Xornal de Tabeirós-Terra de Montes

Capitán Gosende descobre unha mámoa en Cuíña (Quireza)

10/13/2019

Mámoa de Cuíña

Calros Solla

O sábado 12 de outubro, sen nada que celebrar, os exploradores do Capitán Gosende percorremos a tenza de monte localizada ao norte da aldea de Cuíña e a poñente da aldea de Mamoalba, ambas as dúas pertencentes á parroquia cerdedense de Quireza.
No predio identificado como “O Covelo” polo Topográfico, a uns 530 m ao norte de Cuíña e a uns 770 m ao oeste de Mamoalba, descubrimos un túmulo megalítico no medio dunha repoboación desordenada de piñeiros e eucaliptos. A tumba prehistórica, adscrita ao período neolítico (+/- 6.000 anos de antigüidade), foi erixida no centro dun planalto, a uns 500 m de altitude e a carón de dúas antigas vías de comunicación.

Identificada como “Mámoa de Cuíña” (coordenadas.- X: 544.110; Y: 4.711.531), o moimento ten uns 20 m de diámetro e presenta unha ampla foca de espoliación (uns 5 m de diámetro). Diversos espécimes arbóreos colonizaron a superficie do medelo (piñeiros, eucaliptos, toxo, carrasco, fentos, silveiras...); un exemplar de bidueiro de bo porte enraizou no centro do buraco de violación. Uns cantos cachotes pertencentes á coiraza (algún de seixo branco) esparéxense polos arredores. Os ortostatos da cámara funeraria non son visíbeis, porén, chamounos a atención a feitura dun espeque canceleiro que, fincado a escasos metros do depósito arqueolóxico, semella reutilización do material tumulario. Amais dos danos inflixidos polo saqueo, a perda de masa tumularia foi debida á secular actividade agrícola e forestal.
A uns 180 m cara ao norte do depósito arqueolóxico, no bordo do planalto, un pelouro granítico agasállanos cun miradoiro excepcional das abas da Conla e do Montouto (coordenadas.- X: 544.239; Y: 4.711.671). Por desgraza, os escopeteiros veñen empregando o lugar como campo de tiro. Arredor daquel postoiro, centos de cartuchos ciscállanse polo chan. Imaxinen a sarabiada de chumbo espallado pola valiña.
O colectivo Capitán Gosende reclama a pronta catalogación da mámoa de Cuíña, a conseguinte aplicación da área de protección (200 m) e o acondicionamento do lugar. Urxe tallar a vexetación que emprega a coiraza da mámoa como soporte.
A mámoa de Cuíña, descuberta o pasado día 12, localízase a pouco máis de un quilómetro de distancia cara ao oeste da necrópole megalítica do Castriño (“Minas do Castriño”): 5 mámoas catalogadas por Patrimonio en 2001 (GA3601114 - 15 - 16 - 17 e 18). A necrópole do Castriño localízase a medio camiño entre as aldeas de Mamoalba e Fondós, ambos lugares pertencentes á parroquia de Quireza. Probabelmente, un destes túmulos deulle nome a aldea de Mamoalba.
Así mesmo, a mámoa de Cuíña sitúase a uns 420 m cara ao norte do Pousadoiro II e a uns 280 m cara ao norte do Pousadoiro III, estacións petroglíficas descubertas por Capitán Gosende a finais de setembro.
Na actualidade, o número de mámoas catalogadas por Patrimonio no territorio de Cerdedo ascende a 45. Por desgraza, ningún dos depósitos neolíticos catalogados chegaron incólumes aos nosos días. Mesmo despois de figuraren inscritas no inventario de Patrimonio −e supostamente protexidas−, algunha das mámoas foi obxecto de destrución parcial ou total por mor da actividade agrícola e forestal.

0 Comentários

Descuberta do terceiro petróglifo no Pousadoiro de Cuíña

10/1/2019

0 Comentários

Calros Solla

Plano cenital do petróglifo do Pousadoiro III.

