TABEIROSMONTES
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
        • Castrp Valente
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro de Fontegrande
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños >
        • Muíño de Ricovanca
        • Muíños de Vesacarballa
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Ricovanca
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte Liñares
        • Ponte do Reconco
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelos >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza da Caldeira
        • Fervenza da Cova do Lago
        • Fervenza de Curantes
        • Freixa de Chamosa
        • Fervenza da Firveda
        • Fervenza da Graña
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Cádabo
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Montouto
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Umia
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Haxiografía
      • Mitoloxía
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
      • Fiestra Con Masa
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Atri Non
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

Queremos Galego da Estrada convoca á nosa comarca a participar na manifestación na defensa da nosa lingua que terá lugar o domingo 23 de febreiro

18/2/2025

0 Comentários

 
Fotografia
Tivo lugar ás 12:00 unha rolda de prensa de Queremos Galego A Estrada para presentar  a manifestación que terá lugar o domingo 23 de febreiro ás 12:00 da mañá en Santiago de Compostela.
No acto, contamos coa presenza  de persoas que nos prestaron o seu apoio a nivel particular e tamén  coa asistencia de representación institucional do  BNG e do PSOE.
 
Desde Queremos Galego da Estrada facemos un chamamento a toda a cidadanía para que participe na manifestación nacional en defensa da nosa lingua que, baixo o lema “Lingua vital, xa!”, percorrerá as rúas de Santiago de Compostela o domingo 23 de febreiro, día de Rosalía.  Partirá ás 12:00 da Alameda e rematará na praza do Obradoiro, onde está previsto celebrar unha actuación musical.  A lingua é vital para a existencia de Galiza  e os poderes públicos teñen o deber de  garantila, en todos os espazos e para todos os usos. Esa é a razón do  lema da manifestación: “Lingua vital, xa!”. Do mesmo xeito que coa obra de Rosalía rexurdiu a literatura galega no século XIX, o día do aniversario do seu nacemento comezará a rexurdir o noso idioma co compromiso e a implicación do pobo galego.

Diante da situación de emerxencia que vive o galego  (posta de manifesto de forma patente nos datos que achega a enquisa do IGE publicada en outubro de 2024, que poñen en evidencia uns baixísimos niveis de coñecemento e de uso, inéditos en toda a historia da nosa lingua),  é obvio que cómpre un cambio de rumbo total na política lingüística da Xunta de Galiza. A actitude da Xunta, nos últimos quince anos caracterízase pola hostilidade contra o galego e pola  exclusión da nosa lingua en todos os ámbitos: cada vez máis impedimentos para o uso do galego na administración, na xustiza, no audiovisual, no ensino...  En concreto, este último é un dos espazos onde a política contra o galego se fixo de forma máis perversa e resultou máis daniña; urxe a  derrogación do Decreto de Plurilingüismo para o Ensino, que entrou en vigor no ano 2010 e que supuxo na práctica a eliminación do galego nas aulas de Educación Infantil e a prohibición do seu uso en Primaria e Secundaria nas materias de maior carga horaria, coas consecuencias que hoxe sabemos: unha porcentaxe dun 30% de nenos e nenas de 5 a 14 anos non saben falar galego. A Xunta de Galiza, malia  a súa obriga de garantir o galego en todos os espazos e para todos os usos,  ten como obxectivo real a morte da nosa lingua.

Por isto, a plataforma Queremos Galego anima a toda a sociedade  a mobilizarse por un novo rumbo para a lingua, que debe comezar pola reactivación dos obxectivos do Plan Xeral de Normalización Lingüística, aprobado por unanimidade no Parlamento en 2004; a elaboración dun calendario de acción 2025-27 para a aplicación e actualización de todas as medidas dese Plan e cos recursos necesarios para levalo a cabo.  Se o PXNLG era necesario hai 20 anos, hoxe é urxente, é cuestión de vida ou morte para a nosa lingua.

O Conselleiro de Cultura e Lingua accedeu por fin a recibir á Mesa pola Normalización Lingüística. Nese encontro, a entidade de defensa da lingua amosou a súa disposición a colaborar na reactivación do PXNLG, como grande acordo nacional pola lingua, sempre que fose no marco dun proceso con ampla participación social e transparente.

