Tabeirós Montes
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Alvarizas
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelao >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza de Curantes
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Haxiografía
      • Mitoloxía
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

Alba de Gloria no Pico Sacro 2021

24/7/2021

0 Comments

 
Imagem

O alento do mundo

Héitor Picallo
[mons sacer -2016.06.30]

-    e cando zoa o ventre do mundo,...
en que pensades as árbores?
en que pensades cando gravitan
esas raiceiras que terman da Terra
e de nós?
en que cavila o mar de neuronas,
elásticas, cando sostedes coas vosas pólas
ese enorme océano de gases que
escorrega entre as gallas?
en que,...!?
e co recendo perdido no aire,...
explicádeme por que pousades a folla,
e entregades o espectáculo de outono,
en emocionante nudez sen pausa?
en que pensades!?
-    en erguermos o alento do mundo,
en gardarmos a cerna do tempo,...


[illicinum - 23 h 59 min 59 seg.]

Talvez se voásemos coa nosa dorna xeiteira por enriba do reloxo de area -tal fósemos nunha cápsula do tempo- poderiamos observar que mil anos antes da nosa Era xa nos creáramos como pobo, sendo donos da nosa identidade. Porque non se pode ignorar que naqueles séculos nos que mans de ourives anónimos facían do ouro pezas de arte para pendurar nos pescozos dos membros do clan, nos brazos de mulleres e homes traballadores, guerreiras e guerreiros, Galiza era -con ese ou outro nome- espazo e terra de xentes, espazo e terra de deusas e deuses... Coas súas libacións e ofrendas veneraban as divindades que nos foron propias, e chamaban, como hoxe aquí facemos, polos heroes mortos nos campos de batalla. Pero tamén convocamos a Navia, a Berobreo, a Bormánico, Coventina, Edovio e ducias de seres que iluminaron as nosas vidas pasadas. Ohh... Setandianiegi: Memento qui in vobis sunt! [recorda quen es!]
Porque fomos cinza e de novo carne, fomos terra e creamos patria, mollamos a lingua coa suor da gleba e erguemos a nación, esta que hoxe sobe o cumio do monte sagrado, do Monte Sacro, do Mons Sacer, do Monte Illicinus.
Convocamos para tal ascenso a todas as xentes representantes das tribos galaicas: os Albións, os Ártabros, os Celenos, os Brigantinos, os Cáporos, os Grovios... Convocamos a rubir ao sagrado a cada unha das persoas caídas nas loitas fronte a Roma, para collermos folgos e aire purificador no curuto da liberdade. Por iso chamámosvos a todos coa palabra dos arxinas que cicelaron e derrubaron A torre da derrota:
Gabarra a cachou de arria, coa escurriaxe: ferruncho e cantillón do loimo. Gabarra a cachou de arria, coa xiria e o fuste da releira, co gancheante e o miqueloiro, a rañola e o fuste, co carcaxo e as gadomas, cos gharavellos e as deluñas, coa galrúa e os gamuzos, xabrea de xandoca... co verbo.
[Fende a laxe coa ferramenta: cicel e martelo. Fende a laxe coa forza e a panca, co fouciño e o nivel, o legón e o pau, co peito e as maos, cos dedos e as unllas, coa boca e os dentes, sube, agatuña... co verbo]
Exeria terma da nosa man dende un alén ben próximo. Prisciliano acompáñaa e non lonxe avisa aos espíritos dos que xa se foron que o noso compromiso está en defender a terra, as nosas árbores sagradas (o castiñeiro de Pumbariños, o érbedo de Mariñán, o
carballo de Portacal, o teixo de Córneas, o pradairo de Vilarpandín, a aciñeira de Covas, a sobreira de Siador e a figueira do Meco...), de coidar todos os soutos, carballeiras e fragas, pois furan nas súas cernas para chantaren xigantes austrais que estiñan o manancial comunitario (árbores inmensas que nos secan a terra e nos sacan o pan); ou papaventos eléctricos que depredan as brisas, os ávregos e os ciclóns.
Ei... rachade o silencio e berrade alto! María Balteira, María Castaña, María Criada, María Pita, María Soliña, María de Ulloa e centos de mulleres buscan recuperar a súa historia nesta ascensión espiritual ao sacro Illicinus! E canda elas, cómpre resucitarmos todas as mulleres anónimas -poetas ou guerreiras- que os pergameos ignoraron, todas aquelas mulleres de fazañas e de arte ás que lles omitiron os seus nomes por cada trazo censor do cálamo de cana.
E o literario Ponthus -rei dunha Galiza liberada, fraterna con Irlanda, Escocia, Bretaña, Cornualla e Gales- axúdase de Sidoine para reivindicar un espazo no mundo para as nosas letras. Que se saiba que a poesía que creamos, o noso teatro, a narrativa que nos é propia, o ensaio galego... deben ser recoñecidos entre as linguas irmás! Porque fomos referencia literaria naqueles séculos do medievo e ao longo de todo o continente, esiximos sermos tratados como iguais, sen prisións nin exclusións, sen mordazas nin cepos. Velaí que neste ascenso suban connosco todos os cabaleiros, damas, druídas, magos e feiticeiras do círculo artúrico, os falecidos e os que aínda residen no manuscrito miniado; os protexidos pola capa de Merlín e Familia e os acubillados nas gabetas dos arquivos. Xa que todos fican custodiados polo dragón que dorme nos ollos das crianzas e nos soños dos que non medramos, aquí vos chamamos!!!
Convocamos á nosa ilustre almirante Isabel de Barreto -cofundadora da urbe de Santa Cruz, nas Illas Salomon- para que ao goberno do Santa Liberdade, rescate todas as persoas republicanas e demócratas afogadas na gabia, na Illa de San Simón ou no fondo do Atlántico.
Reclamamos ao Capitán Xeneral Gómez Pérez das Mariñas - fundador da cidade das Mariñas, en Filipinas- para que nos traia dende ultramar, subido no Novo Enden, todas as persoas mariñeiras e emigrantes que non volveron pisar a Terra Nai.
E para que dirixa a cabotaxe do buque alxibe Bou Eva, solicítase a presenza de Xoán de Nóvoa, ese mesmo que bautiza cabo do arquipélago das Seychelles unha illa que gusta en chamar Agalega. Nese buque alxibe hanos traer aqueles nosos avós e avoas que, escravos nas Antillas, regaron coa súa suor e o seu sangue a ambición do amo e ferocidade do capital.
Chamamos, asemade, a Francisco Mourelle da Rúa, navegante que pisa Alaska e ao que lle rouban o seu diario, páxinas das que logo se había servir o propio Capitán Cook. Chamámolo para que logo de se mergullar nos mananciais sagrados -Lume de Deus, Santa Eufemia de Ambía, a Mina da Lagariza, a Fonte do Leite e a do Mouro de Sandiás- nos achegue a listaxe de persoas investigadoras galegas que nos deron de beber historia, tempo e ciencia: Anxos Alvariño, Pedro Cerviño, Antonia Ferrín, Domingo Fontán, Olimpia Valencia, Antonio Valenzuela Ozores, Ramón Verea... Presentes!!
Chamamos aquí se persoe Pedro Sarmiento de Gamboa, pois logo de percorrer coa súa nao todos os cumios sagrados da nación - dende O Pindo ao Seixo, dende O Courel á Capelada e ao Facho de Donón- traia canda si a lexión de poetas, músicos e artistas nacionais que xa lle entregaron unha moeda a Caronte: Dende de Martín de Padrocelos a Luisa Villalta, dende Xoán de Cangas a Camilo Díaz Baliño, de Xela Arias a María Santiso, de Maruja Mallo a Pascual Veiga e Perfecto Feixó.
E reunidos aqueles todos, xuntos cos que aquí tamén estamos, nesta procesión de ánimas e de vivos, chegaremos ao curuto do monte Ilicino para chantarmos coa forza dunha única man a bandeira que nos é propia. Así, en singradura figurada, embarcamos na dorna de Bóveda, Castelao e Rosalía, con todas as irmás e irmáns, irmandiños e xentes das irmandades, os nosos antepasados e os que aínda están por chegar. Pois xa está pronta a gradicela vermella que co seu alento esbravexo en proa espetou Isaac, para reivindicarmos xuntos, en compromiso e lealdade patria:
-Sermos sempre, Galiza Sempre, Sempre en Galiza...
Lingua, Patria e Nazón de Breogán!!

