O Proxecto Montaña Máxica, unha iniciativa persoal que enarbora os valores tradicionais e medioambientais do monte do Seixo fronte á depredación eólica e a política de acabación, converteuse nunha das intervencións culturais máis felices e exitosas de cantas se enxeñaron naquel territorio.
Calros Solla ao pé de Portalén, dezaoito anos despois.
Calros Solla
En decembro do ano 2002, integrando a asociación cultural Verbo Xido de Terra de Montes, encargóuseme organizar un roteiro histórico-etnográfico en Cerdedo que tivese como fío condutor a figura do eximio Martiño Sarmiento, nado no pazo das Raposeiras de Meilide en 1695. Como saben, a Academia Galega determinara dedicarlle o ano 2002 á figura do frade ilustrado, intimamente vencellado, no literario e no persoal, á parroquia cerdedesa.
O roteiro organizado en decembro sucedía o celebrado o 4 de maio dese mesmo ano que, tamén ao meu coidado e con Sarmiento como referente, nos levara polas aldeas e congostras do val de Cerdedo. O domingo 15 de decembro de 2002, guiei, xa que logo, a segunda edición do Roteiro Sarmiento, mais, desta volta, o groso do itinerario percorreu o planalto do monte do Seixo, pois, amais de reproducir o itinerario sarmientino do ano 1745, devecía por dar a coñecer sobre o terreo o resultado das miñas frutuosas pescudas etnográficas verbo da mitoloxía do Seixo. Aquel 15 de decembro de 2002, apelando á necesaria transmisión oral do saber tradicional, puxen en coñecemento dun nutrido grupo de camiñantes o pormenor das trinta estacións míticas da Montaña Máxica e, en concreto, o acervo lendario de Portalén. Daban comezo os roteiros guiados polo monte do Seixo. Os misterios que agochaba a montaña traspasaban as fronteiras da comarca.
Así pois, o esforzo divulgativo que converteu o monte do Seixo e Portalén en meca ineludíbel de leigos afeccionados e sisudos especialistas púxose en funcionamento hai dezaoito anos. Antes, poden buscar, mais non atoparan bibliografía ningunha. Dende aquelas, nun labor só interrompido polas restricións prescritas por mor da pandemia, acompañei a máis de 5.000 persoas polos oito itinerarios mitolóxicos que deseñei para o monte do Seixo (de balde, non en balde). A estes milleiros de persoas, débenselles sumar os milleiros que, informados de xeito indirecto a través do boca a boca, da prensa escrita, das entrevistas na radio e na televisión, das webs e blogs, das redes sociais..., sentíronse atraídos pola miña proposta cultural e de lecer, escollendo a comarca de Montes como destino turístico. O Proxecto Montaña Máxica, unha iniciativa persoal que enarbora os valores tradicionais e medioambientais do monte do Seixo fronte á depredación eólica e a política de acabación, converteuse nunha das intervencións culturais máis felices e exitosas de cantas se enxeñaron naquel territorio. Non lles custou un euro ás arcas públicas, ben ao contrario, levouse adiante sen contar con apoio ningún dos distintos gobernos locais concernidos (Cerdedo, Forcarei, Cotobade, A Lama e Beariz). A única arma que creron eficaz os alcaldes e alcaldesas da redonda para menosprezar esta humilde mostra de resistencia cultural foi o silenciamento. Porén, á vista dos seus resultados e parafraseando a Castelao, foron uns mutistas fracasados. Debo recoñecer que o Proxecto Montaña Máxica superou todas as miñas expectativas: a montaña máxica do Seixo e o santuario pagán de Portalén son hoxe dous lugares arquicoñecidos da Galiza, fitos selleiros dunha comarca esmorecente e faltosa de alicientes. O plan de valorización e difusión, obviado polas administracións locais e autonómica e orfo de patrocinio, obtivo resultados abraiantes sen ter que agardar ao falecemento do seu promotor. Fai máis quen quere ca quen pode.