Chamados á mobilización en abril de 2012, os formantes do colectivo Capitán Gosende perseveramos en darlle continuidade e completude ao proxecto de intervención cultural desenvolvido pola asociación Verbo Xido na comarca de Montes ao longo da súa década de existencia (2001-2012), esforzo asociativo no que nos involucramos de a feito e do que, honrosamente, provimos. Antes da irrupción de Verbo Xido na escena cultural, en Cerdedo non había res (para atopar antecedentes debemos retrotraérmonos aos tempos da República) e, moito nos tememos que, cando os de Capitán Gosende queiramos ceder a nosa veceira, non haberá quen a reclame.
Emporiso, semana a semana, aproveitando o pouco lecer que nos dispensa a trasfega cotiá, empregamos o noso entusiasmo inconformista e mais os medios de difusión ao noso alcance para ofrecer de Cerdedo e da comarca unha imaxe alternativa e vivificante, en contraste coa prostración institucional e a resignación da maioría.
Velaquí unha mostra. Organización de visitas e itinerarios: Roteiro Sarmiento (dende 2002), Roteiro da Montaña Máxica (perto de 5.000 visitantes guiados), Roteiro do Pedre Milenario, Roteiro da Pantalla (este ano celebraremos a IX edición), aldea vella de Vichocuntín... Investigación e salvagarda da Memoria Histórica: Proxecto Campo das Laudas, cabodano dos mártires da Ponte do Barco... Valorización e defensa do noso patrimonio natural, etnográfico, arqueolóxico (75 estacións petroglíficas descubertas en Terra de Montes) e arquitectónico. Recolleita do patrimonio inmaterial: grazas ao mecenado da editorial Morgante, creación da colección Cerdedo in the Voyager (a piques de editarse o título nº 20), etc., etc.
Desculpen a compracencia do exordio. A falla de resonancia que o noso tan modesto coma desinteresado labor ten entre os directamente beneficiados fai que, de cando en cando, nos apeteza levar unha mañiza de flores á nosa tumba.
Metámonos en fariña. En Capitán Gosende estamos a vivir xornadas ben gozosas. Días pasados, a tropa deu cun filón petroglífico na aldea de Cuíña (Quireza). A fronde impenetrábel (que poucas veces nos detén) delongou a descuberta dos gravados rupestres do Pousadoiro. Mais nunca é tarde...
Abelloados polo achado dos sitios arqueolóxicos do Pousadoiro I e II, recuncamos ao día seguinte na esculca daqueles predios e, como esperando a quen o busca, batemos cun terceiro panel.
Denominado “petróglifo do Pousadoiro III” (coordenadas.- X: 543.959; Y: 4.711.290; alt. 540 m), a inscultura localízase no bordo inferior dun bolo granítico que sobrancea no pedregal. A sección do penedo elixida para dispor a talla caracterízase pola súa cor abrancazada, en contraste co máis da pedra. No soporte faise evidente a ausencia da carapa de mofo e lique. Deducimos pois, que, até non hai moito, o gravado se ocultaba e gorecía tras unha barreira vexetal (toxo, urce...) que, con certeza, desapareceu por mor do incendio forestal que afectou o lugar hai uns meses.
O petróglifo do Pousadoiro III componse de 25 coviñas de tamaños e fondura disimilares. 19 das 25 concavidades forman un agrupamento. Neste conxunto, 10 coviñas alíñanse describindo (liña punteada) un arco que semella contornar as restantes. A uns 150 cm cara ao norte das anteriores, advertimos a presenza doutras 6 coviñas illadas.

No petróglifo, a coviña meirande (tamén a máis profunda) atinxe os 10 cm de diámetro. A máis pequena acada os 3 cm.
A día de hoxe, xa son 55 os gravados rupestres consignados en Cerdedo, 14 máis ca os rexistrados no libro O legado dos homes pequenos (2017).
En Capitán Gosende esforzámonos por non sucumbir á fusionada moribundia de Cerdedo, malia que, con frecuencia, a nosa tarefa sexa tan rendíbel como urrar no deserto.
Hai alguén aí!?

Petróglifo do Pousadoiro III.

Bolo granítico do Pousadoiro.