0 Comments

A casa da Estrada, ao pé do camiño francés: un interesante texto medieval

21/5/2019

0 Comments

 
Héitor Picallo
Maio de 2019 – Tempo para a Antón Fraguas
e tempo para os amantes do galego
Entre os fondos antigos da Fundación Penzol (Vigo) podemos recompilar unha serie de pergameos realmente interesantes para o municipio estradés, datábeis entre finais do baixo medievo e os albores da época moderna dos cales, algúns deles, xa fixemos mención ou extracto no ensaio titulado No medievo, castañas e castiñeiros como recursos económicos (edicións Fervenza 2018). Certo é que tales documentos non pertencen a unha unidade de instalación en exclusiva, senón que se atopan catalogados en diversos cartafoles. Varias ducias son as que espertan a nosa curiosidade pois, alén da relevancia que posúen dentro do contexto galego, son significativas tamén para a historia da bisbarra. E sinalamos isto último xa que un dos pergameos, que leva data do 20 de abril 1440, ligado ao casal do Preguecido, versa non unicamente sobre unha figura principal galega como é Álvaro Núñez de Isorna –bispo de Conca–, senón tamén sobre aquela fortaleza do señorío dos arcebispos composteláns que se ergueu na xeografía de Vea, referímonos á casa forte da Insua (da que temos tratado en múltiples ocasións). De toda a colección, o documento máis antigo a destacar redáctase en 1347 e trata sobre determinados herdos que en Santa Cristina de Vea pertencen ao mosteiro das clarisas de Compostela.
Imagem
Escudo do cabido de Lugo