En xullo de 2002, cinco meses antes da segunda edición do Roteiro Sarmiento, non sen esforzo, dei xuntado no alto do monte unha selecta representación de confidentes, con cuxos gorentosos e inéditos testemuños fun quen de plasmar, negro sobre branco, a mitoloxía da parroquia de Cerdedo e mais do monte do Seixo (Léanse: Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo (2005), Monte do Seixo. Reivindicación da Montaña Máxica (2007) e Monte do Seixo. O santuario perdido dos celtas (2008)). Citarme cos sabios da tribo fronte a un dos innúmeros penedos do monte do Seixo, para obter de primeira man a identificación da porta do Outro Mundo e mais escenificar in situ o seu ritual de ultratumba é argumento extraordinario para unha novela, sen necesidade de apelar a trangallada dos zombis ou dos alieníxenas. Os vellos non me querían subir ao monte, amosábanse receosos pola encomenda e por contemplar de perto a desfeita provocada polo parque eólico. Como dixen sempre, considero imprescindíbel lembrar os nomes e apelidos dos patrucios e matrucias que, merecente da súa confianza, me revelaron a existencia no Seixo da porta do Máis Alá: Manuela Cortizo, Xosé Cortizo, Manuel Vidal, Venicio Fortes, Arxentina de Carballás... (entre outros). Todos cinco, por desgraza, atravesaron a soleira definitiva, mais legaron para a posteridade o seu testemuño probatorio en saudosos documentos de audio e vídeo. Benia a quen todo nolo deixou!
No Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo (2005), cun verniz lírico, mais fidel aos testemuños recadados nos meus encontros e conversas cos informantes, Portalén ficaba retratada para a posteridade do seguinte xeito:
“Xérmolos do alcouve pétreo do monte Seixo. Petoutos furados, rachados, regañados, gretados, fendidos, lañados... Pedras faladoras.
Chirimelos: oráculo do Samaín, correo dos que xa non están entre nós.
Calquera mortal pode achegarse á pedreira. Calquera, no mes de Santos, pode escoitar a resposta dos que habitan o Outro Mundo. Calquera pode atinxir as súas voces aboiando no abalo e devalo do vento.
De pretendermos novas do Máis Alá haberemos satisfacer a fame e sede dos defuntos. Cómpre achegar ao abrigadoiro da pena unha codia de pan e un copo de viño. Pousada a oferta, aqueles que todo o saben non adiarán a resposta.
O mesmo resultado obteremos se, no canto do pan e do viño, abeiramos unha candea. Aos mortos tamén lles sabe a luz.
O aquelado na Porta do Alén é segredo. Aquel que revele a fala dos antergos viraráselle rouca a voz.”
Esta descrición foi reproducida nos libros Monte do Seixo. Reivindicación da Montaña Máxica (2007, con Portalén na portada) e Monte do Seixo. O santuario perdido dos celtas (2008) e repetida ao pé de Portalén en cada unha das innúmeras edicións do Roteiro da Montaña Máxica, así nomeado dende o ano 2005 (reitero, máis de 5.000 visitantes guiados). Esta é, pois, a primeira e única fonte fiábel e, polo tanto, esixe, cando menos por cortesía, o beneficio da cita.
Cómprelles advertir aos que din ter descuberto a pólvora que “Porta do Alén” ou a súa versión contraída “Portalén” son as denominacións literarias que enxeñei para nomear o que os meus informantes coñecían por “porta do Outro Mundo”, “A Porteliña”, “Coto dos Chirimelos” ou “Marco da Ventana”. Tal denominación “Portalén” apareceu impresa por vez primeira na primeira edición do libro Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo (2005). Ás veces, unha simple cita aforra moitas vergoñas, mais, neste mundo do “todo vale”, o egocentrismo dos cara lavadas ten patente de corso. Diante de tamaño desaforo, o xornalista e escritor Manuel Gago (en mensaxe privada que cometo a ousadía de reproducir) facía fincapé “no desprezo enorme polo traballo dos demais” e “a nula importancia que lles merece a algúns o medio ou o contexto da galeguidade”. Pola súa banda, o arqueólogo e historiador André Pena Granha engadía con retranca que o apropiamento indebido responde ao degoxo de notoriedade e/ou monetización dalgúns aproveitados, que branden a impostura do “Quita ti que me poño eu” ou “Xa que o sabes, voucho dicir”. Neste senso, os membros do colectivo Capitán Gosende temos a honra de afirmar que nós non vivimos disto senón para isto.