A Xunta de Galiza nomeou de forma unilateral unha comisión, da que quedaron excluídas ducias de entidades e sectores sociais. Trátase dunha comisión carente de transparencia, pluralidade e participación; creada á medida dos intereses da Consellería.   Descoñecemos  cal vai ser o seu funcionamento, os seus obxectivos ou quen e como se van asumir os acordos. A realidade amósanos que esta comisión non é máis que unha farsa organizada  para aparentar que se van tomar medidas, cando en realidade non hai intención de facer absolutamente nada en favor do galego. Pola contra,  nestes últimos meses, o goberno galego continuou coa súa política lingüicida: exclusión do galego na Lei da Intelixencia Artificial, posibilidade, por primeira vez,  de contratación de funcionariado interino que non coñece o galego,  nova lei que abre a porta a que se introduza  o castelán na TVG, exames en castelán para acceder  a un posto de traballo na CRTVG, votación do PP en contra da oficialidade do galego na UE…

E para lexitimar a política agresiva contra o galego que levaron e levan a cabo, a Xunta encargou,  como alternativa aos datos do IGE,  unha enquisa a unha empresa privada O que se fai público non é máis que un panfleto da Xunta, que presenta inconcrecións e amosa erros (non se dá a coñecer a ficha técnica do estudo estatístico,  ofrécese unha interpretación dos resultados  sen amosar as preguntas concretas, a mostra está mal escollida…).  Ademais, trátase dunha enquisa que analiza as percepcións sobre a lingua e non os usos. Á Xunta non lle interesa que se saiba a realidade, abóndalle coa percepción que a poboación ten. Pero a realidade é sempre teimuda e, neste caso,  alarmante.

O día 23 de febreiro vaise demostrar que hai un clamor unámine  na sociedade galega, que non vai consentir que as cousas continúen así e que vai esixir á Xunta de Galiza unhas verdadeiras políticas normalizadoras, que se teñen que levar a cabo  contando coa participación da sociedade e das organizacións representativas de cada un dos sectores sociais.

0 Comentários

As pedras que saben de nós (e II)

15/2/2025

0 Comentários

 

Escolma de penedos selleiros que, en Cerdedo, arrollan outras tantas redomas de saber popular

Calros Solla
Fotografia
A Cabeza do Mouro, selado acceso ás galerías castrexas.
A Cabeza do Mouro
A croa do castro de Castrodiz, empolicada no cumio do montelo, érguese a 634 m de altitude e axuda a debuxar a estrema entre as parroquias cerdedesas de Castro e Figueiroa.

A superficie do curucho castrexo é duns 14.500 m2, mentres que o seu perímetro murado acada, aproximadamente, os 445 m de lonxitude. O centro do recinto cadra nas seguintes coordenadas.- X: 547.652; Y: 4.711.042.
Hai unhas semanas, unha fugaz cata arqueolóxica exhumou no lugar unha sección do parapeto elíptico e mais parte dunha “casiña redonda”. Cantos máis aglaios nos depararía a completa escavación do poboado prehistórico! Que pouco dura a alegría na casa do probe.
Deixándolle a arqueoloxía aos arqueólogos, pero sen abandonar a crisma de Castrodiz, o pobo tamén lle dá mérito ao penedo coñecido pola Cabeza do Mouro que, no rochedo granítico de poñente, fai por pasar desapercibido. Lémbrolles que atinxir o soarego da Cabeza do Mouro é un dos “doce traballos de Capitán Gosende” (léase Faro de Vigo-Montes, 26-8-2015). Supérase a oitava proba agatuñando ladeira arriba até dar co sitio, sen esqueer fotografar a proeza para facerse merecente da recompensa (coordenadas: X: 547.628; Y: 4.711.027).
Atesta a tradición que os engumiños de Castrodiz están furados coma formigueiro e que os mouros, formigas afanosas, ora investiron a pretérita eternidade na ripa do ouro en pozos e galerías, ora na empeta do prezado metal que eles mesmos obraban de foira; segundo se di: “o ouro que caghou o mouro”.
Agora ben, non debe ser alburgada o da moita riqueza gardada nos rochos do castro cando quen puido calar compuxo aquilo de “Castrodiz, se te minaren, enriqueceríase toda España!”, aclarando despois que España –non sei de ida ou vinda– remataba no Padornelo. Estamos a falar de ouro; daquela, vade retro, minadores do coltán!
Entre os estados de inopia e fartura interpónsenos o nafro petón da Cabeza do Mouro. No entanto, afalándolle con verba celmosa, ha virar nos seus gonzos, permitindo o acceso aos centos e milleiros. Fíense se queren cando lles digo –porque así mo fixeron crer– que a Cabeza do Mouro é a porta daquela caixa forte; non hai gardián máis ningún, que os seus donos, por propia vontade ou por obriga, xacando abandonaron o lugar marchando co posto e, destino incerto, non hai “esperanza do seu retorno”.
Fotografia
Muíño de Pedraboa.
Pedraboa

