TABEIROSMONTES
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
        • Castrp Valente
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro de Fontegrande
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños >
        • Muíño de Ricovanca
        • Muíños de Vesacarballa
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Ricovanca
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte Liñares
        • Ponte do Reconco
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelos >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza da Caldeira
        • Fervenza da Cova do Lago
        • Fervenza de Curantes
        • Freixa de Chamosa
        • Fervenza da Firveda
        • Fervenza da Graña
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Cádabo
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Montouto
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Umia
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Haxiografía
      • Mitoloxía
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
      • Fiestra Con Masa
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Atri Non
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

A casa da Estrada, ao pé do camiño francés: un interesante texto medieval

21/5/2019

0 Comentários

 
Héitor Picallo
Maio de 2019 – Tempo para a Antón Fraguas
e tempo para os amantes do galego
Entre os fondos antigos da Fundación Penzol (Vigo) podemos recompilar unha serie de pergameos realmente interesantes para o municipio estradés, datábeis entre finais do baixo medievo e os albores da época moderna dos cales, algúns deles, xa fixemos mención ou extracto no ensaio titulado No medievo, castañas e castiñeiros como recursos económicos (edicións Fervenza 2018). Certo é que tales documentos non pertencen a unha unidade de instalación en exclusiva, senón que se atopan catalogados en diversos cartafoles. Varias ducias son as que espertan a nosa curiosidade pois, alén da relevancia que posúen dentro do contexto galego, son significativas tamén para a historia da bisbarra. E sinalamos isto último xa que un dos pergameos, que leva data do 20 de abril 1440, ligado ao casal do Preguecido, versa non unicamente sobre unha figura principal galega como é Álvaro Núñez de Isorna –bispo de Conca–, senón tamén sobre aquela fortaleza do señorío dos arcebispos composteláns que se ergueu na xeografía de Vea, referímonos á casa forte da Insua (da que temos tratado en múltiples ocasións). De toda a colección, o documento máis antigo a destacar redáctase en 1347 e trata sobre determinados herdos que en Santa Cristina de Vea pertencen ao mosteiro das clarisas de Compostela.
Imagem
Escudo do cabido de Lugo

1.- Intencion

Porén a intención de nos mergullar no contido de tales pergameos e na súa paleografía radica, fundamentalmente, no feito de tentar reconstruír –xunto co amigo e historiador Damián Porto Rico– a biográfica dun dos máis ilustres estradeses de finais do medievo e comezos do S. XVI. Referímonos ao deán lugués Gabriel Rodríguez de Casal de Raros, procedente das casas fidalgas do Preguecido (Santa María de Aguións – terra de Vea) e Casal de Raros (San Miguel de Moreira – terra de Tabeirós). Residente na Corte de Roma e ao servizo dos Medicis, alén de ser comensal continuo e palafreneiro do papa León X, vémolo como espectador –e quen sabe se en certo xeito tamén resultou ser axente activo– no rexurdimento italiano, tanto no eido das artes plásticas como no que atinxe aos revolucionarios pensamentos que están agromar con ímpeto dende o humanismo. Da historia deste personaxe estamos a ultimar un ensaio que axiña ha ser unha realidade impresa, e que poderá colaborar talvez no engrandecemento da historia galega e, en bo grao, de certas historias locais (da Estrada, Cuntis, Lugo, Compostela...). Velaí que con este artigo facilitemos non só datos de contexto e biográficos dalgún persoeiro destacado, senón a transcrición íntegra dun pergameo escrito a finais de 1499 vinculado ao lugar da Estrada (hogano vila e urbe principal do municipio). Poderíamos certificar que este documento é un dos máis antigos que cita á Estrada, que se ben no pergameo vai ligado a un inmoble ou casa debía existir certamente tamén como lugar, de termos en conta outro documento redactado seis anos antes.
Imagem
Escudo do Pazo do Preguecido