Ao longo de dezaoito anos, este exercicio de creación e recreación da mitoloxía popular deveu en arañeira encantada, unha rede que se foi tecendo a por de enfiar nas almas cativadas polo relato mítico do monte do Seixo e, asemade, nunha trampa literaria na que foron caendo sabidos e interesados interpretadores.
A maiores, no pasar dos anos, o exercicio interactivo das visitas guiadas propiciou que moitos dos amigábeis participantes me fixesen destinatario doutro monte de relatos e experiencias persoais que, con Portalén como fío condutor, fun entesourando por se, nalgún momento e coa debida discreción, pagaba a pena escolmar e dar ao prelo. Ao longo destas dúas décadas, o Roteiro da Montaña Máxica foi ditando pequenas historias persoais, fornecendo un sublime anecdotario intrahistórico. Engado algúns breves exemplos:
Segundo as miñas anotacións, alá polo ano 2004, un home que participara nalgún dos roteiros organizados o ano anterior, envioume, agradecido, un afectuoso correo no que me comunicaba que, grazas a Portalén, lograra comunicarse coa súa muller, finada había case unha década. Ao parecer, o remitente pousara, en ofrenda, nalgunha das regañas da peneda, o seu anel de compromiso, e a defunta, valéndose do vento rumoroso, leu a inscrición que o viúvo gravara na alfaia tras o falecemento da súa consorte: “..., espérame al otro lado de la puerta”.
En 2007, unha muller que tamén tomara parte nalgún dos roteiros, informoume a través do correo que, tras atravesar Portalén e permanecer “naquela dimensión” uns minutos que se lle fixeron horas, ficou preñada do seu compañeiro falecido en alta mar. Nove meses despois, pola mesma canle, fíxome saber que dera a luz unha nena e que, por nome, lle ía pór Mariña (como a santa do Seixo).
Ao longo de 2009, recibín, cun intervalo de semanas, tres correos do mesmo remitente anónimo. A persoa, coido que unha muller, falaba en nome do matrimonio. Querían pór no meu coñecemento que, tras aconsellarse cos seus devanceiros en Portalén, decidiran vender as súas propiedades en Vigo e instalarse nunha aldea da comarca de Montes (non vou dicir cal).
Ao ano seguinte, un deses sabidos interpretadores, que subira catro veces ao monte, publicou un libro cuxo contido viña corroborar que Portalén vén sendo un atallo dimensional, pois o buraco de verme (que tamén confundira a santo Ero) fíxolle crer que o seu labor de investigación lle levara catro anos.
En 2011, recibín o correo dunha persoa que, erguéndose voceira dun grupo de excursionistas, aseguroume que, unha tarde de verán, mentres se fotografaban en Portalén, presenciaran como unha meniña, allea ao grupo, os saudaba antes de atravesar cantareira a lumieira da porta. Ao parecer, a nena (duns seis anos de idade) deixou atrás a súa moneca. Aseguroume o remitente que seguiran a rapaza, que a buscaran, que chamaran por ela; mais xamais nunca a volveron ver. Descoñezo se algún dos excursionistas conserva aínda a moneca, á que, por certo, lle faltaba un ollo.