Na marxe esquerda do río do Seixo, á altura dos Barreiros de Meilide (aldea de Cerdedo), atópase o lugar de Pedraboa (coord.- X: 550.273; Y: 4.707.675). O litotopónimo nomea un pouso ribeirán a son do antigo camiño dos defuntos, a verea pola que, antigamente, se traían os mortos da Cavadosa para lles dar sepultura no camposanto de Cavenca. Quizais no século XVIII, a laboriosidade aldeá ordenou naquel relanzo a edificación dun muíño roulón, de pedra mourenza e cuberta a unha auga –hogano, as estrelas do ceo imbrícanse no cangado á falla de tella país.

A por de partillas é o de Pedraboa un muíño de herdeiros, esvaídos na néboa do absentismo. Os habelenciosos canteiros aproveitaron un bolouro granítico da ourela do río para alicerzar unha das esquinas da construción. A solución arquitectónica é tan acaída que non dubidariamos en razoar que o penedo foi quen lle outorgou o chamadeiro –muíño de Pedraboa–, mais, non tal.
Aventurei, liñas atrás, unha cronoloxía recuada para o enxeño farneiro, pois, tempo precisaría para o seu asento a lenda que lle serve de adobío.
O relato recollino no libro Almanaque de encantos. Mitoloxía da Terra de Cerdedo, 2005, páx. 13; e reza: “O muíño de Pedraboa ... Os seus muros pousan sobre a pedra da fartura, toqueira de lontras. A abastanza débese engadar cunha presada de fariña. O óleo convén botalo no inferno do muíño, ao pé do rodicio. O agasallo afianza moendas fartas. A moa de Pedraboa é quen de converter un fol de cereal en fol e medio de fariña”.
Enténdase. Se principiando a operación de moenda, satisfacemos en especie o tributo á pedra –nume da cheúra–, o muíño prodigarase en froito mundo: “un fol de grau, fol e medio de fariña”. Aquí non vale o de “menos dá unha pedra”.
Arrombado o portento e acreditando a pés xuntos no desaproveitado milagre da multiplicación, afirmo que a tal “Pedraboa” non é o callimbro que sostén o muíño, senón o basto perpiaño que, pousado enriba dos valos de contención da presa anexa, regula o caudal destinado á rega dos agros e searas de Cavenca.

A cantidade de auga sobrante volvía ao río e, uns metros máis abaixo, xa pola marxe dereita, os veciños de Meilide desviaban o máis da porción regrada, embocándoa no empezo da presa Ghrande, que repartía o recurso hídrico pola agra da valeira. Durante a tempada de escaseza, a auga, garante da subsistencia, debía suxeitarse a uns estritos usos e costumes. Sábese que foi a fidalguía dos Gosende a que, mirando polo propio, obrou a infraestrutura e estabeleceu as quendas de rega. Tempo andado, as avinzas fixéronse consuetudinarias. Amiguiños si, pero a auga polo que vale.

Na presa Nova de Barro e Arén, unha pedra nomeada “o Módulo” cumpría unha función semellante, malia que, neste caso, os intereses sometidos a preito enleasen, no albear do século XX, os labregos coa hidroeléctrica de Dorna.