1.- Intencion

Porén a intención de nos mergullar no contido de tales pergameos e na súa paleografía radica, fundamentalmente, no feito de tentar reconstruír –xunto co amigo e historiador Damián Porto Rico– a biográfica dun dos máis ilustres estradeses de finais do medievo e comezos do S. XVI. Referímonos ao deán lugués Gabriel Rodríguez de Casal de Raros, procedente das casas fidalgas do Preguecido (Santa María de Aguións – terra de Vea) e Casal de Raros (San Miguel de Moreira – terra de Tabeirós). Residente na Corte de Roma e ao servizo dos Medicis, alén de ser comensal continuo e palafreneiro do papa León X, vémolo como espectador –e quen sabe se en certo xeito tamén resultou ser axente activo– no rexurdimento italiano, tanto no eido das artes plásticas como no que atinxe aos revolucionarios pensamentos que están agromar con ímpeto dende o humanismo. Da historia deste personaxe estamos a ultimar un ensaio que axiña ha ser unha realidade impresa, e que poderá colaborar talvez no engrandecemento da historia galega e, en bo grao, de certas historias locais (da Estrada, Cuntis, Lugo, Compostela...). Velaí que con este artigo facilitemos non só datos de contexto e biográficos dalgún persoeiro destacado, senón a transcrición íntegra dun pergameo escrito a finais de 1499 vinculado ao lugar da Estrada (hogano vila e urbe principal do municipio). Poderíamos certificar que este documento é un dos máis antigos que cita á Estrada, que se ben no pergameo vai ligado a un inmoble ou casa debía existir certamente tamén como lugar, de termos en conta outro documento redactado seis anos antes.
Imagem
Escudo do Pazo do Preguecido

2.- Contexto histórico-social

O texto que se facilita no último apartado deste artigo vén a ser un contrato de compravenda estabelecido entre os irmáns Pedro e Xoán Rodríguez de Casal de Raros (II), tío e pai, respectivamente, do devandito deán lugués. Ambos personaxes, vinculados aos pazos do Preguecido e Casal de Raros, son fillos doutro Xoán Rodríguez (I), de quen ignoramos o nome da súa muller mais sabemos que debeu vivir na primeira metade do S. XV. Cómpre achegar que Casal de Raros é por aquelas alturas un couto xurisdicional situado en Moreira dependente de dúas institucións señoriais: o cenobio cisterciense de Santa María de Aciveiro e o cabido diocesano de Compostela. Por outra banda, o Preguecido está en posesión deses fidalgos da caste dos Casal de Raros dende a última centuria medieval, se ben é certo que os verdadeiros señores por concesión das institucións catedralicias compostelás resultaron ser, entre outros, o referido Álvaro Núñez de Isorna (arcebispo de Santiago entre 1445-1449) e o mariscal Sueiro Gómez de Soutomaior, señor das fortalezas de Lantañón (Paradela de Meis), A Lúa (Rianxo), A Insua (A Estrada), Montival (Cuntis)...
No que atinxe á contorna do lugar da Estrada, esta área estivera xunto co couto do Viso e a fortaleza de Guimarei controlados polos representantes da casa de Altamira, próceres que –como achegan os investigadores Luís Ferro Pego e Xosé Bértolo Ballesteros– desistirían de conservar determinados patrimonios na primeira metade do S. XVI
, concretamente o bastión de Guimarei e os seus outros edificios principais e anexos. Así e todo, en 1493 Pedro Rodríguez de Casal de Raros e Maior do Pedregal son agraciados por Lopo Sánchez de Ulloa, conde de Altamira, cun gorentoso contrato enfitéutico: o lugar da Estrada e os patrimonios ligados a el, baixo a renda anual dun real de prata. Mágoa que este pergameo non se atope na mellor das condicións desexábeis, pois a súa lectura resulta empresa ben complicada por mor da veladura de tintas, por estar o pergameo bastante brunido e a existencia, outrora, de fungos que foron quen de deixar a súa pegada.

3.- Os protagonistas do documento

Noutra orde de asuntos, podemos sinalar que Xoán Rodríguez de Casal de Raros (II), o que se cita no pergameo de 1499 e que estamos a contextualizar, tivera certas relacións cunha dama da marxe dereita do Ulla (Vedra) chamada Sancha de Merín, de quen nace o deán lugués. Con ela non casa e si o ha facer en primeiras nupcias con Tareixa Rodríguez do Preguecido e, en segundas, con Urraca Ares de Soutomaior (descendente das casas de Lantañón, Sebil e Aldao, entre outras moitas de prestixio). Polo que se dilucida do texto, Tareixa xa finara por esas alturas e era outra muller, Urraca Pose, a cónxuxe do patriarca do Preguecido (quizais a mesma da casa de Lantañón que se cita noutros documentos). Xoán Rodriguez, que debe nacer na segunda metade do S. XV, continúa vivo en 1501 e falece antes de 1506, deixando non menos de once fillos e fillas, entre os que está o cóengo Gómez Rodríguez de Casal de Raros, fundador do vínculo e morgado do Preguecido (a 15 de xaneiro de 1556). Coa morte do patriarca é o seu fillo homónimo, o escudeiro Xoán Rodríguez de Casal de Raros (III), medio irmán do deán de Lugo, o que bote man do fogar familiar, pois queda ao coidado dos seus irmáns menores (“Afonso Rodriguez, et Rodrigo Fernandes do Pregueçido, et Jácome Rodrigues e María Rodrigues do Feal”).
Isto no que atinxe ao comprador, mais no que se refire ao que estabelece a venda debemos sinalar que Pedro Rodríguez, veciño de Ouzande, fica casado con Maior do Pedregal dende cando menos 1493; porén consideramos que podería ser a mesma persoa que anos máis tarde, e logo do pasamento da súa dona, exerce de crego na mesma freguesía e é veciño do lugar de Penarada –segundo se indica en varios documentos conservados na Catedral de Santiago.