Tamén en 2014, guiando un dos roteiros daquel ano, unha parella de participantes, aproveitando un relanzo, achegouse a min para dicirme que o verán anterior, mentres merendaban nas inmediacións de Portalén, viran saír pola porta un can –un can de palleiro–. O animal achegóuselles alasado e pingando, coma se estivese correndo toda unha eternidade baixo a chuvia (había semanas que non chovía). O cadelo levaba un colar de coiro ao pescozo e, no colar, unha plaquiña datada en 1952 coa se certificaba a súa vacinación antirrábica. Escuso dicir que a parella adoptou o can e que decidiran apuntarse ao roteiro co adaxo de mostrarmo.
En 2016, co gallo da XXXIX Romaxe de Irimia, unhas 2.000 persoas déronse cita no monte do Seixo. A organización do evento recaeu sobre os colectivos Capitán Gosende e Canón de Pau. Baixo o lema “Romeiros do Alén”, os algarismos daquela reunión de bos e xenerosos, sen precedentes coñecidos na zona, van sen difíciles de igualar. Aínda así, boa parte da paisanaxe local aleccionada e/ou amedrentada pola cacicaxe seguía repetindo como mantra “Esas pedras non existen”. Abonda un dato: de entre as máis de cinco mil persoas guiadas até o de agora polo Roteiro da Montaña Máxica, cóntanse cos dedos dunha man os veciños de Cerdedo (agás os irredutíbeis membros do Capitán Gosende).
En 2017, un gandeiro da zona avisoume de que ía trancar o van de Portalén cuns cachotes, porque notara no seu rabaño montés a falta de dúas vacas. O gandeiro sospeitaba que as reses cruzaran Portalén, porque nas inmediacións seguía tinguileando unha choca, pero as vacas non daban atopado o camiño de volta.
En 2020 lin na prensa que un veciño de Cotobade, que pilotaba un quad polo monte, se extraviara entre a néboa (os vellos xa avisaran que a néboa do Seixo ten habelencia). Aturdido e desorientado, o paisano bateu con Portalén e, coma Moisés, creu ter descuberto a terra prometida. Tomando o Sinaí polo Seixo, a peneda seica se dirixiu a el en perfecto castellano, inspirándolle unha novela.
Etc., etc.
Como se comproba unha e mil veces, a realidade sempre supera a ficción. Xustificando o meu desafogo, parapétome en Bertolt Brecht para salientar que “cando a verdade sexa demasiado débil para defenderse, terá que pasar ao ataque”.
O roteiro organizado en decembro sucedía o celebrado o 4 de maio dese mesmo ano que, tamén ao meu coidado e con Sarmiento como referente, nos levara polas aldeas e congostras do val de Cerdedo. O domingo 15 de decembro de 2002, guiei, xa que logo, a segunda edición do Roteiro Sarmiento, mais, desta volta, o groso do itinerario percorreu o planalto do monte do Seixo, pois, amais de reproducir o itinerario sarmientino do ano 1745, devecía por dar a coñecer sobre o terreo o resultado das miñas frutuosas pescudas etnográficas verbo da mitoloxía do Seixo. Aquel 15 de decembro de 2002, apelando á necesaria transmisión oral do saber tradicional, puxen en coñecemento dun nutrido grupo de camiñantes o pormenor das trinta estacións míticas da Montaña Máxica e, en concreto, o acervo lendario de Portalén. Daban comezo os roteiros guiados polo monte do Seixo. Os misterios que agochaba a montaña traspasaban as fronteiras da comarca.