2.- Contexto histórico-social

O texto que se facilita no último apartado deste artigo vén a ser un contrato de compravenda estabelecido entre os irmáns Pedro e Xoán Rodríguez de Casal de Raros (II), tío e pai, respectivamente, do devandito deán lugués. Ambos personaxes, vinculados aos pazos do Preguecido e Casal de Raros, son fillos doutro Xoán Rodríguez (I), de quen ignoramos o nome da súa muller mais sabemos que debeu vivir na primeira metade do S. XV. Cómpre achegar que Casal de Raros é por aquelas alturas un couto xurisdicional situado en Moreira dependente de dúas institucións señoriais: o cenobio cisterciense de Santa María de Aciveiro e o cabido diocesano de Compostela. Por outra banda, o Preguecido está en posesión deses fidalgos da caste dos Casal de Raros dende a última centuria medieval, se ben é certo que os verdadeiros señores por concesión das institucións catedralicias compostelás resultaron ser, entre outros, o referido Álvaro Núñez de Isorna (arcebispo de Santiago entre 1445-1449) e o mariscal Sueiro Gómez de Soutomaior, señor das fortalezas de Lantañón (Paradela de Meis), A Lúa (Rianxo), A Insua (A Estrada), Montival (Cuntis)...
No que atinxe á contorna do lugar da Estrada, esta área estivera xunto co couto do Viso e a fortaleza de Guimarei controlados polos representantes da casa de Altamira, próceres que –como achegan os investigadores Luís Ferro Pego e Xosé Bértolo Ballesteros– desistirían de conservar determinados patrimonios na primeira metade do S. XVI
, concretamente o bastión de Guimarei e os seus outros edificios principais e anexos. Así e todo, en 1493 Pedro Rodríguez de Casal de Raros e Maior do Pedregal son agraciados por Lopo Sánchez de Ulloa, conde de Altamira, cun gorentoso contrato enfitéutico: o lugar da Estrada e os patrimonios ligados a el, baixo a renda anual dun real de prata. Mágoa que este pergameo non se atope na mellor das condicións desexábeis, pois a súa lectura resulta empresa ben complicada por mor da veladura de tintas, por estar o pergameo bastante brunido e a existencia, outrora, de fungos que foron quen de deixar a súa pegada.

3.- Os protagonistas do documento

Noutra orde de asuntos, podemos sinalar que Xoán Rodríguez de Casal de Raros (II), o que se cita no pergameo de 1499 e que estamos a contextualizar, tivera certas relacións cunha dama da marxe dereita do Ulla (Vedra) chamada Sancha de Merín, de quen nace o deán lugués. Con ela non casa e si o ha facer en primeiras nupcias con Tareixa Rodríguez do Preguecido e, en segundas, con Urraca Ares de Soutomaior (descendente das casas de Lantañón, Sebil e Aldao, entre outras moitas de prestixio). Polo que se dilucida do texto, Tareixa xa finara por esas alturas e era outra muller, Urraca Pose, a cónxuxe do patriarca do Preguecido (quizais a mesma da casa de Lantañón que se cita noutros documentos). Xoán Rodriguez, que debe nacer na segunda metade do S. XV, continúa vivo en 1501 e falece antes de 1506, deixando non menos de once fillos e fillas, entre os que está o cóengo Gómez Rodríguez de Casal de Raros, fundador do vínculo e morgado do Preguecido (a 15 de xaneiro de 1556). Coa morte do patriarca é o seu fillo homónimo, o escudeiro Xoán Rodríguez de Casal de Raros (III), medio irmán do deán de Lugo, o que bote man do fogar familiar, pois queda ao coidado dos seus irmáns menores (“Afonso Rodriguez, et Rodrigo Fernandes do Pregueçido, et Jácome Rodrigues e María Rodrigues do Feal”).
Isto no que atinxe ao comprador, mais no que se refire ao que estabelece a venda debemos sinalar que Pedro Rodríguez, veciño de Ouzande, fica casado con Maior do Pedregal dende cando menos 1493; porén consideramos que podería ser a mesma persoa que anos máis tarde, e logo do pasamento da súa dona, exerce de crego na mesma freguesía e é veciño do lugar de Penarada –segundo se indica en varios documentos conservados na Catedral de Santiago.

Seis anos máis tarde, Pedro Rodríguez cede a referida casa da Estrada e as súas herdades e devesas, localizadas en San Lourenzo de Ouzande e nas inmediacións dunha verea importante que denominan camino francés, ao seu irmán Xoán Rodríguez de Casal de Raros (II), aínda que no pergameo non se indique tal filiación. Este é o documento do que gustamos transcribir o seu contido. Velaquí queda para interese do curioso e do investigador.
Imagem
Árbore xenealóxica