Seis anos máis tarde, Pedro Rodríguez cede a referida casa da Estrada e as súas herdades e devesas, localizadas en San Lourenzo de Ouzande e nas inmediacións dunha verea importante que denominan camino francés, ao seu irmán Xoán Rodríguez de Casal de Raros (II), aínda que no pergameo non se indique tal filiación. Este é o documento do que gustamos transcribir o seu contido. Velaquí queda para interese do curioso e do investigador.
Imagem
Árbore xenealóxica

4.- O texto, o idioma e a toponimia

O pergameo ten unhas dimensión en alto e ancho, respectivamente, de 120 por 312 milímetros; e en dezanove liñas redáctase un contrato de compravenda pasado perante Fernán Bieites, notario público xurado das terras de Tabeirós e Vea en substitución do seu verdadeiro titular, Alonso López Galos, de quen xa temos tratado noutras ocasións. O texto vai provisto dun par de folios anexos nos que se indica a información contida nesa vitela. Nun deles, con letra do S. XVIII, alértase que se trata dunha “venta que hizo Pedro Rodríguez, morador en la felegresía de San Lorenzo de Ouzande, a Juan Rodríguez de Casal de Nares, da Casa da Estrada que está so o Camiño Francés, en dicha felegresía de Ouzande, con todas sus heredades y devesas, fecha en 7 de noviembre de 1499, por an\te/ Revera \Fernán/ Bieitez, notario de tierra de Tabeirós. Escrivano Fernán Bieitez”.
Son testemuñas no acordo comercial o crego de San Lourenzo de Ouzande, Gonzalo Rodríguez, e entre outros un par de veciños das terras de Vea, nomeadamente Xoán Bouzón e Xoán Mancebo.
Integramente redactado en galego e con letra carolina, o texto elabórase no interior do templo de Santa María de Aguións (“foy feita e outorgada (n)a iglesia de Santa María d’Aguioos, que he en terra de Vea”) e leva data do 7 de novembro de 1499. Mais en relación co outorgante do mesmo, Pedro Rodríguez de Casal de Raros, consérvase nos mesmos fondos documentais un outro pergameo tamén redactado no idioma de noso. Trátase dun novo contrato de compravenda que, con data do 2 de novembro de 1501, axusta co seu irmán Xoán Rodríguez. Por medio del véndelle a esoutro fidalgo todos os herdos que posúe na xeografías estradesas (“as mynas erdades, e casas, e casares que eu teno en Terra de Vea e de Taveirós, e donde quer que las eu teño e ajo”).
No que atinxe aos nomes de lugar, aínda que esta sería unha tarefa propia da investigadora Clara Iglesias Cortizo, existe unha restra de topónimos reproducidos no pergameo que se nos fan moi suxestivos. Un par deles refírense a dous territorios: Terra de Vea, que engloba a organización administrativa localizada no val do mesmo nome (hoxe ligada á Estrada); e Terra de Tabeyroos, caso semellante ao anterior. Reuadulla –tamén citado– alude non así ás freguesías homónimas presididas polas devocións de San Mamede, San Vicenzo e Santa Cruz, senón a unha área territorial e administrativa denominada Ribadulla que totalmente diferenciada dende o medievo e que abarca, fundamentalmente, as terras do municipio actual de Vedra.
Dous son os nomes de freguesías estradesas que se mencionan, San Lourenço d’Ouçande e Santa María d’Aguioos; e tres as entidades de poboación. Con respecto a estas últimas debemos entender que o apelido da citada Maior posúe unha vinculación toponímica directa, pois Pedregal é unha entidade da parroquia da Estrada. Caso semellante acontece con de Cas de Raros, ou Casal de Raros na versión máis estendida, pois alén de denominar a unha familia, liñaxe ou caste alude a ese topónimo que resultou ser núcleo dun couto xurisdicional “sito en la feligresía de S. Miguel de Moreiras, en La Pica, junto al Puente de Zarandón”.
A último hodotopónimo a ter en conta é o que deu orixe ao nome da actual entidade de poboación e vila da Estrada. Astrada procedería –se nos guiamos das investigacións de Clara Iglesias– do verbo latino strare ou do termo stratus que aluden, dun ou doutro xeito, a unha verea de evidente importancia socioeconómica que discorrería polas inmediacións e que sen dúbida é a mesma que no pergameo se documenta como camino francés.

5.- Criterios de transcrición e signos

Toponimia: preferiuse grafar do xeito que aparece na documentación orixinal, no entanto, resaltarémola en cursiva.
As transcricións efectuáronse verbo dos criterios máis habituais e segundo os signos que a continuación se reproducen e explicamos:
\ / Caracteres grafados sobre a liña ou chamadas á marxe.

[ ] Restitución certa do escrito cando existe unha lagoa no texto.
[...] Lagoa non restituíbel no texto.
(sic) Grafía aberrante non corrixida.
<cursiva> Texto omitido polo escribán, pero preciso para a comprensión do texto.
Manteranse co riscado as palabras que deste xeito aparezan.