Así pois, o esforzo divulgativo que converteu o monte do Seixo e Portalén en meca ineludíbel de leigos afeccionados e sisudos especialistas púxose en funcionamento hai dezaoito anos. Antes, poden buscar, mais non atoparan bibliografía ningunha. Dende aquelas, nun labor só interrompido polas restricións prescritas por mor da pandemia, acompañei a máis de 5.000 persoas polos oito itinerarios mitolóxicos que deseñei para o monte do Seixo (de balde, non en balde). A estes milleiros de persoas, débenselles sumar os milleiros que, informados de xeito indirecto a través do boca a boca, da prensa escrita, das entrevistas na radio e na televisión, das webs e blogs, das redes sociais..., sentíronse atraídos pola miña proposta cultural e de lecer, escollendo a comarca de Montes como destino turístico. O Proxecto Montaña Máxica, unha iniciativa persoal que enarbora os valores tradicionais e medioambientais do monte do Seixo fronte á depredación eólica e a política de acabación, converteuse nunha das intervencións culturais máis felices e exitosas de cantas se enxeñaron naquel territorio. Non lles custou un euro ás arcas públicas, ben ao contrario, levouse adiante sen contar con apoio ningún dos distintos gobernos locais concernidos (Cerdedo, Forcarei, Cotobade, A Lama e Beariz). A única arma que creron eficaz os alcaldes e alcaldesas da redonda para menosprezar esta humilde mostra de resistencia cultural foi o silenciamento. Porén, á vista dos seus resultados e parafraseando a Castelao, foron uns mutistas fracasados. Debo recoñecer que o Proxecto Montaña Máxica superou todas as miñas expectativas: a montaña máxica do Seixo e o santuario pagán de Portalén son hoxe dous lugares arquicoñecidos da Galiza, fitos selleiros dunha comarca esmorecente e faltosa de alicientes. O plan de valorización e difusión, obviado polas administracións locais e autonómica e orfo de patrocinio, obtivo resultados abraiantes sen ter que agardar ao falecemento do seu promotor. Fai máis quen quere ca quen pode.
En xullo de 2002, cinco meses antes da segunda edición do Roteiro Sarmiento, non sen esforzo, dei xuntado no alto do monte unha selecta representación de confidentes, con cuxos gorentosos e inéditos testemuños fun quen de plasmar, negro sobre branco, a mitoloxía da parroquia de Cerdedo e mais do monte do Seixo (Léanse: Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo (2005), Monte do Seixo. Reivindicación da Montaña Máxica (2007) e Monte do Seixo. O santuario perdido dos celtas (2008)). Citarme cos sabios da tribo fronte a un dos innúmeros penedos do monte do Seixo, para obter de primeira man a identificación da porta do Outro Mundo e mais escenificar in situ o seu ritual de ultratumba é argumento extraordinario para unha novela, sen necesidade de apelar a trangallada dos zombis ou dos alieníxenas. Os vellos non me querían subir ao monte, amosábanse receosos pola encomenda e por contemplar de perto a desfeita provocada polo parque eólico. Como dixen sempre, considero imprescindíbel lembrar os nomes e apelidos dos patrucios e matrucias que, merecente da súa confianza, me revelaron a existencia no Seixo da porta do Máis Alá: Manuela Cortizo, Xosé Cortizo, Manuel Vidal, Venicio Fortes, Arxentina de Carballás... (entre outros). Todos cinco, por desgraza, atravesaron a soleira definitiva, mais legaron para a posteridade o seu testemuño probatorio en saudosos documentos de audio e vídeo. Benia a quen todo nolo deixou!
No Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo (2005), cun verniz lírico, mais fidel aos testemuños recadados nos meus encontros e conversas cos informantes, Portalén ficaba retratada para a posteridade do seguinte xeito:
“Xérmolos do alcouve pétreo do monte Seixo. Petoutos furados, rachados, regañados, gretados, fendidos, lañados... Pedras faladoras.
Chirimelos: oráculo do Samaín, correo dos que xa non están entre nós.
Calquera mortal pode achegarse á pedreira. Calquera, no mes de Santos, pode escoitar a resposta dos que habitan o Outro Mundo. Calquera pode atinxir as súas voces aboiando no abalo e devalo do vento.
De pretendermos novas do Máis Alá haberemos satisfacer a fame e sede dos defuntos. Cómpre achegar ao abrigadoiro da pena unha codia de pan e un copo de viño. Pousada a oferta, aqueles que todo o saben non adiarán a resposta.