Hai unos anos, mentres pateabamos o recén constituído itinerario turístico Cavenca-A Cavadosa –o devandito camiño dos defuntos–, chegamos a Pedraboa. Chantado perto do muíño, un sinalizador de madeira “informaba” os excursionistas: “Muíño”. Canto carto desbaldido para advertirnos do obvio! Aproveitei a paraxe para relatarlles a lenda aos presentes. Un dos acompañantes non se puido resistir, tirou un rotulador da mochila e escribiu: “Muíño de Pedraboa”. Mal non lle viría ao indicador un código QR co que os visitantes beliscar puidesen no miolo. Muíños hai moitos; o de Pedraboa é único. Malo é non saber; peor é non querer saber.
Fotografia
Penaquetanxe.
Penaquetanxe

O outeiro de Penaquetanxe (tamén grafado Pena que Tanxe ou Pena que Tangue) é un dos fitos demarcativos das parroquias de Pedre (Cerdedo) e A Corredoira (Cotobade). No libro É ruín porque o fan. Retrincos da intrahistoria de Cerdedo VI (2024) deixeino escrito, para quen, no futuro, queira cangar coa cruz da divulgación reivindicativa: “Penaquetanxe (coordenadas.- X: 546.683; Y: 4.707.161; alt. 640 m) é, ademais, fito de deslinde entre parroquias e antigos concellos, de aí que na pedra cabalada, a carón dunha pía natural, se poidan ler as inscricións P†C e Cd.†C.T., é dicir, “Pedre/Corredoira” e “Cerdedo/Cotobade””.

O Drag recolle para “tanguer” ou “tanxer” (1ª acepción) o significado de “Tocar [un instrumento musical, unha campá etc.]”. A significación vénlle ao penedo coma unha luva, pois, dende que os pegureiros apacentan o armentío nas herbeiras da cuíña, Penaquetanxe valeulles de axente esconxurador das tormentas, conscientes do vezo do raio –ou chispa– por acometer a brouca do gando cornán.

Gorecéndose das inclemencias so o capacete da rocha, os pastores batían nela porfiados con varas e caxatos, así que sentían ao lonxe o bourar dos nubeiros: “Andan os zoqueiros por riba”; “Andan arrombando nos móbeis”; “Andan a envorcar no carbón”... Acompañábase a batedura coa seguinte fórmula cominadora: “Tente, trono; tente aí; que Deus pode máis ca ti!”. Xostreando na pedra e berrando o ensalmo con fe, unha e outra vez, disque se acababa por desviar a traxectoria do mal.
Quen nos dera, concello a concello, unha Penaquetanxe conxuradora da politicallada ruín. Mentres zorregásemos con ansia no avogoso petón, aforrariamos irlles ao lombo aos secuaces glotocidas, etnocidas; cómplices da peste eólica e eucalíptica.
Penaquetanxe é paradigma en Cerdedo da Galiza vendida a intereses espurios. No devandito Retrincos VI, alertábase do proxecto de instalación na zona dun desmesurado parque eólico: “Se non o remediamos, Penaquetanxe, un ben etnográfico de valor indiscutíbel, estragarase para poder fincar no seu lugar unha macrotarabela que atinxirá os 163 m de altitude. E aínda que a instalación do aeroxerador T4-01 non destruíse Penaquetanxe, o atractivo do penedo non só radica na súa morfoloxía (pedra figurativa) e no trazo mítico que o singulariza (esconxuro das tormentas), senón tamén na súa posición preeminente e senlleira no alto daquel monte (visíbel dende a estrada N-541)”.

Deberan chover pés de muíño, e sen furar.
0 Comentários

As pedras que saben de nós ( I )

10/2/2025

0 Comentários

 
Fotografia
A Laxamoura, a pedra da fin do mundo.

Escolma de penedos selleiros que, en Cerdedo, arrollan outras tantas redomas enchidas de saber popular

Fotografia
Peneda da Laxamoura, no monte de Meilide (Cerdedo).
Calros Solla
A Laxamoura
Na lomba de poñente do monte do Seixo (monte comunal de Meilide), a uns 590 m en liña recta e cara ao sueste da aldea de Meilide (parroquia de Cerdedo) e a uns 2’4 quilómetros en liña recta e cara ao norte do Outeiro do Coto (1.015 m de altutude), cimeira da montaña, localízase a Laxamoura.

