Calros Solla
Aínda que o mal xa está feito (ou facéndose), desexamos emendar algunhas das inexactitudes detectadas no guión da curtametraxe de animación titulada “Comba e Buxo descobren Cerdedo-Cotobade” e, así mesmo, malia semellar asunto inofensivo, pór de manifesto a súa inoportuna e inconveniente tendenciosidade.
En campaña electoral e cos cartos de todos, a alcaldía de Cotobade encargoulle este traballiño a unha empresa de Pontevedra (“Ab Origine. Antropoloxía e Xestión Cultural etc., etc.”) coa intención de reescribir en proveito da dereita caciquil a historia de Cerdedo. Por moito que o material vaia dirixido ao público infantil, os nenos –cando menos, os cerdedenses–, merecen ser instruídos (e non condicionados) cun relato o máis fidel posíbel da súa realidade. Os cativos merecen saber cando se lles está contando un conto.
A anomalía “Cerdedo-Cotobade”, cuxa normalización se pretende inculcar nas crianzas a través dos debuxos animados, é resultado dunha decisión arbitraria arranxada en 2016 polo cacicaxe local (non mediou referendo ningún). Tanto en Cerdedo coma en Cotobade, a delongada ausencia dun proxecto político de futuro, derivou en éxodo rural, sangría demográfica, avellentamento poboacional e irreparábel decadencia. Fusionar os dous territorios foi a enésima alcaldada. Tras dezaoito meses de experimento, nin tan sequera os propios artífices da ocorrencia son quen de xustificar o extravagante casorio da fame coa gana de comer. Para non ser vítima da inducida decadencia, o alcalde de Cerdedo, véndolle as orellas ao lobo, desapareceu da escena, reclamando o pago dos favores emprestados (“sálvese quen poida”). Pouco a pouco, mesmo os cerdedenses máis proclives se van decatando (sen tempo non era) de que a fusión nin tan sequera é fusión, senón absorción. Por arte de birlibirloque, Cerdedo perdeu a súa condición de concello, converténdose nunha parroquia periférica de Cotobade. De espantallo a marioneta nun abrir e pechar de ollos.
Xa que falamos de historia, os rapaces de Cerdedo deben saber que, en oitenta anos (1936-2016), o goberno de Cerdedo non gozou da salubridade da alternancia, é dicir, de xeito ininterrompido a casa do concello foi ocupada polos que provocaron a Guerra Civil e polos seus herdeiros ideolóxicos (nostálxicos do franquismo). Eles son os causantes da ruína do territorio e, xa que logo, eles impiden o seu rexurdimento. Por desgraza, isto é extrapolábel ao pais enteiro. A menos de dous meses das eleccións municipais, a utilización desta curtametraxe de animación para adoutrinar os nenos é dunha baixeza insoportábel.
No tocante á calidade lingüística do guión, apenas diremos que é moi mellorábel. Como é común nos vídeos propagandísticos, os adxectivos “marabilloso”, “bonito” e “fermoso” repítense até a saciedade.
No tocante á documentación, convén precisar varias cousas:
Polo que atinxe ao rico patrimonio arquitectónico de Cerdedo (tan rico como arruinado), nesta película saliéntase o típico: unha ponte, un muíño e un agrupamento de canastros.
Respecto á ponte:
Sobre o río do Castro sitúase a construción que o pobo nomea “ponte de San Antonio”. A ponte salva o río do Castro (non “dos Castros”, como se di no filme). No seu tramo alto, o río cingue o outarelo do Castro de Montes, poboado da Idade do Ferro e torre-fortaleza medieval (San Miguel de Presqueiras), circunstancia que lle outorgou o nome.
De calquera xeito, a denominación “ponte de San Antonio” é moderna, pois a súa vinculación co santo data do traslado (por mor das enchentes) da capela do Santo Antonio que, a comezos do século XIX, aínda se atopaba uns catrocentos metros río abaixo. A capela está dedicada ao santo portugués Antonio de Lisboa (ou de Padua). Na Galiza faise diferenza entre este, o casamenteiro (fest.: 13 de xuño), e o santo Antón, o dos porcos (fest.: 17 de xaneiro).