0 Comentários

Capitán Gosende descobre un santuario rupestre en Cuíña (Quireza)

9/29/2019

0 Comentários

Calros Solla

O sábado 28 de setembro, facendo render a aloveada do San Migueliño, a tropa do Capitán Gosende proseguiu os seus labores de exploración no monte de Cuíña, aldea da parroquia cerdedense de Quireza.
Contra ás primeiras horas da tarde, a uns 280 m ao noroeste da estación petroglífica atopada o pasado domingo (nome provisional: Os Caveiriños) e a uns 540 m de altitude, os Gosende demos con outro sitio arqueolóxico. Tan só a primeira impresión abastou para cualificalo como un dos máis importantes do territorio cerdedense.
Os novos achados e a consulta toponímica efectuada na aldea aconsellan mudar a denominación rexistral das descubertas. A partir de agora, empregaremos “O Pousadoiro” para a súa identificación, xa que este é o chamadeiro polo que se coñece a porción de monte máis achegada ao casal e que se estende ao leste dunha valgada seca. Denomínanse Os Caveiriños, os predios monteses situados a poñente da dita valgada. Tanto Os Caveiriños coma O Pousadoiro, mesmo a propia Cuíña, son colados da vertente sueste da Conla (768 m de altitude).
No Pousadoiro, a montaña fai relanzo. Naquela penechaira, camiñantes, cargadores e xugadas detiñan o avance e recuperaban o alento. Nós fixemos o propio. Hai 4.500 anos, os antigos poboadores de Cuíña escolleron aquel planalto para erixir acaso un santuario, acaso un observatorio astronómico, talvez ambas cousas. Insuflándonos novos azos, quixo o destino que fósemos nós os agraciados co seu descubrimento.
Daquela, a escasos 300 m ao noroeste do petróglifo do Pousadoiro I (antiga denominación: Os Caveiriños), sitúase o santuario rupestre do Pousadoiro II. O sitio arqueolóxico caracterízase pola presenza dun bolouro granítico diminuído por extracción (coordenadas.- X: 543.951; Y: 4.711.143). Polo lado noroeste, o pelouro érguese 120 cm do nivel do chan; polo sueste, a altura acada os 4 m. A lonxitude do penedo atinxía, orixinalmente, uns 7 metros, acadando tamén uns 6 m de largura. Como dixemos, foi obxecto de corta, apreciándose a desaparición dun fragmento de 4,5 m de largo, 6 m de longo e 2,15 m de alto (é dicir, uns 58 m3 de material pétreo). No anterior artigo xa sinalabamos que boa parte da pedra empregada nas casas, pendellos, hórreos e valados de Cuíña se baixou do Pousadoiro. As marcas de corte nas laxas son abundantísimas.
Na parte superior do penedo (na actualidade: 4,5 m x 2,1 m), os axentes erosivos obraron a talla de trece bacías de cabida disimilar. Cinco pías forman un conxunto independente, en forma de trevo, comunicadas por canles de desaugadoiro. Neste conxunto, dúas pías posúen unhas dimensións superiores ao resto e presentan fondo plano. Outras cinco pías forman un conxunto independente e graduado, comunicadas entre si por unha canle de desaugadoiro que verte no chan. O tallado natural complétase con outras dúas pías conectadas por canle de desaugadoiro e unha terceira, illada.
No fondo plano das dúas pías de maior tamaño o ser humano prehistórico tallou senllos agrupamentos de coviñas. Nunha delas (70 cm de diámetro), contamos media ducia de coviñas. Na outra (50 cm de diámetro), contamos 3 coviñas. Nestes agrupamentos, a coviña meirande mide 9 cm de diámetro e a máis pequena, 4 cm.