O afloramento granítico da Laxamoura abrangue, na actualidade, unha superficie duns 3.745 m2 (aprox., a metade dun campo de fútbol). A peneda da Laxamoura sitúase a uns 625 m de altitude. O desnivel existente entre o pedregal e o casarío de Meilide supera os 200 m.
A Laxamoura (coordenadas.- X: 551.271; Y: 4.707.963) é o frontispicio do monte do Seixo de face á vilela de Cerdedo.
Ben seguro, a tonalidade escura da pedra vista, en contraste cos afloramentos do arredor, outorgoulle o chamadeiro. A rocha reve auga boa parte do ano, hábitat propicio para o tapiz de fungos e liques. O líquido chusmiga e discorre polas paredes case verticais do fragueiro que, coma espello, reflicten os raios do sol. O fenómeno apréciase dende a distancia e tómase como prognóstico do tempo borrascoso: “Cando a Laxamoura chora, augha rogha”.
Amais de arauto do tempo meteorolóxico, a Laxamoura é limiar do tempo cronolóxico, pois, a pena coñécese tamén co apelativo de “pedra da fin do mundo”. Moito se preocuparon os meus confidentes de me advertir que “cando cheghe a hora, estremecerán os montes; o Seixo derreterá coma cera; oiranse as sete voces; escurecerá o sol”; a Laxamoura envorcará do seu asento e, a tomballóns, precipitarase ladeira abaixo, devastando ao seu paso todo o que atope por diante. Este episodio seica se recolle na Biblia, así coma o paradoiro dos tesouros, no libro de san Cibrán.
De seguir unha traxectoria rectilínea, o callimbro acadará de primeiras o rueiro do Campo de Meilide –o Loreto nos garde!–; a seguir, achandará o quinteiro das Raposeiras, boleará veloz pola valiña, pulará polo Campo do Cura arriba, apachocando o templo parroquial e, aterrando estrondoso do seu último chimpo, encaixarase na fondeira do Lérez acá da ponte Valoutas.
Mentres sobreveña e non a rotura do sétimo selo, ao agocho da Laxamoura, a deidade indíxena da Moura, transfigurada quer en anciá venerábel quer en araña tecedeira ha seguir velando o tesouro das esencias: “No alto vive, no alto mora, no alto tece a tecedora”; ou, mesturando esta tradición coa meteorolóxica: “Que chova, que chova, saia a Vella da cova; a paxariña canta e o día levanta; que si, que non, que chova a gholfarón polas cornas dun castrón”.
Ben sabemos os rapaces de Meilide que cando o arco da vella camba no ceo do Seixo, a Moura entretense gradeando a solaina das setecores e o seu rico cadal fica expedito para quen, librando a arañeira, ouse botarlle a man. Ai, quen fora novo e non fora tolo!
Fotografia
O fauno mamote (Castelao, 1941).
A Pena Mamadeira

Entre os pelados pedrestais do Serrapio (parroquia de Pedre) e o marco do Coto das Antas, estrema co santo Isidro, pasa hoxe inadvertida a Pena Mamadeira. Ao parecer, naquela laxe granítica tallou a providencia co cicel da erosión dous seos túrxidos, ou mesmo a feitura dunha muller completa.
Vai para dúas décadas, un informante do lugar de Fornelos (Campo Lameiro) faloume da Pena (ou Pedra) Mamadeira e do costume, hoxe obsoleto, de acudiren os homes –mormente, os anellos–, no principiar do ano, a fregar os corpos naqueles peitos petrificados. A usanza tiña por obxecto untarse do celme vital que supostamente desprendía o xacigo, garantíndolles aos ofrecidos “un ano máis de vida”. Dar coa Pena Mamadeira é, deste etnógrafo, materia pendente.
N’O código da vincha (2012) trouxen a colación o debuxo en cor do fauno que Castelao plasmara na páxina 147 do seu Diario 1921: “deitado na herba, beneficiándose dun dos xenerosos peitos que agroman do chan”. Nesta ocasión, amezo unha acuarela (36x46 cm) que, reproducindo o mesmo motivo e formante da colección “Faunalia”, foi pintada polo de Rianxo en 1941 durante a súa estadía na Arxentina. Engado, para que non quede atrás, que na fronde do Carballo Escuro (parroquia de Folgoso) habita un ser metade humano metade godallo que os naturais nomean Bode ou don Bode. Alegorías da natureza en cío.
Á Pena Mamadeira do Serrapio e aos faunos de Castelao acáenlles as palabras do dramaturgo Alejandro Casona: “liturgia supersticiosa, viejas raíces paganas hundidas en el musgo de la Galicia ancestral”.
Fotografia
Outeiro dos Píos ou Outeiro Rachado (Parada-Figueiroa).
O Outeiro dos Píos