4.- O texto, o idioma e a toponimia

O pergameo ten unhas dimensión en alto e ancho, respectivamente, de 120 por 312 milímetros; e en dezanove liñas redáctase un contrato de compravenda pasado perante Fernán Bieites, notario público xurado das terras de Tabeirós e Vea en substitución do seu verdadeiro titular, Alonso López Galos, de quen xa temos tratado noutras ocasións. O texto vai provisto dun par de folios anexos nos que se indica a información contida nesa vitela. Nun deles, con letra do S. XVIII, alértase que se trata dunha “venta que hizo Pedro Rodríguez, morador en la felegresía de San Lorenzo de Ouzande, a Juan Rodríguez de Casal de Nares, da Casa da Estrada que está so o Camiño Francés, en dicha felegresía de Ouzande, con todas sus heredades y devesas, fecha en 7 de noviembre de 1499, por an\te/ Revera \Fernán/ Bieitez, notario de tierra de Tabeirós. Escrivano Fernán Bieitez”.
Son testemuñas no acordo comercial o crego de San Lourenzo de Ouzande, Gonzalo Rodríguez, e entre outros un par de veciños das terras de Vea, nomeadamente Xoán Bouzón e Xoán Mancebo.
Integramente redactado en galego e con letra carolina, o texto elabórase no interior do templo de Santa María de Aguións (“foy feita e outorgada (n)a iglesia de Santa María d’Aguioos, que he en terra de Vea”) e leva data do 7 de novembro de 1499. Mais en relación co outorgante do mesmo, Pedro Rodríguez de Casal de Raros, consérvase nos mesmos fondos documentais un outro pergameo tamén redactado no idioma de noso. Trátase dun novo contrato de compravenda que, con data do 2 de novembro de 1501, axusta co seu irmán Xoán Rodríguez. Por medio del véndelle a esoutro fidalgo todos os herdos que posúe na xeografías estradesas (“as mynas erdades, e casas, e casares que eu teno en Terra de Vea e de Taveirós, e donde quer que las eu teño e ajo”).
No que atinxe aos nomes de lugar, aínda que esta sería unha tarefa propia da investigadora Clara Iglesias Cortizo, existe unha restra de topónimos reproducidos no pergameo que se nos fan moi suxestivos. Un par deles refírense a dous territorios: Terra de Vea, que engloba a organización administrativa localizada no val do mesmo nome (hoxe ligada á Estrada); e Terra de Tabeyroos, caso semellante ao anterior. Reuadulla –tamén citado– alude non así ás freguesías homónimas presididas polas devocións de San Mamede, San Vicenzo e Santa Cruz, senón a unha área territorial e administrativa denominada Ribadulla que totalmente diferenciada dende o medievo e que abarca, fundamentalmente, as terras do municipio actual de Vedra.
Dous son os nomes de freguesías estradesas que se mencionan, San Lourenço d’Ouçande e Santa María d’Aguioos; e tres as entidades de poboación. Con respecto a estas últimas debemos entender que o apelido da citada Maior posúe unha vinculación toponímica directa, pois Pedregal é unha entidade da parroquia da Estrada. Caso semellante acontece con de Cas de Raros, ou Casal de Raros na versión máis estendida, pois alén de denominar a unha familia, liñaxe ou caste alude a ese topónimo que resultou ser núcleo dun couto xurisdicional “sito en la feligresía de S. Miguel de Moreiras, en La Pica, junto al Puente de Zarandón”.
A último hodotopónimo a ter en conta é o que deu orixe ao nome da actual entidade de poboación e vila da Estrada. Astrada procedería –se nos guiamos das investigacións de Clara Iglesias– do verbo latino strare ou do termo stratus que aluden, dun ou doutro xeito, a unha verea de evidente importancia socioeconómica que discorrería polas inmediacións e que sen dúbida é a mesma que no pergameo se documenta como camino francés.

5.- Criterios de transcrición e signos

Toponimia: preferiuse grafar do xeito que aparece na documentación orixinal, no entanto, resaltarémola en cursiva.
As transcricións efectuáronse verbo dos criterios máis habituais e segundo os signos que a continuación se reproducen e explicamos:
\ / Caracteres grafados sobre a liña ou chamadas á marxe.

[ ] Restitución certa do escrito cando existe unha lagoa no texto.
[...] Lagoa non restituíbel no texto.
(sic) Grafía aberrante non corrixida.
<cursiva> Texto omitido polo escribán, pero preciso para a comprensión do texto.
Manteranse co riscado as palabras que deste xeito aparezan.

6.- Transcrición do documento

XOÁN RODRÍGUEZ DE CASAL DE RAROS (II), PAI DO DEÁN GABRIEL RODRÍGUEZ, ADQUIRE A CASA DA ESTRADA, AO PÉ DO CAMIÑO FRANCÉS

(Arquivo da Fundación Penzol, Colección de documentos B, PLA-04/199)
Ano do nasçemento do noso sennor Ihesus Chripsto de mill et quatroçentos ihs et noventa e nueve annos, septe días do mes de nobenbre, sepan todos que eu, Pero Rodrigues, morador enna freyguisía de San Lourenço d’Ouçande, por min et por minna muller, Mayor do Pedregal, et por todas nosas vozes vendo et firmemente outorgo para senpre a vós, Juan Rodrigues de Cas do Raros, et a vosa muller, Horraca Pose, moradores enna freyguisía de Santa María d’Aguioos, et as vosas vozes, convén a saver a casa d’Astrada, que está soo Camino Françés, para a parte do vendaval da freyguisía de San Lourenço d’Ouçande, con todas súas herdades et devesas, según que fasta agora eu o dito Pero Rodrigues tibin et posoýn, et véndovos todo a montes et a fontes por contía de tres mill et cen pares de brancas, que ja me destes et pagastes, et de que confeso et outorgo que soo entrego et ven pago, et renunçio a toda eixepçión, que non diga dello o contrario, et a lex dereito do aver non dado nen contado en presençia do notario et testigos et todo juro, sennorío, vos, auçión et dereito, possisón et propiedade que eu ajo et \me/ pertençe en esto que vos vendo de min et de mina vos, o tiro e tollo et en vós et en vosas vozes o pono et traspaso por esta presente carta de venda. Et se máys val esto que vos vendo que a dita cotía, toda esa demassía vos dou en libre doaçón para senpre, et prometo de vos amparar et defender con esto que vos vendo para o qual vos obligo min e meus veens et de aquí en diante façades dela toda vosa voontade como de nosa cousa propia. Et esto prometo teer et conprir so pena do dobre da dita contía que page por pena quen contra elo vyer ou pasar, et a pena pagada ou non pagada esto fiqui firme et valla para senpre.