6.- Transcrición do documento

XOÁN RODRÍGUEZ DE CASAL DE RAROS (II), PAI DO DEÁN GABRIEL RODRÍGUEZ, ADQUIRE A CASA DA ESTRADA, AO PÉ DO CAMIÑO FRANCÉS

(Arquivo da Fundación Penzol, Colección de documentos B, PLA-04/199)
Ano do nasçemento do noso sennor Ihesus Chripsto de mill et quatroçentos ihs et noventa e nueve annos, septe días do mes de nobenbre, sepan todos que eu, Pero Rodrigues, morador enna freyguisía de San Lourenço d’Ouçande, por min et por minna muller, Mayor do Pedregal, et por todas nosas vozes vendo et firmemente outorgo para senpre a vós, Juan Rodrigues de Cas do Raros, et a vosa muller, Horraca Pose, moradores enna freyguisía de Santa María d’Aguioos, et as vosas vozes, convén a saver a casa d’Astrada, que está soo Camino Françés, para a parte do vendaval da freyguisía de San Lourenço d’Ouçande, con todas súas herdades et devesas, según que fasta agora eu o dito Pero Rodrigues tibin et posoýn, et véndovos todo a montes et a fontes por contía de tres mill et cen pares de brancas, que ja me destes et pagastes, et de que confeso et outorgo que soo entrego et ven pago, et renunçio a toda eixepçión, que non diga dello o contrario, et a lex dereito do aver non dado nen contado en presençia do notario et testigos et todo juro, sennorío, vos, auçión et dereito, possisón et propiedade que eu ajo et \me/ pertençe en esto que vos vendo de min et de mina vos, o tiro e tollo et en vós et en vosas vozes o pono et traspaso por esta presente carta de venda. Et se máys val esto que vos vendo que a dita cotía, toda esa demassía vos dou en libre doaçón para senpre, et prometo de vos amparar et defender con esto que vos vendo para o qual vos obligo min e meus veens et de aquí en diante façades dela toda vosa voontade como de nosa cousa propia. Et esto prometo teer et conprir so pena do dobre da dita contía que page por pena quen contra elo vyer ou pasar, et a pena pagada ou non pagada esto fiqui firme et valla para senpre.

Et eu, o dito Juan Rodrigues, asý resçebo por min e por la dita myna muller absente, ven como se fose presente, que foy feita e outorgada <n>a iglesia de Santa María d’Aguioos, que he en terra de Vea. Testigos que estaban presentes Gonçaluo Rodrigues, clérigo de Sant Lourenço d’Ouçande, et Juan Bouçon et Juan Mançebo, moradores enna dita terra et outros.

[signo]
E eu Fernán Bieites, notario público jurado por la abtoridade apostólica et escusador de Afonso Lopes Galos, notario de Terra de Tabeyroos e Reuadulla, a esto que dito he, presente foy con os ditos testigos. Et después ben et fielmente et meu nome y sygno puge que tal he
[sinatura]
Fernán Bieites, notario appostólico