Fixando o deslinde entre as parroquias de Parada e Figueiroa érguese o Outeiro dos Píos, tamén coñecido por Outeiro Rachado (coordenadas.- X: 551.269; Y: 4.710.790). O penouco sitúase a uns 540 m de altitude. Que o Outeiro dos Píos é punto de referencia testemuñouse na corrección que en 2018-19 os comuneiros de Parada e Figueiroa fixeron dos seus lindes (mapas.xunta.gal). Curiosamente, pouco antes, en 2017, publicárase o libro O legado dos homes pequenos. Gravados rupestres de Cerdedo, onde entre outros moitos achados, dabamos conta da descuberta do petróglifo do Outeiro Rachado, acaecido en xuño de 2016 (páxs. 233-43). Os de Parada desprazaron a fronteira interparroquial uns 200 m cara ao oeste, asumindo o petón que, amais de elemento sobranceiro na paisaxe, é soporte dun gravado rupestre, marca ancestral e perdurábel.
Polo que respecta ao petróglifo, achego a descrición que do mesmo facilitei en 2016: “Na parte inferior da rampla rochosa, labrouse un conxunto de 11 coviñas, concavidades de pequeno tamaño (3/4 cm de diámetro) e profundidade, que, unidas cun trazo, semellan unha punta de frecha que apunta cara ao sueste. Así mesmo, a escasos centímetros e nun nivel superior, gravouse un risco curvilíneo de 70 cm de lonxitude e 6 cm de ancho que, a xeito de canle, comunica dúas pías naturais” (Faro de Vigo-Montes, 26-6-2016).

Botémoslle unhas areas de sal ao asunto. O 18 de febreiro de 1878, o xuíz municipal da Estrada Luís Pastor Sieiro Gayoso –eventual de primeira instancia e, á sazón, irmán do alcalde de Cerdedo Ulpiano Sieiro Gayoso– denuncia o roubo perpetrado na parroquial de Parada na noite do 14 ao 15 do mes e ano en curso. O instrutor pon os santos en novena: “A todas las autoridades civiles y militares y agentes que constituyen la policia judicial ... encargo a las mismas practiquen las más activas diligencias para la busca y captura de los malhechores y efectos sustraídos”. Deseguido, enumeramos os obxectos roubados: “una cruz parroquial, un caliz de plata y dos cajones de ánimas con el dinero que contenían”.
No dicir da xente, días despois de se publicar nos Boletíns o edicto, todo ou parte do sacumado apareceu oculto nas grechas e fendeduras do Outeiro dos Píos, a 1’4 quilómetros de distancia do templo parroquial. Nada se soubo dos infelices cacos. A cruz guieira fora mala de esconder.
Estas sécolas lembráronme unha andrómena semellante recollida en dita parroquia. Quen sabe se unha non naceu da outra. A rexouba, que tamén ten como escenario o Outeiro dos Píos, retrotráenos ao tempo da francesada. Poucas as grazas, ensileina no libro O pote do ouro. Novas de tesouros na Galiza (2022, páxs. 118-19): “A finais de abril de 1809, ao tempo que os franceses cruzaban o Lérez pola ponte romana, o sancristán de Parada, ao mandado do crego, agochou as alfaias litúrxicas do San Pedro nunha regaña do Outeiro dos Píos, petouto granítico que fixa a estrema con Figueiroa. Días despois, corridos os gavachos da parroquia, quixo o sancristán recuperar as xoias, mais viuse incapaz de desatoalas do seu escondedoiro: unha bátega enchoupara o metal e este upara até encaixar na grecha. Coñécese que os obxectos (cáliz, copón e patena) foran elaborados nunha aliaxe porosa. Non quedou outra ca contratar os servizos dunha cuadrilla de canteiros que, a por de cuñas e guillos, fenderon o penedo. Dende aquelas, a pedra tamén se coñece por Outeiro Rachado”.