No espazo que bordea as pías meirandes, advertimos a existencia de tres gravados moi desgastados. Un deles componse de catro círculos concéntricos, coviña central e raio; combinación de elementos circulares que acada os 47 cm de diámetro. O segundo gravado fórmano tres coviñas arrodeadas por trazos curvilíneos. Un risco curvilíneo semella por en comunicación os devanditos elementos. O terceiro gravado componse dun agrupamento de cinco coviñas.
A uns seis metros cara ao norte do penedo, descubrimos un segundo panel inscultórico (coordenadas.- X: 543.954; Y: 4.711.152), tamén moi luido. O tallador prehistórico empregou a parte superior dunha laxa granítica (4 m x 1,80 m de superficie visíbel) para tallar dous círculos concéntricos con coviña central e dúas coviñas illadas. O diámetro das combinacións circulares acada os 20 cm. Círculos e coviñas semellan asociarse a unha greta de trazo sinuoso que atravesa o panel lonxitudinalmente.
A uns seis metros cara ao sudoeste do penedo, descubrimos un terceiro panel (coordenadas.- X: 543.943; Y: 4.711.138). A superficie visíbel do soporte granítico supera os 8 m2. Neste caso, a inscultura componse de 5 círculos concéntricos con coviña central. A figura acada os 84 cm de diámetro. A coviña central ten 9 cm de diámetro. Apegadas ao gravado e en sentido lonxitudinal, alíñanse sete marcas de corte, evidencias dun labor de extracción interrompido. Unha das entallas abriuse a 6 cm da figura. A leve pendente do soporte oriéntase cara ao leste. Os seis metros de laxa que afastan o terceiro panel do panel principal desapareceron por extracción.
Dende o lombeiro do Pousadoiro contémplase unha belísima panorámica da derrega oriental da comarca de Montes. Con día claro, a vista dexerga na distancia a inconfundíbel silueta do monte Coco. Máis perto, o cordal do Seixo. Aínda máis, tras o val de Quireza, érguense os cumes ben coñecidos do Coto Laceiras (petróglifos), de Pedrouzos (túmulos), do Campo dos Cans-Outeiro do Corvos (túmulos), de Castrodiz (castro-petróglifos), da Lomba e Daquelcabo, das Corvas-Pernide (petróglifos)... Dende aquel punto, cara ao sur, xa en Cotobade, sobrancea a picota do Caveiro.
Cómpre unha visita nocturna aos petróglifos do Pousadoiro. Estamos certos de que a luz indirecta das lanternas potenciará ou fará reaparecer os elementos máis esvaídos. Así e todo, o emprego intensivo do lugar como canteira debeu provocar estragos irreparábeis na arte rupestre daquela chaeira. Os frecuentes incendios forestais aceleraron o proceso de luído. Probabelmente, por unhas circunstancias ou por outras, os gravados localizados no sitio arqueolóxico do Pousadoiro (Cuíña-Quireza) son apenas unha pequena mostra dos que se insculpiron orixinalmente.
O Pousadoiro II é unha das estacións petroglíficas máis salientábeis de Cerdedo. Os 84 cm de diámetro das combinacións circulares do terceiro panel (5 círculos concéntricos e coviña central) fan deste petróglifo o cuarto en atención ao tamaño. Lembremos que as combinacións circulares de Laxa das Filloeiras I (5 círculos concéntricos e coviñas centrais) acadan os 164 cm de diámetro; a figura 1 da Laxa da Romaxe II (8 círculos concéntricos e coviñas centrais) acada os 112 cm e a figura 2 (7 círculos concéntricos e coviñas centrais), os 106 cm de diámetro. Laxa das Filloeiras I e Laxa da Romaxe II son, ambas as dúas, estacións petroglíficas localizadas na parroquia de Pedre e foron descubertas polos exploradores de Capitán Gosende en 2012 e 2015, respectivamente.