A relocalización da capela deparou a creación dun novo topónimo. Ao pouco, o lugar comezou a chamarse “San Antonio”: veigas amenizadas polo río do Castro que, no seu tramo final, se adobían cunha ponte, unha ermida e un cruceiro. A ponte que hoxe se nomea “de San Antonio” ou de “Santo Antonio” (do lugar de, non do santo) chamouse no antigo “ponte de Cerdedo”. Grazas á ponte, o ramal da ancestral Verea Vella libra o río do Castro e permite o acceso á vila, en paralelo á actual estrada nacional. Este é o chamadeiro que emprega o Padre Sarmiento (oriúndo das Raposeiras de Meilide), en 1745: Desde Pedre, siguiendo Lérez arriba, a una legua está la feligresía de San Juan de Cerdedo. El río, sólo en este espacio, va llano por praderías. A media legua río arriba le entra a la derecha el río das Cervas, que pasé. A poco arriba, sobre el río grande, está la capilla de San Antonio. Después hace ángulo y confluencia el río Lérez, que baja de hacia el norte, con otros dos ríos, en uno ya, que viene de hacia Cerdedo. Después está el puente de Cerdedo de piedra buena, por el cual pasan unidos los dos ríos antes de unirse al río Lérez (Viaje a Galicia de 1745).
A ponte é de feitura medieval: arco de medio punto lixeiramente apuntado. Escribín hai tempo no xornal Faro de Vigo (3-3-2013): Na Galiza, o adxectivo “romana” engádeselles a moitas pontes. O pobo cualifícaas de romanas en atención á súa fábrica perdurábel, rexa arquitectura; soberbia cantaría que seguirá en pé cando a meirande parte das modernas estruturas esmorezan afectadas de aluminose. Ponte romana de Cerdedo, ponte romana de Pedre...; pontes románicas, feitas ao romano xeito, enxeño de ponteiros medievais.
O guión pregouse aos intereses da burricaxe caciquil ao engadir que “moitos investigadores pensan que esta ponte foi feita polos romanos”. Que investigadores? Cales son as probas nas que se basean estes supostos investigadores para afirmar tal cousa? Tamén, en Faro de Vigo (3-3-2013), pódese ler: Rodríguez Fraíz, cronista de Terra de Montes, advertiu, xacando, nas beiradas da ponte, as inscricións “D-Go-SADoSO.-B.-P.” e “H.-F.-II.-F.-A. MÇLI” que o levaron a datala no século XII. O ponteiro medieval Diego Saidoso revelábase como artífice da edificación. O propio Fraíz atopará no papelorio vello constancia de posteriores reconstrucións, como a acometida no século XVII polos canteiros Pedro Fortes Porto e Pedro de Covelo, aínda vixente.
En verdade, foi a ignorancia e o desleixo o que empurrou a antiga alcaldía de Cerdedo a encargar, tamén co diñeiro de todos, uns onerosos paneis sinaladores co desatinado reclamo: “Complejo romano de San Antón” (léase o artigo: “O Cerdedo romano e outros “complexos”” (Faro de Vigo, 20-11-2016)). Ao pouco, tras coñecer as críticas de Capitán Gosende publicadas na prensa, os mesmos que chantaron o desmesurado sinalador á beira da N-541 fixérono desaparecer e hoxe ninguén sabe do seu paradoiro.
Afírmase na curtametraxe que a ponte de Santo Antonio está situada no “val de San Xoán”. Falso. “San Xoán” é a denominación da valga amenizada polo río Lérez tras enfiar a ponte Valoutas. Aínda nó seculo XX, nas lombas de San Xoán, á marxe dereita do Lérez, se celebraba unha concorrida feira de gando. Consúltese, sen máis, o Topográfico. Dende o lugar coñecido como “O Coteliño”, antes da construción do tramo recto da N-541 (antiga estrada de Ourense), o vial arrodeaba por San Xoán e valíase da ponte Valoutas para acceder a Cerdedo. Tras ver o vídeo, o espectador (canto máis, un neno) acaba dubidando se a ponte de Cerdedo é “de San Xoán” ou “de San Antón”, sendo como é de “Santo Antonio”. Dende logo, vendo a secuencia en cuestión, “a igrexa tan bela do fondo” non é a parroquial de San Xoán, senón a ermida de Santo Antonio. Menuda zarangallada!!!
Para máis inri, na web Historia de Galicia (16-8-2018), publicabamos: A ponte de Santo Antonio está no “ollo da cara” de Cerdedo, de aí que o seu aspecto sexa, en aparencia, mellor ca o das pontes de Parada e Pedre, afastadas do tránsito da estrada nacional. Ende mal, o pack turístico “verea, ponte, capela e cruceiro” leva décadas afeado por tendidos eléctricos que chantaron os seus postes, paus e fíos no medio e medio da escena, perturbando a perspectiva, sexa cal sexa o tiro de cámara ou o punto de visión do observador.