Continuará...
Fotografia
Face oeste do penedo diminuída por extracción.
0 Comentários

Cerdedo en media ducia de documentos

2/2/2025

1 Comentário

 

Os Neto, mestres canteiros; De Coto, desertor da guerra da Independencia; o selo municipal; o cerdedés falecido en Mauthausen; a “Causa General”; Graham Greene en Cerdedo

Calros Solla
Fotografia
1. Os irmáns Neto, mestres canteiros.
Fotografia
2. Igrexa parroquial de San Xoán Bautista (Cerdedo, séc. XVIII).
Fotografia
3. Igrexa parroquial de Santo Amedio de Millarada (Forcarei, séc. XVIII).
Os Neto, saga de mestres canteiros

O primeiro dos documentos que exhibimos, extraído dun repositorio dixital, é un oitavo de papel verxurado no que, a lapis, en data indeterminada, se escribiu a nota seguinte:
“Jph, y Grego Nieto vez.s de Cerdedo / buenos canteros trabajaron en / Castilla, hicieron las Yg.las de Millarada, y Cerdedo, esta tiene una facha / da muy arreglada de ordn. Dórico”.
O mestre canteiro Xosé Neto e mais o seu irmán Gregorio (“Nieto” é castelanización da forma galega orixinal) foron os artífices da actual igrexa parroquial de San Xoán de Cerdedo, cuxa construción promoveu o reitor Román Moas e Barreiro no ano 1779. Conforme se le no lintel da porta principal, as obras desenvolvéronse ao longo de dous anos, substituíndo e ampliando as antigas estruturas medievais. Da época medieval fica tan só a sancristía, baixo bóveda nervada. A reforma do templo arrequeceuse coa adquisición de varias tallas, saídas do obradoiro compostelán de Xosé Gambino: o Ecce Homo, A Dolorosa e, quizais tamén, o san Miguel, imaxe custodiada na capela do lugar de Arén. Xosé Neto sería así mesmo o autor da escultura do san Xoán Bautista “inter turres”, como así o acredita a copla popular: “Cerdediño, Cerdediño / Cerdediño prós amores / a fonte ao pé da estrada / e san Xoán no medio das torres”.
Por tradición oral, chegounos que, en abril de 1809, en plena Guerra da Independencia, un destacamento de franceses chegou a Cerdedo. Amais doutras desfeitas persoais e materiais, guindaron ao chan a escultura do Bautista. Xosé Neto Neto, fillo de Xosé Neto, encargouse da súa restitución. Explicou un dos nosos informantes que, se cadra, sendo os “dragóns” a elite do exército galo, os gavachos non dubidaron en apear do seu pedestal o heroe que, conforme a crenza popular, vencera a serpe voadora do Sangal.
Xosé Neto, mestre de obras e escultor, naceu en Cerdedo nas primeiras décadas do século XVIII. Amais dos templos parroquiais de Cerdedo e Millarada (Forcarei), Neto dirixiu (ano 1769 e ss.) a construción da capela da Nosa Señora do Castro de Montes (Presqueiras (San Miguel)-Forcarei) e, tras pórlle o ramo á igrexa de Cerdedo, enfrontou a ampliación da parroquial de Quireza, en cuxa parede sur non esqueceu embutir un reloxo de sol.
Na portada neoclásica da igrexa parroquial de Cerdedo, unha cornixa moldurada separa o corpo principal dos dous campanarios e mais o balaustrado que os une. Ben seguro, o feitío deste elemento motivou o autor da nota a falar de “orde dórica”.


