesitado”. No Articulo IV especificase que 50% dos fondos que esta sociedade dedica á Federación Agrícola da Estrada, destinaranse á construción dun edificio domicilio da Federación e a soster un periódico para a defensa dos intereses agrarios. Un 25% dedicado á ensinanza e o outro 25% ao socio necesitado.
A sociedade viu os seus froitos. En 1920 nacía na Estrada o xornal El emigrado (Periódico Independiente-Órgano de las Sociedades de Emigrados y Agricultores). Cabe destacar que o xefe redactor era Manuel García Barros (mencionado xa nun post sobre a prensa da emigración) que xa dirixira en 1906 o xornal El Estradense, anticaciquil e defensor dos intereses das sociedades agrarias, con ampla distribución na Habana
0 Comments
<<Previous

    Colaboracións

    Todos
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Fuente RSS



    Un proxecto de:

     Imagem

    Estamos en:

    Imagem
    Imagem
    Imagem

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Enero 2023
    Diciembre 2022
    Noviembre 2022
    Octubre 2022
    Septiembre 2022
    Agosto 2022
    Julio 2022
    Junio 2022
    Mayo 2022
    Abril 2022
    Marzo 2022
    Febrero 2022
    Enero 2022
    Diciembre 2021
    Noviembre 2021
    Septiembre 2021
    Agosto 2021
    Julio 2021
    Junio 2021
    Mayo 2021
    Abril 2021
    Marzo 2021
    Febrero 2021
    Enero 2021
    Diciembre 2020
    Noviembre 2020
    Octubre 2020
    Septiembre 2020
    Agosto 2020
    Julio 2020
    Junio 2020
    Mayo 2020
    Abril 2020
    Marzo 2020
    Febrero 2020
    Enero 2020
    Diciembre 2019
    Noviembre 2019
    Octubre 2019
    Septiembre 2019
    Agosto 2019
    Julio 2019
    Junio 2019
    Mayo 2019
    Abril 2019
    Marzo 2019
    Febrero 2019
    Enero 2019
    Diciembre 2018
    Noviembre 2018
    Octubre 2018
    Septiembre 2018
    Agosto 2018
    Julio 2018
    Junio 2018
    Mayo 2018
    Abril 2018
    Marzo 2018
    Febrero 2018
    Enero 2018
    Diciembre 2017
    Noviembre 2017
    Octubre 2017
    Septiembre 2017
    Agosto 2017
    Julio 2017
    Junio 2017
    Mayo 2017
    Abril 2017
    Marzo 2017
    Febrero 2017
    Enero 2017
    Diciembre 2016
    Noviembre 2016
    Octubre 2016
    Septiembre 2016
    Agosto 2016
    Julio 2016
    Junio 2016
    Mayo 2016
    Abril 2016
    Marzo 2016
    Febrero 2016
    Enero 2016
    Diciembre 2015
    Noviembre 2015
    Octubre 2015
    Septiembre 2015
    Agosto 2015
    Julio 2015
    Junio 2015
    Mayo 2015
    Abril 2015
    Marzo 2015
    Febrero 2015
    Enero 2015
    Diciembre 2014
    Noviembre 2014
    Octubre 2014
    Julio 2014
    Junio 2014
    Abril 2014
    Marzo 2014
    Febrero 2014
    Enero 2014
    Diciembre 2013
    Noviembre 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.
Powered by Create your own unique website with customizable templates.