0 Comments

David Otero, chairego de honra

17/11/2015

0 Comments

 
Héitor Picallo
Imagen
Benqueridos amigas e amigos, este que aquí fala vén de terra de canteiros, de arghinas e mestres da pedra que fixeron da rocha a súa fonte nutricia, o seu sustento. Procedo da terra de Xohán Xesús González (canteiro), da terra do Umia, onde ferve a auga entre os penedos que labraron os mestres artesáns, do país da xantarela, do lumión, a goupa e a terragheira.
E agora teño que falar de alguén, do David, co que non comparto unha canteira de cousas. Non comparto idade nin moitas canas, non comparto concello de orixe nin de residencia, non comparto veciños nin faladoiros cotiás, non comparto currículo nin docencia, non comparto moitos tempos nin moitísimas vivencias, e aínda así as hai.
Vai, pedriña, vai!
E vai, miña pedriña, vai!
Pedriña, vai,...!
E vai,... e vai,... e vai!
Tal e como me acontece con Xosé María Lema, teño a desgraza de que David Otero non foi o meu mestre, en ningún centro de ensino,… Non foi mestre nas miñas aulas e tampouco fun eu alumno dos seus pupitres, mais si o foi de verdade nas experiencias vitais que marcaron parte da miña razón de ser (buxo, beleza, liberdade,...).
PRIMEIRA PEDRA – GOREA ARRIA: Lembro que hai anos estivera o David co meu pai, acompañado de Concha (esa persoa que lle pon pés as ás abertas do David)… Xa daquela non eran veciños do concello de Cuntis. Si o foran cando eu debía ter oito anos e compartía aulas co seu fillo maior, Seném. Pois daquela viñera á xastrería dos meus pais de visita,… e eu, entusiasmado, amosáralle o debuxo dun cabalo que tiña feito a plumiña. O David gustara del e, para me animar, dixérame:
-Un día hasme ilustrar un libro,…
Síntoo, pero agardo con impaciencia ese momento,... Xa son debuxante, tomeiche a palabra hai 25 anos e agora non tes escusa. Para cando a encarga?
E vai,... e vai,... e vai!
A un... pedreiro
A unha... pedra
Alá compañeiro
Que podemos con ela.
SEGUNDA GOREA: Doutra volta, nun dos xantares organizados para a entrega dos Premios San Martiño de Normalización Lingüística, promovidos pola Asociación Cultural O Brado (da Estrada), David coméntame que con 5 máis coma min se faría unha revolución. Daquela eu dixéralle que esa estaba por vir,… coma tantas outras revolucións. Mais a resposta non era escusa, estaba todo cavilado, existía un folla de ruta. Certo día reúnese o gremio e varias ducias de mozas e mozos, todos canteiras e canteiros coma min, argallamos en Cuntis o que demos en chamar O Fervedoiro, coa súa sección idiomática denominada ACUDE ALÍ: Acción Cultural na Defensa d’A Lingua. Velaí que ao David non lle quedase máis remedio que vir presentar connosco este colectivo, que aínda loita pola dignidade idiomática e cultural, que aínda loita pola conservación dos espazos naturais da bisbarra do Umia, por erguer a memoria dos que fican aínda debaixo dunha fosa común ou dunha campa sen epitafio. E seguimos bourando pola cultura autóctona, pola propia e comunal, a que nos identifica como pobo diferenciado. Nese día, cabo del estaban outros canteiros amigos e irmáns: Avelino Pousa Antelo, Xosé Luís Bóveda e Xoán Xosé Fernández Abella,…
Fixémolos padriños da asociación, e a nós quixéronnos como afillados (con bolos de ovos e pan de manteiga), colaboraron en multitude de actos, en presentacións de libros, nas homenaxes ao egrexio nacionalista Xohán Xesús González (porta dun futuro proletario, con pólvora e magnolias). Chegaron, con ímpeto os concertos musicais: Na lingua Nai,… Lingua Proletaria do meu pobo e canto porque si,… e –ao calado- asexaron as pantasmas, os espías, os cipaios e as denuncias posteriores da Galicia bífida, a censura, o desprezo, o dedo acusador polo feito de empregar o galego en concursos dirixidos ao centro de ensino do meu municipio, o CPI Aurelio Marcelino Rei García (nome dun que foi mestre e preso na Illa de San Simón: Viva a República Galega!). Porque era delito pedirlle ás crianzas que defendesen e respectasen o seu idioma, que gardasen a memoria de Castelao e Bóveda e de todos os galeguistas, que gardasen a memoria dos milleiros de falantes anónimos que nos regalaron este código e este músculo co que nos comunicamos. Logo da carrexe e a posterior frustración, estaba David agasallándonos cos seus ánimos para iniciar de novo a mesma loita que principia Penélope todas as mañás (as de tecer un país, unha lingua e unha matria).
Ghina racha, ghina racha
Ghina si queres ghinar:
Si foses lus de keikoa
Nexo xerias esperar
Chega a noite, chega a noite
Chega, se queres chegar
Se fose día de festa
Non te farías esperar
TERCEIRA GOREA: Hai anos comecei a publicar en Edicións Fervenza, a facer ilustracións, algún prólogo, algún libro de autoría,… Lembro perfectamente o instante no que o caifós indicaba que teriamos a primeira reunión. Estamos na Estrada, nunha cafetería preto do concello. Chove na rúa, xunto aos semáforos, e ademais do responsábel da editorial -Xosé Luna- senta ao meu lado Fernando González Graña, pero tamén David Otero,… Quizais desta volta, o mestre fita para un co obxecto de me facer unha psicanálise, pois coido que quere ver en min se existe ou non certeza á hora de defender o idioma de noso. Digamos que aposta por un, máis talvez quere selar con lacre o que el xa sabe de certo.
Son un canteiro novo
Inda non gaño diñeiro
Boto barro nas paredes
Levo os picos ó ferreiro

GOREA XIDA: Nas orientacións, nas teimas,... sempre está David Otero, detrás do fío telefónico, no ánimo, no impulso, no ímpeto e no chimpo… Por iso teño que consideralo o meu mestre, o mestre de moitas e de moitos, o amigo, o camarada, o compañeiro e o irmán. Velaí que non comparta nada el, case nada,... ou quizais –do fundamental- case todo.
Xa que falar de David é falar do mesmo compromiso que os Mártires de Carral lle transmitiron aos membros do Banquete de Conxo, semellante ao que Aurelio Aguirre lle traslada a Murguía, e o que este lle ofrece a Castelao e faísca con forza nas Irmandades da Fala, e o que Castelao lle entrega a Avelino Pousa Antelo, e Avelino a David Otero,... e David Otero a todas e todos nós... Porque en resumo vivimos coa Lingua na Terra, coa palabra do país, e co compromiso nel e nos nosos irmáns e irmás. Ao fin e ao cabo, para sermos sempre, Galiza sempre, sempre en Galiza,... lingua patria e nazón de Breogán.

* Intervención no acto en Vilalba de nomeamento do escritor David Otero como Chairego de Honra.