Botemos contas. O número de gravados rupestres inventariados en Cerdedo ascende a día de hoxe a 54. O número de petróglifos descubertos por Capitán Gosende en Cerdedo ascende a 43. O número de insculturas descubertas na comarca de Montes acada a cifra de 74.
Que o outono nos colla no monte! A natureza xa dispuxo para os aventureiros afoutos unha belida alfombra de tallamerendas.

0 Comentários

Escritores cerdedenses na Arxentina: Santiago Gómez Tato ( IV )

9/28/2019

0 Comentários

Herminia Sánchez Míguez, a súa dona.

Carta manuscrita de Gómez Tato co cuño da Agencia General de Librería y Publicaciones.

Calros Solla

No nº 8 de Céltiga (15-1-1925), baixo o epígrafe “Juicios que suscita “Céltiga”. Lo que dicen nuestros lectores y los colegas”, un redactor do xornal La Voz del Interior (Córdoba) escribe:
“Céltiga”.- Hállase entre nosotros el joven escritor español don Santiago Gómez Tato, autor de “La tierra meiga”, quien viene respondiendo a la obra de difusión cultural por intermedio de la revista gallega “Céltiga”. Esta publicación de arte, crítica, literatura, ha conquistado ya un señalado puesto en el mundo de las revistas periódicas de Buenos Aires y tiende hoy a llevar por el país entero un mensaje de solidaridad para las colectividades gallegas existentes en los centros de la Argentina. El joven escritor ha dado comienzo con éxito al propósito de incorporar a prestigiosas firmas de intelectuales cordobeses al cuerpo de colaboradores argentinos de “Céltiga”. Trátase, como puede verse, de una finalidad digna de aplauso por cuanto, por su intermedio, se contribuirá poderosamente a la comprensión mutua de los espíritus, alejados hoy por obra exclusiva del prejuicio y de la ignorancia. El señor Gómez Tato se hallará entre nosotros hasta el lunes, pues, su labor se ha desarrollado con la celeridad que las propias tareas lo imponen.
Nuestro saludo.
Aproveitando o seu periplo proselitista, no número 10 de Céltiga (15-2-1925), Gómez Tato publica o artigo “Sierras de Córdoba”, asinado en Tucumán. Acompáñase dunha fotografía daquela paisaxe.
No número 273 da revista Vida Gallega do 1 de abril de 1925, José A. Barea, dende Buenos Aires, asina o artigo “Un hijo de Galicia: Santiago Gómez Tato” onde o noso escritor é presentado como paladín do galeguismo ou do rexionalismo. Reproducímolo integramente:
No haré la apología, ni pretendo hacer un acabado estudio psicológico de la personalidad, sino un sintético y modesto esbozo para presentar a este “galleguista” (perdón por el neologismo) de cuerpo entero, sintetizando al mismo tiempo, algo de su labor como regionalista.
El acendrado amor a todo lo que tenga “el sabor a la tierruca” (no quise nombrar a Pereda) evidencia en su espíritu ese profundo sentimiento, y es tan solícito su patriotismo regional que acude inmediatamente allí donde el peligro sea mayor, porque diríase que su alma está fundida en un crisol del regionalismo nato.
Este tema del regionalismo está hoy en boca de sicofantes que solo invocan su nombre para aferrase como náufragos exhaustos al leño salvador que boga entre las olas y que se llaman “Hogar Gallego” y “Casa de Galicia”.
Gómez Tato no es de éstos, él es uno de esos esforzados gladiadores de las arenas circenses que lucha bravamente para imponer a aquellos su bravura y la fuerza de su brazo, y éste para inculcar como un dogma y una doctrina el amor y el afecto “ás terras” de Curros Enríquez, pasando por la cantora del Sar, Murguía y finalizar con Valle Inclán, Cabanillas, Linares Rivas y otros.
Joven todavía Gómez Tato, apenas hace cinco años llegó hasta nosostros trayendo en su mente los sueños de la aventura en labor periodística, ésta harto diseminada por el sur de esta provincia en capitales adonde le llevó el azar y la suerte. “Relieves”, la decana revista de Coronel Dorrego, cuenta con muchas y buenas colaboraciones de este joven galaico, lo mismo que “Nueva Era”, “Eco del Tandil”, “Derecho”, ambos diarios de la importante ciudad de la “piedra movediza” el Tandil, donde era y es querido por todos los intelectuales. Así mismo, es un colaborador periódico del “Correo de Galicia” de esta urbe.
De tiempo en tiempo, cuando sus ocupaciones se lo permiten, empuña la pluma y en las blancas cuartillas deja su pensar y su amor al país que lo vio nacer.
Hijo de un notario, D. Jesús Gómez Veiga, ha pasado su niñez en tres de las cuatro provincias de Galicia. Próximamente verán la luz dos novelas de Gómez Tato: “En la soledad de mi aldea” y “Los eternos caciques”. La primera es un romance lleno de amor y dolor, en el que describe con profundo conocimiento el amor y la tristeza de unos vecinos de aldea, rústicos e ignorantes. La segunda es una fuerte descripción del cacique, también de aldea, hombre sin corazón y carente de sentimientos de humanidad a los que repetidas veces llama “partículas humanas”.