Así e todo, o máis preocupante da ponte de Santo Antonio é a existencia dunha gretada e inoperante arqueta de decantación de augas grises que, provenientes do casarío, se verten directamente ao leito do río. Na estiaxe o ludro empoza baixo a bóveda do aliviadoiro (o ollo pequeno). Non é a primeira vez que o colectivo Capitán Gosende denuncia a existencia desta anomalía na rede de sumidoiros de Cerdedo, sen obter de momento, satisfacción á nosa demanda por parte da autoridade.
Respecto aos canastros:
A imaxe empregada do sitio falsea a realidade, pois, a eira da Ermida é, na actualidade, paradigma do “feísmo”, debido á acumulación de varandas, marquesiñas, paus da luz, cables, sinaladores enferruxados e outras caralladas. O eirado da Ermida sitúase na aldea de Filgueira (este dato tamén se omite), pertencente a parroquia de Castro. A denominación “O Castro”, empregado no vídeo, é descoñecida para os naturais.
Respecto ao muíño:
Cítase na curtametraxe o “muíño do Fogueteiro”. Cómpre informar que a denominación “muíño dos Fogheteiros” (en plural) aparece rexistrada por vez primeira no libro Cerdedo. Materiais para o estudo da freguesía de San Xoán de Cerdedo. Inventario xeral (2002). O chamadeiro é da colleita do autor. O enxeño coñécese polo “muíño dos Varela”, pois este é o apelido da familia de pirotécnicos, naturais da aldea da Revolta. Preferiuse o chamadeiro “dos Fogheteiros” pola abundancia de “Varelas” na zona. Tamén se omite que o muíño se sitúa á beira do río do Seixo.
O argumento de que os muíños son “recordos do noso pasado” non pode ser a escusa que xustifique o seu estado de ruína e abandono. Todos os muíños da cacarexada ruta Cavenca-A Cavadosa (o antigo camiño dos defuntos) presentan este estado de acabación. Mala pedagoxía.
Abonda. Prégaselle ao autor (ou autores) as necesarias rectificacións (polo ben dos nenos). Prégaselles que non se acollan ao de “que falen de min, anque sexa mal”. Non todo é confusión neste vídeo, a expresión rosmada polo can ao se despedir: “Quero pan!” é moi reveladora. O refrán “Polo pan baila o can” tamén se oe en Cerdedo.
En campaña electoral e cos cartos de todos, a alcaldía de Cotobade encargoulle este traballiño a unha empresa de Pontevedra (“Ab Origine. Antropoloxía e Xestión Cultural etc., etc.”) coa intención de reescribir en proveito da dereita caciquil a historia de Cerdedo. Por moito que o material vaia dirixido ao público infantil, os nenos –cando menos, os cerdedenses–, merecen ser instruídos (e non condicionados) cun relato o máis fidel posíbel da súa realidade. Os cativos merecen saber cando se lles está contando un conto.
A anomalía “Cerdedo-Cotobade”, cuxa normalización se pretende inculcar nas crianzas a través dos debuxos animados, é resultado dunha decisión arbitraria arranxada en 2016 polo cacicaxe local (non mediou referendo ningún). Tanto en Cerdedo coma en Cotobade, a delongada ausencia dun proxecto político de futuro, derivou en éxodo rural, sangría demográfica, avellentamento poboacional e irreparábel decadencia. Fusionar os dous territorios foi a enésima alcaldada. Tras dezaoito meses de experimento, nin tan sequera os propios artífices da ocorrencia son quen de xustificar o extravagante casorio da fame coa gana de comer. Para non ser vítima da inducida decadencia, o alcalde de Cerdedo, véndolle as orellas ao lobo, desapareceu da escena, reclamando o pago dos favores emprestados (“sálvese quen poida”). Pouco a pouco, mesmo os cerdedenses máis proclives se van decatando (sen tempo non era) de que a fusión nin tan sequera é fusión, senón absorción. Por arte de birlibirloque, Cerdedo perdeu a súa condición de concello, converténdose nunha parroquia periférica de Cotobade. De espantallo a marioneta nun abrir e pechar de ollos.