0 Comments

Acto de presentación do libro "Coa lingua na Terra" de Héitor Picallo

6/4/2014

0 Comments

 
Héitor Picallo
PictureHéitor Picallo
Tería que comezar dando as GraZas, como é costume, por moitos motivos: Primeiramente porque este colectivo, Vagalumes, que adoita recibir ás persoas que participamos ou asistimos aos seus actos coma membros do seu fogar,... Tería que lle agradecer mil cousas a Eva, aos meus país, a Xosé e Andrés (os meus sobriños), aos meus avós, aos meus irmáns e cuñadas, aos meus curmáns, a Maka e Olimpio Arca, Ana Mosquera, Silvia Fernández e Jean Remérand,... a Manuel Núñez, Xosé Luna, Paulo Escariz, Alfredo Barros, Suso Rodríguez e o colexio do Foxo (coas súas mestras e mestres). Tería que comezar dando as grazas ao Fervedoiro por me dar acollida coas miñas lideiras, a todos os amigos e amigas que até aquí vindes hoxe, a todos os que vos desprazades dende outros lugares; a Xoán Carlos Garrido, e a Cibrán Arxibai por recibíresme cos brazos abertos para realizar esta presentación.

Tería que dar as grazas por destinardes unha hora do día de hoxe, que é vosa e unicamente vosa, para me agasallar coa vosa presenza, no alumeamento do meu novo libro. Pero hoxe non comezarei dando as grazas,... ou si. Como non agradecer que che dediquen un sorriso e unha aperta de mans, un bico e un parabéns polo libro, como non agradecer que che digan pódesmo asinar?

Quizais o ideal sería que vós me fixerades preguntas a min, ou aos membros desta mesa sobre distintos aspectos vinculados á obra ou aos medios de difusión en galego (como Praza Pública, Sermos Galiza e Novas da Galiza), así como aqueles que, grandemente magoados, foron e son referencia na historia do xornalismo galego actual. E estoume a referir ao Galicia Hoxe, á Peneira e á Nosa Terra. Cumpriría falarmos, talvez, de cómo se forxa esta idea; ou de Caetano Díaz (a alma mater daquel xornal no que escribín, todos os domingos, nas páxinas do Lecer, algo así como 3 anos).

Se cadra todo isto se resuma nunha palabra: amor; que é ben distinto ao cariño e ao afecto. Amor é comprometerse e defender o que cres, con respecto, con talante –e ás veces, algunhas veces, con talento–. Amar é crervos a todos e todas irmáns e irmás, copartícipes desta obra por serdes alimento das miñas experiencias. Quizais habería que pensar nun compañeiro que hoxe tampouco está aquí connosco, ou si, Gonzalo Bouza-Brei (que me animou a publicar as miñas lideiras no Diario de Arousa e que, na nosa única aperta, só nos vimos unha única vez, me obrigou a continuar coa escrita). Quizais habería que falar de Xosé Vázquez Pintor e Mr. Pears (protagonistas dun capítulo deste libro: Galiza vista dende os ollos de Irlanda), que me fixeron prometer, cada un no seu momento, a seguir falando e defendendo a lingua de noso. Quizais habería que dicir algo de Olimpio Arca Caldas, que sempre te anima e sorrí mentres un fala, e que esaxeradamente comenta: Meu deus, canto sabe este rapaz! Talvez tería que pensar e falar de Paco Fernández Rei, por ser esa persoa a imitar (en intelixencia, modestia e humanidade), e –como non– debería relembrar ao meu prologuista (o mestre do que tiven a desgraza de non ser o seu alumno), Xosé María Lema; e ao amigo –grande amigo, grande irmán– David Otero, do que tampouco tiven a fortuna de ser o seu alumno (ou si). Cumpriría falar de Miguel Louzao, pola complicidade, polo bo facer no CPI Aurelio Marcelino Rei (de Cuntis), onde participamos co Fervedoiro en diversas actividades culturais e de dinamización e que, por mor de certos innomeábeis (bífidos e reptilianos) fomos denunciados perante a consellaría de maleducación por sermos leais a este idioma, tachados de amantes incondicionais da lingua (tal for un delito, cando realmente é fachenda).

Se cadra tamén habería que pensar e falar aquí de Francisco Pillado, que me chamou poeta antes de que eu escribise o meu primeiro verso.

Porque isto todo tamén ten que ver con Manoele de Felisa (na infancia das nosas tartarugas), con Fran Campos (no paraíso das Campaíñas e na compaña da Radio Estrada),... Porque isto, este libro, esta vida, esta historia, ten que ver algo con Quiroga Palacios (no uso do Galego) co bispo de Ourense (no uso do Galego), con Xesús Mato e de Afonso Blanco Torrado (nas homilías en Galego), con David Otero, Mini e Mero (na defensa do Pobo do Galego Soberano: República Galega),…

Pero se cadra, habería que falar tamén das caricaturas, do por qué desa escolla. Ou por qué ter presente, moi moi presente, a Avelino Pousa Antelo, por qué a Isaac Díaz Pardo, por qué O Fervedoiro, na dedicatoria, por qué os Equipos de Normalización Lingüística (que non de Dinamización ou dinamitación, dinamitar dinamitan outros dende os hórreos da estepa, onde subiron os ratos a rilar o millo corvo). E se cadra habería que pensar por qué escollín o galego e non o francés, o inglés, o castelán,... Quizais por amor, por compromiso, por identidade, por coherencia, por unión,… quizais por non participar nese proxecto que algúns protagonizan ao quereren exterminar a lingua, este músculo e órgano que nos dá existencia: A Xunta de Galicia non legaliza os contratos dos profesores e profesoras que dan os Cursos Celga nin cotiza por eles e elas na Seguridade Social; agora, amiguiños, meus reis, colocan a aqueles coleguiñas para guindar a gargallada máis ruín. Hai, algúns, di o meu pai, que teñen cara de semana santa e feitos de carnaval,... cara de anxiños da garda, e feitos de cans gardiáns: sipaios da normalización lingüística,

winchester en man, arreos e látego,

winchester en man, arreos e látego,

winchester en man, arreos e látego.