Et eu, o dito Juan Rodrigues, asý resçebo por min e por la dita myna muller absente, ven como se fose presente, que foy feita e outorgada <n>a iglesia de Santa María d’Aguioos, que he en terra de Vea. Testigos que estaban presentes Gonçaluo Rodrigues, clérigo de Sant Lourenço d’Ouçande, et Juan Bouçon et Juan Mançebo, moradores enna dita terra et outros.

[signo]
E eu Fernán Bieites, notario público jurado por la abtoridade apostólica et escusador de Afonso Lopes Galos, notario de Terra de Tabeyroos e Reuadulla, a esto que dito he, presente foy con os ditos testigos. Et después ben et fielmente et meu nome y sygno puge que tal he
[sinatura]
Fernán Bieites, notario appostólico

0 Comentários



Deixe uma resposta.

    Un proxecto de:

     Imagem

    Colaboracións

    Tudo
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Estamos en:


    Imagem
    Imagem
    Imagem
    Foto

    Feed RSS

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Março 2025
    Fevereiro 2025
    Janeiro 2025
    Dezembro 2024
    Novembro 2024
    Outubro 2024
    Setembro 2024
    Agosto 2024
    Julho 2024
    Junho 2024
    Maio 2024
    Abril 2024
    Março 2024
    Janeiro 2024
    Dezembro 2023
    Novembro 2023
    Outubro 2023
    Setembro 2023
    Agosto 2023
    Julho 2023
    Maio 2023
    Abril 2023
    Fevereiro 2023
    Janeiro 2023
    Dezembro 2022
    Novembro 2022
    Outubro 2022
    Setembro 2022
    Agosto 2022
    Julho 2022
    Junho 2022
    Maio 2022
    Abril 2022
    Março 2022
    Fevereiro 2022
    Janeiro 2022
    Dezembro 2021
    Novembro 2021
    Setembro 2021
    Agosto 2021
    Julho 2021
    Junho 2021
    Maio 2021
    Abril 2021
    Março 2021
    Fevereiro 2021
    Janeiro 2021
    Dezembro 2020
    Novembro 2020
    Outubro 2020
    Setembro 2020
    Agosto 2020
    Julho 2020
    Junho 2020
    Maio 2020
    Abril 2020
    Março 2020
    Fevereiro 2020
    Janeiro 2020
    Dezembro 2019
    Novembro 2019
    Outubro 2019
    Setembro 2019
    Agosto 2019
    Julho 2019
    Junho 2019
    Maio 2019
    Abril 2019
    Março 2019
    Fevereiro 2019
    Janeiro 2019
    Dezembro 2018
    Novembro 2018
    Outubro 2018
    Setembro 2018
    Agosto 2018
    Julho 2018
    Junho 2018
    Maio 2018
    Abril 2018
    Março 2018
    Fevereiro 2018
    Janeiro 2018
    Dezembro 2017
    Novembro 2017
    Outubro 2017
    Setembro 2017
    Agosto 2017
    Julho 2017
    Junho 2017
    Maio 2017
    Abril 2017
    Março 2017
    Fevereiro 2017
    Janeiro 2017
    Dezembro 2016
    Novembro 2016
    Outubro 2016
    Setembro 2016
    Agosto 2016
    Julho 2016
    Junho 2016
    Maio 2016
    Abril 2016
    Março 2016
    Fevereiro 2016
    Janeiro 2016
    Dezembro 2015
    Novembro 2015
    Outubro 2015
    Setembro 2015
    Agosto 2015
    Julho 2015
    Junho 2015
    Maio 2015
    Abril 2015
    Março 2015
    Fevereiro 2015
    Janeiro 2015
    Dezembro 2014
    Novembro 2014
    Outubro 2014
    Julho 2014
    Junho 2014
    Abril 2014
    Março 2014
    Fevereiro 2014
    Janeiro 2014
    Dezembro 2013
    Novembro 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.
Com tecnologia Crie um website único com modelos personalizáveis.