O mesmo resultado obteremos se, no canto do pan e do viño, abeiramos unha candea. Aos mortos tamén lles sabe a luz.
O aquelado na Porta do Alén é segredo. Aquel que revele a fala dos antergos viraráselle rouca a voz.”
Esta descrición foi reproducida nos libros Monte do Seixo. Reivindicación da Montaña Máxica (2007, con Portalén na portada) e Monte do Seixo. O santuario perdido dos celtas (2008) e repetida ao pé de Portalén en cada unha das innúmeras edicións do Roteiro da Montaña Máxica, así nomeado dende o ano 2005 (reitero, máis de 5.000 visitantes guiados). Esta é, pois, a primeira e única fonte fiábel e, polo tanto, esixe, cando menos por cortesía, o beneficio da cita.
Cómprelles advertir aos que din ter descuberto a pólvora que “Porta do Alén” ou a súa versión contraída “Portalén” son as denominacións literarias que enxeñei para nomear o que os meus informantes coñecían por “porta do Outro Mundo”, “A Porteliña”, “Coto dos Chirimelos” ou “Marco da Ventana”. Tal denominación “Portalén” apareceu impresa por vez primeira na primeira edición do libro Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo (2005). Ás veces, unha simple cita aforra moitas vergoñas, mais, neste mundo do “todo vale”, o egocentrismo dos cara lavadas ten patente de corso. Diante de tamaño desaforo, o xornalista e escritor Manuel Gago (en mensaxe privada que cometo a ousadía de reproducir) facía fincapé “no desprezo enorme polo traballo dos demais” e “a nula importancia que lles merece a algúns o medio ou o contexto da galeguidade”. Pola súa banda, o arqueólogo e historiador André Pena Granha engadía con retranca que o apropiamento indebido responde ao degoxo de notoriedade e/ou monetización dalgúns aproveitados, que branden a impostura do “Quita ti que me poño eu” ou “Xa que o sabes, voucho dicir”. Neste senso, os membros do colectivo Capitán Gosende temos a honra de afirmar que nós non vivimos disto senón para isto.
Ao longo de dezaoito anos, este exercicio de creación e recreación da mitoloxía popular deveu en arañeira encantada, unha rede que se foi tecendo a por de enfiar nas almas cativadas polo relato mítico do monte do Seixo e, asemade, nunha trampa literaria na que foron caendo sabidos e interesados interpretadores.
A maiores, no pasar dos anos, o exercicio interactivo das visitas guiadas propiciou que moitos dos amigábeis participantes me fixesen destinatario doutro monte de relatos e experiencias persoais que, con Portalén como fío condutor, fun entesourando por se, nalgún momento e coa debida discreción, pagaba a pena escolmar e dar ao prelo. Ao longo destas dúas décadas, o Roteiro da Montaña Máxica foi ditando pequenas historias persoais, fornecendo un sublime anecdotario intrahistórico. Engado algúns breves exemplos:
Segundo as miñas anotacións, alá polo ano 2004, un home que participara nalgún dos roteiros organizados o ano anterior, envioume, agradecido, un afectuoso correo no que me comunicaba que, grazas a Portalén, lograra comunicarse coa súa muller, finada había case unha década. Ao parecer, o remitente pousara, en ofrenda, nalgunha das regañas da peneda, o seu anel de compromiso, e a defunta, valéndose do vento rumoroso, leu a inscrición que o viúvo gravara na alfaia tras o falecemento da súa consorte: “..., espérame al otro lado de la puerta”.
En 2007, unha muller que tamén tomara parte nalgún dos roteiros, informoume a través do correo que, tras atravesar Portalén e permanecer “naquela dimensión” uns minutos que se lle fixeron horas, ficou preñada do seu compañeiro falecido en alta mar. Nove meses despois, pola mesma canle, fíxome saber que dera a luz unha nena e que, por nome, lle ía pór Mariña (como a santa do Seixo).
