A Somoza*
Pedro Varela
Parroquia de 102 cabezas de familia e 632 habitantes, situada na aba oriental dos montes de Zo, a tres quilómetros da Estrada.
O significado do nome que leva, pola súa raíz grega é “porción”, “anaco”; mais talvez proceda do galego como palabra composta de so e moza.
Lugares: Os Sureiros, Vila de Abaixo, Chan, A Carballeira, Bargo, Cernadela e Castro Ramiro.
Lindeiros: norte, Ouzande e Guimarei; sur, montes do concello de Cuntis e da parroquia de Arca; leste, Tabeirós e Nigoi; e oeste, Ouzande e Arcos de Furcos.
Vías de comunicación: camiños rurais antigos e os pontóns de Cernadela, Muíño de Abaixo, Carballón e Codeseiras.
Baña o territorio parroquial o regato das Brañas que xorde en términos da mesma parroquia, no punto de Fonte Fría. Teñen os pais de familia para a educación dos seus fillos, unha escola nacional atendida por un mestre; e os labradores están asociados nunha entidade agraria. No ano 1917 celebraron unha moi lucida Festa da Árbore, na que interviu eficazmente o gardamontes D. Antonio López.
No eclesiástico: Somoza é filial de Guimarei e ten por patrón Santo André. A igrexa é regular e antiga, como también o é a freguesía, aínda que do arquivo parroquial só puidemos deducir datos a partir do ano 1706, en que se fundou a confraría do Sacramento.
Festas anuais: Santo André, o primeiro domingo de decembro; o día seguinte, Santa Bárbara; o 25 e 26 de decembro, San Roque e a Virxe da O; o 24 de xuño, os Remedios, e o día seguinte, Santo Antonio.
Cando a guerra da Independencia, morreu a man dos franceses María de Castro. Os da parroquia da Somoza tiñan antigamente como ocupación principal a de cardar la e percorrían polo seu oficio toda Galiza, chegando mesmo a León. Aínda quedou, a través dos anos, a seguinte copla popular:
Onde son; onde serán;
de Santo André da Somoza,
dos cardadores da lan.
En 1704 actuaba na Somoza o escribán D. Pedro Rodríguez de Fraga, a quen sucedeu D. Domingo Antonio Rodríguez de Fraga, que tamén actuaba en 1741.
* A Estrada, 1923. Ed. 2017
O significado do nome que leva, pola súa raíz grega é “porción”, “anaco”; mais talvez proceda do galego como palabra composta de so e moza.
Lugares: Os Sureiros, Vila de Abaixo, Chan, A Carballeira, Bargo, Cernadela e Castro Ramiro.
Lindeiros: norte, Ouzande e Guimarei; sur, montes do concello de Cuntis e da parroquia de Arca; leste, Tabeirós e Nigoi; e oeste, Ouzande e Arcos de Furcos.
Vías de comunicación: camiños rurais antigos e os pontóns de Cernadela, Muíño de Abaixo, Carballón e Codeseiras.
Baña o territorio parroquial o regato das Brañas que xorde en términos da mesma parroquia, no punto de Fonte Fría. Teñen os pais de familia para a educación dos seus fillos, unha escola nacional atendida por un mestre; e os labradores están asociados nunha entidade agraria. No ano 1917 celebraron unha moi lucida Festa da Árbore, na que interviu eficazmente o gardamontes D. Antonio López.
No eclesiástico: Somoza é filial de Guimarei e ten por patrón Santo André. A igrexa é regular e antiga, como también o é a freguesía, aínda que do arquivo parroquial só puidemos deducir datos a partir do ano 1706, en que se fundou a confraría do Sacramento.
Festas anuais: Santo André, o primeiro domingo de decembro; o día seguinte, Santa Bárbara; o 25 e 26 de decembro, San Roque e a Virxe da O; o 24 de xuño, os Remedios, e o día seguinte, Santo Antonio.
Cando a guerra da Independencia, morreu a man dos franceses María de Castro. Os da parroquia da Somoza tiñan antigamente como ocupación principal a de cardar la e percorrían polo seu oficio toda Galiza, chegando mesmo a León. Aínda quedou, a través dos anos, a seguinte copla popular:
Onde son; onde serán;
de Santo André da Somoza,
dos cardadores da lan.
En 1704 actuaba na Somoza o escribán D. Pedro Rodríguez de Fraga, a quen sucedeu D. Domingo Antonio Rodríguez de Fraga, que tamén actuaba en 1741.
* A Estrada, 1923. Ed. 2017