Xa que falamos de historia, os rapaces de Cerdedo deben saber que, en oitenta anos (1936-2016), o goberno de Cerdedo non gozou da salubridade da alternancia, é dicir, de xeito ininterrompido a casa do concello foi ocupada polos que provocaron a Guerra Civil e polos seus herdeiros ideolóxicos (nostálxicos do franquismo). Eles son os causantes da ruína do territorio e, xa que logo, eles impiden o seu rexurdimento. Por desgraza, isto é extrapolábel ao pais enteiro. A menos de dous meses das eleccións municipais, a utilización desta curtametraxe de animación para adoutrinar os nenos é dunha baixeza insoportábel.
No tocante á calidade lingüística do guión, apenas diremos que é moi mellorábel. Como é común nos vídeos propagandísticos, os adxectivos “marabilloso”, “bonito” e “fermoso” repítense até a saciedade.
No tocante á documentación, convén precisar varias cousas:
Polo que atinxe ao rico patrimonio arquitectónico de Cerdedo (tan rico como arruinado), nesta película saliéntase o típico: unha ponte, un muíño e un agrupamento de canastros.
Respecto á ponte:
Sobre o río do Castro sitúase a construción que o pobo nomea “ponte de San Antonio”. A ponte salva o río do Castro (non “dos Castros”, como se di no filme). No seu tramo alto, o río cingue o outarelo do Castro de Montes, poboado da Idade do Ferro e torre-fortaleza medieval (San Miguel de Presqueiras), circunstancia que lle outorgou o nome.
De calquera xeito, a denominación “ponte de San Antonio” é moderna, pois a súa vinculación co santo data do traslado (por mor das enchentes) da capela do Santo Antonio que, a comezos do século XIX, aínda se atopaba uns catrocentos metros río abaixo. A capela está dedicada ao santo portugués Antonio de Lisboa (ou de Padua). Na Galiza faise diferenza entre este, o casamenteiro (fest.: 13 de xuño), e o santo Antón, o dos porcos (fest.: 17 de xaneiro).
A relocalización da capela deparou a creación dun novo topónimo. Ao pouco, o lugar comezou a chamarse “San Antonio”: veigas amenizadas polo río do Castro que, no seu tramo final, se adobían cunha ponte, unha ermida e un cruceiro. A ponte que hoxe se nomea “de San Antonio” ou de “Santo Antonio” (do lugar de, non do santo) chamouse no antigo “ponte de Cerdedo”. Grazas á ponte, o ramal da ancestral Verea Vella libra o río do Castro e permite o acceso á vila, en paralelo á actual estrada nacional. Este é o chamadeiro que emprega o Padre Sarmiento (oriúndo das Raposeiras de Meilide), en 1745: Desde Pedre, siguiendo Lérez arriba, a una legua está la feligresía de San Juan de Cerdedo. El río, sólo en este espacio, va llano por praderías. A media legua río arriba le entra a la derecha el río das Cervas, que pasé. A poco arriba, sobre el río grande, está la capilla de San Antonio. Después hace ángulo y confluencia el río Lérez, que baja de hacia el norte, con otros dos ríos, en uno ya, que viene de hacia Cerdedo. Después está el puente de Cerdedo de piedra buena, por el cual pasan unidos los dos ríos antes de unirse al río Lérez (Viaje a Galicia de 1745).
A ponte é de feitura medieval: arco de medio punto lixeiramente apuntado. Escribín hai tempo no xornal Faro de Vigo (3-3-2013): Na Galiza, o adxectivo “romana” engádeselles a moitas pontes. O pobo cualifícaas de romanas en atención á súa fábrica perdurábel, rexa arquitectura; soberbia cantaría que seguirá en pé cando a meirande parte das modernas estruturas esmorezan afectadas de aluminose. Ponte romana de Cerdedo, ponte romana de Pedre...; pontes románicas, feitas ao romano xeito, enxeño de ponteiros medievais.
O guión pregouse aos intereses da burricaxe caciquil ao engadir que “moitos investigadores pensan que esta ponte foi feita polos romanos”. Que investigadores? Cales son as probas nas que se basean estes supostos investigadores para afirmar tal cousa? Tamén, en Faro de Vigo (3-3-2013), pódese ler: Rodríguez Fraíz, cronista de Terra de Montes, advertiu, xacando, nas beiradas da ponte, as inscricións “D-Go-SADoSO.-B.-P.” e “H.-F.-II.-F.-A. MÇLI” que o levaron a datala no século XII. O ponteiro medieval Diego Saidoso revelábase como artífice da edificación. O propio Fraíz atopará no papelorio vello constancia de posteriores reconstrucións, como a acometida no século XVII polos canteiros Pedro Fortes Porto e Pedro de Covelo, aínda vixente.