Ao longo de 2009, recibín, cun intervalo de semanas, tres correos do mesmo remitente anónimo. A persoa, coido que unha muller, falaba en nome do matrimonio. Querían pór no meu coñecemento que, tras aconsellarse cos seus devanceiros en Portalén, decidiran vender as súas propiedades en Vigo e instalarse nunha aldea da comarca de Montes (non vou dicir cal).
Ao ano seguinte, un deses sabidos interpretadores, que subira catro veces ao monte, publicou un libro cuxo contido viña corroborar que Portalén vén sendo un atallo dimensional, pois o buraco de verme (que tamén confundira a santo Ero) fíxolle crer que o seu labor de investigación lle levara catro anos.
En 2011, recibín o correo dunha persoa que, erguéndose voceira dun grupo de excursionistas, aseguroume que, unha tarde de verán, mentres se fotografaban en Portalén, presenciaran como unha meniña, allea ao grupo, os saudaba antes de atravesar cantareira a lumieira da porta. Ao parecer, a nena (duns seis anos de idade) deixou atrás a súa moneca. Aseguroume o remitente que seguiran a rapaza, que a buscaran, que chamaran por ela; mais xamais nunca a volveron ver. Descoñezo se algún dos excursionistas conserva aínda a moneca, á que, por certo, lle faltaba un ollo.
Tamén en 2014, guiando un dos roteiros daquel ano, unha parella de participantes, aproveitando un relanzo, achegouse a min para dicirme que o verán anterior, mentres merendaban nas inmediacións de Portalén, viran saír pola porta un can –un can de palleiro–. O animal achegóuselles alasado e pingando, coma se estivese correndo toda unha eternidade baixo a chuvia (había semanas que non chovía). O cadelo levaba un colar de coiro ao pescozo e, no colar, unha plaquiña datada en 1952 coa se certificaba a súa vacinación antirrábica. Escuso dicir que a parella adoptou o can e que decidiran apuntarse ao roteiro co adaxo de mostrarmo.
En 2016, co gallo da XXXIX Romaxe de Irimia, unhas 2.000 persoas déronse cita no monte do Seixo. A organización do evento recaeu sobre os colectivos Capitán Gosende e Canón de Pau. Baixo o lema “Romeiros do Alén”, os algarismos daquela reunión de bos e xenerosos, sen precedentes coñecidos na zona, van sen difíciles de igualar. Aínda así, boa parte da paisanaxe local aleccionada e/ou amedrentada pola cacicaxe seguía repetindo como mantra “Esas pedras non existen”. Abonda un dato: de entre as máis de cinco mil persoas guiadas até o de agora polo Roteiro da Montaña Máxica, cóntanse cos dedos dunha man os veciños de Cerdedo (agás os irredutíbeis membros do Capitán Gosende).
En 2017, un gandeiro da zona avisoume de que ía trancar o van de Portalén cuns cachotes, porque notara no seu rabaño montés a falta de dúas vacas. O gandeiro sospeitaba que as reses cruzaran Portalén, porque nas inmediacións seguía tinguileando unha choca, pero as vacas non daban atopado o camiño de volta.
En 2020 lin na prensa que un veciño de Cotobade, que pilotaba un quad polo monte, se extraviara entre a néboa (os vellos xa avisaran que a néboa do Seixo ten habelencia). Aturdido e desorientado, o paisano bateu con Portalén e, coma Moisés, creu ter descuberto a terra prometida. Tomando o Sinaí polo Seixo, a peneda seica se dirixiu a el en perfecto castellano, inspirándolle unha novela.
Etc., etc.
Como se comproba unha e mil veces, a realidade sempre supera a ficción. Xustificando o meu desafogo, parapétome en Bertolt Brecht para salientar que “cando a verdade sexa demasiado débil para defenderse, terá que pasar ao ataque”.
Fuente RSS