Son estas dos novelas trabajos concisos y de un estilo claro y franco, con toda esa franqueza que le es característica: en una, las luchas del caciquismo, y en la otra, esos hombres capaces de mantener en alto los progresos y la cultura de Galicia.
He aquí lo que yo pienso y digo de este “leader”, paladín sincero, leal y franco que, de encontrar quien le secunde y prosiga sin vacilar en su valor como regionalista, ha de ser uno de los primeros que en lo futuro consiga aunar en un solo haz toda la familia, prosiguiendo de este modo la obra empezada por los más preclaros hijos de esa encantadora y “meiga” Galicia”.
O semanario El Heraldo Gallego do 12 de xullo de 1925, baixo o titular “El próximo enlace de Gómez Tato”, anuncia para o 18 a voda de Tato con Herminia Sánchez Míguez. Celebrada a cerimonia, o 19 de xullo, dito periódico, baixo o titular “Enlace Sánchez-Gómez Tato”, exprésalle os seus parabéns á parella: Nuevamente presentamos al amigo Gómez Tato el testimonio de nuestra inquebrantable amistad; y ya sabe que, sinceramente, le deseamos toda clase de venturas y una eterna luna de miel.
Camarada: que sea enhorabuena.
O semanario El Heraldo Gallego editouse en Buenos Aires durante o período 1906-1950. Entre os seus colaboradores, figuraron Antón Noriega Varela, Antón Vilar Ponte, Manuel Linares Rivas...
O número 15 da revista Céltiga (10-8-1925) informa que Santiago Gómez Tato, canda outros socios-directivos, tiña ao seu coidado a organización dunha “velada artística” destinada aos asociados do “Hogar Gallego” de Rosario.
Como colaborador do semanario El Heraldo Gallego, na edición do 18 de outubro de 1925, Gómez Tato remite dende Rosario-Santa Fe a reseña do poemario La rueca, da autoría de María Alicia Domínguez (1904-1988): Bien dijo el exquisito poeta Eduardo María de Ocampo, a propósito de esta poetisa, en carta íntima, al autor de este trabajo:
“Posee una sensibilidad lírica ajena a las demás poetisas. No canta “con el sexo”, canta con el cerebro y el corazón. Esto hace aún más admirable su admirable labor”...
No número 630 de El Heraldo Gallego (25-10-1925), Gómez Tato publica o relato “El sacristán de Pardesoa”. No número seguinte (1-11-1925), aparece “Ferias gallegas”. E no seguinte (8-11-1925), a narración titulada “Las tristezas del amor”. Todas tres pezas evocan personaxes e ambientes cerdedenses e terramonteses. “Las tristezas del amor” versa sobre o espiñento asunto da concupiscencia fraterna.
O número 635 de El Heraldo Gallego (29-11-1925) informa que Gómez Tato está preparando un novo libro.
No número 290 da revista Vida Gallega (5-12-1925), Gómez Tato, dende Buenos Aires, publica o relato “La beata” (xa publicado na revista Céltiga, 30-12-1924).
No número 653 de El Heraldo Gallego (4-4-1926), Gómez Tato publica a primeira parte do relato “Un caso de sugestión”. No número 656 (25-4-1926), aparece a segunda parte. No número 657 (1-5-1926), publícase a conclusión.
No número 33 de Céltiga (10-5-1926), Gómez Tato publica o relato “El escapulario” (escrito en decembro de 1925). Dedícalle o texto ao xornalista e político galeguista Ramón Suárez Picallo (redactor e codirector de Céltiga). O artigo vai ilustrado con debuxos de N. García Montaña. De novo, recunca o autor no tema do doloroso afastamento (da terra, da nai) experimentado polo emigrante. Final tráxico.
O número 660 de El Heraldo Gallego (30-5-1926) informa da próxima publicación de Enxebre, o terceiro (ou quinto) libro de Gómez Tato.
No número 35 de Céltiga (10-6-1926) insértase o seguinte anuncio: Gallegos, leed: “Enxebre” cuentos por S. Gómez Tato = Aparecerá en breve. O anuncio tamén se inserta no número 36 (25-6-1926). No número 41 (10-9-1926), lese: “Enxebre”. Cuentos por S. Gómez Tato. Aparecerá en breve. Ídem, no nº 43 (10-10-1926), no nº 44 (25-10-1926), no nº 45 (10-11-1926), no nº 47 (10-12-1926), cesando no nº 48 (25-12-1926). Coidamos que Enxebre non se chegou a publicar en formato libro.
O número 665 de El Heraldo Gallego (4-7-1926) informa que Gómez Tato: pronunciará con motivo de la celebración de las fiestas del apóstol Santiago una conferencia en los salones del Centro Gallego que versará sobre “Santiago”.
O número 668 de El Heraldo Gallego (25-7-1926) lembra a conferencia do “prestigioso literato” Santiago Gómez Tato sobre “Santiago”.
No número 40 de Céltiga (25-8-1926), Gómez Tato publica o relato “Divagaciones (Filosofías en torno de la bondad y la muerte)”. Ilustrou o texto C. Rodeiro. Recreación do escenario cerdedense: Otras luces, en diferentes distancias, en los caminos reales de Limeres, de Folgoso ... denunciaban la llegada al lugar de los feligreses que acudían llenos de curiosidad y místico fervor a ver por última vez el rostro de aquella alma bondadosa, que en vida se llamara don Diego de Tolosa, más comunmente conocido por el Capellán del Palacio señorial de Las Travesas.