Porque amar Galiza é amar aos seus fillos, non combatelos senón amalos;

porque amar Galiza non é gobernar e castigar aos seus fillos e fillas, senón abrazalos e darlles futuro (hoxe fáltanos Lola Ferro, vaivos en Suíza, aquí non hai onde sacar),

porque amar Galiza e recordarlles ás súas xentes as orixes propias e aliviarlles o presente.

Porque Nós –os que gastamos decote este idioma– vivimos no paraíso, ou mellor dito, na selva (do Serengueti ou do Courel) e os furtivos e os sipaios veñen liquidar o gran gorila de montaña, a pita do monte, ou as palabras e laias que ecoan na cerna da fraga, no souto da historia. E como vivimos canda esas palabras de vello, somos parte do seu hábitat, por iso as protexemos e aloumiñamos dende os beizos e os beixos; e non acreditamos nos cazadores de palabras, depredadores de subvencións e homicidas da linguaxe. Nós, os de aquí, os desta ágora sacrosanta do idioma, sagrada e outrosí pagá, acreditamos no amor aos sons dos nosos pais, dos nosos avós, das xentes da nosa contorna, e si, igual somos grilos (estrugados por cascudas) ou indios (de cartón) nas fantasías dun neno de 7 anos,… Quizais non existimos e a única realidade son os nosos soños. E desculpádeme, prefiro seguir soñando a resignarme a ser o que eles queren, porque eu non quero, porque nós non queremos, porque nós –por sorte– non somos eles.

Quizais, na escrita deste libro, ten boa culpa a auga, a humidade da Estrada na que todo xermina, a choiva e as brétemas; mais sobre todo, sobre todo, a auga das burgas (das nosas burgas de Cuntis),… indignadamente quentes, fervida e fervorosamente públicas.

E agora tócavos a vós e a vós, preguntade e dicide,… opinade, suxeride.

Graciñas

Saúde e República
* Intervención de Héitor Picallo

0 Comments

    Colaboracións

    Todos
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Fuente RSS



    Un proxecto de:

     Imagem

    Estamos en:

    Imagem
    Imagem
    Imagem

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Febrero 2023
    Enero 2023
    Diciembre 2022
    Noviembre 2022
    Octubre 2022
    Septiembre 2022
    Agosto 2022
    Julio 2022
    Junio 2022
    Mayo 2022
    Abril 2022
    Marzo 2022
    Febrero 2022
    Enero 2022
    Diciembre 2021
    Noviembre 2021
    Septiembre 2021
    Agosto 2021
    Julio 2021
    Junio 2021
    Mayo 2021
    Abril 2021
    Marzo 2021
    Febrero 2021
    Enero 2021
    Diciembre 2020
    Noviembre 2020
    Octubre 2020
    Septiembre 2020
    Agosto 2020
    Julio 2020
    Junio 2020
    Mayo 2020
    Abril 2020
    Marzo 2020
    Febrero 2020
    Enero 2020
    Diciembre 2019
    Noviembre 2019
    Octubre 2019
    Septiembre 2019
    Agosto 2019
    Julio 2019
    Junio 2019
    Mayo 2019
    Abril 2019
    Marzo 2019
    Febrero 2019
    Enero 2019
    Diciembre 2018
    Noviembre 2018
    Octubre 2018
    Septiembre 2018
    Agosto 2018
    Julio 2018
    Junio 2018
    Mayo 2018
    Abril 2018
    Marzo 2018
    Febrero 2018
    Enero 2018
    Diciembre 2017
    Noviembre 2017
    Octubre 2017
    Septiembre 2017
    Agosto 2017
    Julio 2017
    Junio 2017
    Mayo 2017
    Abril 2017
    Marzo 2017
    Febrero 2017
    Enero 2017
    Diciembre 2016
    Noviembre 2016
    Octubre 2016
    Septiembre 2016
    Agosto 2016
    Julio 2016
    Junio 2016
    Mayo 2016
    Abril 2016
    Marzo 2016
    Febrero 2016
    Enero 2016
    Diciembre 2015
    Noviembre 2015
    Octubre 2015
    Septiembre 2015
    Agosto 2015
    Julio 2015
    Junio 2015
    Mayo 2015
    Abril 2015
    Marzo 2015
    Febrero 2015
    Enero 2015
    Diciembre 2014
    Noviembre 2014
    Octubre 2014
    Julio 2014
    Junio 2014
    Abril 2014
    Marzo 2014
    Febrero 2014
    Enero 2014
    Diciembre 2013
    Noviembre 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.
Powered by Create your own unique website with customizable templates.