En verdade, foi a ignorancia e o desleixo o que empurrou a antiga alcaldía de Cerdedo a encargar, tamén co diñeiro de todos, uns onerosos paneis sinaladores co desatinado reclamo: “Complejo romano de San Antón” (léase o artigo: “O Cerdedo romano e outros “complexos”” (Faro de Vigo, 20-11-2016)). Ao pouco, tras coñecer as críticas de Capitán Gosende publicadas na prensa, os mesmos que chantaron o desmesurado sinalador á beira da N-541 fixérono desaparecer e hoxe ninguén sabe do seu paradoiro.
Afírmase na curtametraxe que a ponte de Santo Antonio está situada no “val de San Xoán”. Falso. “San Xoán” é a denominación da valga amenizada polo río Lérez tras enfiar a ponte Valoutas. Aínda nó seculo XX, nas lombas de San Xoán, á marxe dereita do Lérez, se celebraba unha concorrida feira de gando. Consúltese, sen máis, o Topográfico. Dende o lugar coñecido como “O Coteliño”, antes da construción do tramo recto da N-541 (antiga estrada de Ourense), o vial arrodeaba por San Xoán e valíase da ponte Valoutas para acceder a Cerdedo. Tras ver o vídeo, o espectador (canto máis, un neno) acaba dubidando se a ponte de Cerdedo é “de San Xoán” ou “de San Antón”, sendo como é de “Santo Antonio”. Dende logo, vendo a secuencia en cuestión, “a igrexa tan bela do fondo” non é a parroquial de San Xoán, senón a ermida de Santo Antonio. Menuda zarangallada!!!
Para máis inri, na web Historia de Galicia (16-8-2018), publicabamos: A ponte de Santo Antonio está no “ollo da cara” de Cerdedo, de aí que o seu aspecto sexa, en aparencia, mellor ca o das pontes de Parada e Pedre, afastadas do tránsito da estrada nacional. Ende mal, o pack turístico “verea, ponte, capela e cruceiro” leva décadas afeado por tendidos eléctricos que chantaron os seus postes, paus e fíos no medio e medio da escena, perturbando a perspectiva, sexa cal sexa o tiro de cámara ou o punto de visión do observador.
Así e todo, o máis preocupante da ponte de Santo Antonio é a existencia dunha gretada e inoperante arqueta de decantación de augas grises que, provenientes do casarío, se verten directamente ao leito do río. Na estiaxe o ludro empoza baixo a bóveda do aliviadoiro (o ollo pequeno). Non é a primeira vez que o colectivo Capitán Gosende denuncia a existencia desta anomalía na rede de sumidoiros de Cerdedo, sen obter de momento, satisfacción á nosa demanda por parte da autoridade.
Respecto aos canastros:
A imaxe empregada do sitio falsea a realidade, pois, a eira da Ermida é, na actualidade, paradigma do “feísmo”, debido á acumulación de varandas, marquesiñas, paus da luz, cables, sinaladores enferruxados e outras caralladas. O eirado da Ermida sitúase na aldea de Filgueira (este dato tamén se omite), pertencente a parroquia de Castro. A denominación “O Castro”, empregado no vídeo, é descoñecida para os naturais.
Respecto ao muíño:
Cítase na curtametraxe o “muíño do Fogueteiro”. Cómpre informar que a denominación “muíño dos Fogheteiros” (en plural) aparece rexistrada por vez primeira no libro Cerdedo. Materiais para o estudo da freguesía de San Xoán de Cerdedo. Inventario xeral (2002). O chamadeiro é da colleita do autor. O enxeño coñécese polo “muíño dos Varela”, pois este é o apelido da familia de pirotécnicos, naturais da aldea da Revolta. Preferiuse o chamadeiro “dos Fogheteiros” pola abundancia de “Varelas” na zona. Tamén se omite que o muíño se sitúa á beira do río do Seixo.
O argumento de que os muíños son “recordos do noso pasado” non pode ser a escusa que xustifique o seu estado de ruína e abandono. Todos os muíños da cacarexada ruta Cavenca-A Cavadosa (o antigo camiño dos defuntos) presentan este estado de acabación. Mala pedagoxía.
Abonda. Prégaselle ao autor (ou autores) as necesarias rectificacións (polo ben dos nenos). Prégaselles que non se acollan ao de “que falen de min, anque sexa mal”. Non todo é confusión neste vídeo, a expresión rosmada polo can ao se despedir: “Quero pan!” é moi reveladora. O refrán “Polo pan baila o can” tamén se oe en Cerdedo.
Fuente RSS