No mesmo número e baixo o epígrafe “Periodismo”, lese o titular “El Eco de España, de Rosario, habla de “Céltiga””. Polo artigo sabemos que Gómez Tato representaba a revista en Rosario. Asemade, na mesma cidade, tamén promovía os intereses da Agencia General de Librería y Publicaciones (rúa Córdoba nº 940), editorial na que publicara as súas primeiras obras.
Continuará...

0 Comentários

Capitán Gosende descobre un petróglifo en Cuíña (Quireza)

9/24/2019

0 Comentários

Calros Solla

O domingo 22 de setembro, os exploradores do Capitán Gosende despregámonos polo monte de Cuíña, na parroquia cerdedense de Quireza, para seguir predicando co exemplo. Unha vez na aldea, eliximos coma sempre o camiño retorto para atinxir o coto, démoslle un chopo á cantimplora, collemos alento e encomendámonos ás pernas de cadaquén.
Ao pouco de principiar a ascensión, no cimo do primeiro outarelo, fóisenos a vista para o lascaredo que, in illo tempore, os fundadores do poboado empregaron como canteira. As dentadas de cuñas e guillos esparexíanse polo pedregal. Unha cuña de ferro, ben enferruxada, seguía incrustada na entalla á espera da marra. O intenso labor extractivo deixou no lombeiro granítico unha restreba de rebos e cachotes. Aquela cuíña de Cuíña desmontárase en bruto para, punteiro e cicel, elaborar na valga as chouzas nas que nascemos, copulamos e morremos. Costa abaixo todos os santos axudan.
Unha providencial raiola outoniza fixo que reparásemos nunhas concavidades case esvaecidas talladas na parte superior dunha das laxas do curuto. Contamos até nove coviñas, cuxos diámetros van dos 2’5 aos 4 cm de lonxitude. Unha greta natural divide o panel en dous. Canto non se derramaría¡?
Nomeamos o achado “petróglifo dos Caveiriños” (coordenadas: X: 544.193; Y: 4.711.000; alt. 470 m). O sitio arqueolóxico sitúase a escasos 90 m, cara ao oeste, do casarío de Cuíña e a uns 525, cara ao nordés, do coto dos Caveiriños (588 m). O topónimo “Caveiriño” (diminutivo de “caveiro”, do latín calvarium) nomearía un terreo ermo, maniño, improdutivo ou tamén unha paisaxe pedrosa ou corgueira. Acáelle calquera das acepcións. O predio dos Caveiriños padeceu hai pouco a fera acometida do lume que abrasou inclemente a tona dos granitos aflorados. En sentido figurado, agardemos que onde houbo lume siga quedando o rescaldo.

0 Comentários