Fotografia
4. Boletín de alistamento de Francisco Xosé de Coto.
O desertor da guerra co francés

Do Arquivo do Reino de Galicia seleccionamos un dos boletíns individuais de alistamento na “Legión de Voluntarios del Ribero”, milicia galega erixida en azoute do exército napoleónico.
O 20 de xuño de 1810, o cerdedés Francisco Xosé de Coto e Coto, de 16 anos de idade, é detido en Porto (Portugal), onde residía, acusado de deserción. Nota: “Fue aprendido por la partida”. O soldado De Coto alistárase na Lexión de Voluntarios do Ribeiro. Entre 1809 e 1814, a Lexión do Ribeiro, ao mando de Bernardo González “Cachamuíña”, tomou parte en numerosas batallas contra o francés invasor, especialmente en Asturias e Castela.
O mozo Xosé de Coto estaba solteiro, tiña por oficio “carretos” (carreteiro), posuía unha estatura de 4 pés e 8 polgadas (uns 130 cm), cabelo castaño, cellas ao pelo, relixión “católica, apostólica e romana”, ollos pardos, fronte “rigular”, nariz afiado, color trigueño, barba “pouca” e boca “rigular”. Consonte os máis datos persoais que se consignan no boletín, era natural de Cerdedo, freguesía de San Xoán, xurisdición de Montes, bispado de Santiago e reino de Galicia. Sen máis. “Y por no saber firmar, hace la señal de cruz, ante el señor comisionado José Benito Munín”.
Este Munín, “comisionado para recoller desertores e mozos galegos en Portugal”, era parente do destemido “Cachamuíña”.
Fotografia
5. Selo municipal de Cerdedo.
O selo municipal

Do Archivo Histórico Nacional escolmamos un documento manuscrito, redactado en 1876 e referente ao deseño e entrada en vigor do cuño municipal:
“Este sello fue construído en el año de 1842 por el Ayuntamiento que regía en el mismo, en cuya época se hizo forzoso el uso del mismo a los Ayuntamientos; siendo el que hasta la fecha se ha usado y se sigue usando.
El emblema del Cordero que contiene es alusivo al de S. Juan Bautista, por llamarse esta parroquia, cabeza del municipio, S. Juan de Cerdedo y hallarse en la torre de la iglesia el busto de dicho santo con el mismo”.
Albíscase no timbre o año nimbado, termando coa man dereita dunha cruz e filacteria –“Ecce Agnus Dei”–. O zoomorfo móstrase en pé –cabeza revirada–, encol do Libro dos Sete Selos (O Apocalipse, da autoría de Xoán de Patmos, de Xoán o Presbítero ou de Xoán o Evanxelista –se é que non son a mesma persoa–, ou de ningún deles. Sexa como for, o emblema cerdedés conxuga a iconografía dos dous Xoáns: o Bautista (o precursor de Xesús) e o Apokaleta. Arredor do año (alegoría de Cristo), lese: “Ayuntamiento Constitucional de Cerdedo”.
No escudo moderno do concello, o cordeiro nimbado represéntase deitado –cabeza cara a diante– sobre o Libro dos Sete Selos, sostendo entre as patas ou coa pata dereita unha cruz que serve de pau a un estandarte branco ondeante, ao que se lle incorporou unha cruz latina de trazos vermellos.
Na portada da igrexa parroquial, a vidreira que pecha o ollo de boi enféitase coa figura dun año ergueito, portador dunha cruz e estandarte cruzado coas cores da bandeira galega.
Fotografia
6. Certificado de defunción de Martiño Ferreiro (Mauthausen, 1941).
Fotografia
7. Martiño Ferreiro Álvarez.
O republicano Martiño Ferreiro no Arquivo Arolsen

Nos fondos dixitalizados do Arquivo Arolsen (“International Center on Nazi Persecution”), atopamos documentación do cerdedés Martiño Ferreiro Álvarez, político republicano nado no lugar do Outeiro, parroquia de Quireza en 1892.
A comezos de 1939, Martiño Ferreiro atravesou a fronteira francesa fuxindo da persecución franquista. Foi confinado no campo de refuxiados de Argelès-sur-Mer (Pireneos Orientais). Combateu o nazismo en Francia. Caeu prisioneiro da Wehrmacht en xuño de 1940, sendo trasladado ao campo de exterminio de Mauthausen (Austria) o 13 de decembro dese mesmo ano. Martiño Ferreiro falecerá no campo auxiliar de Gusen o 23 de novembro de 1941.
Os documentos que damos a coñecer son os que constitúen o seu certificado de defunción (“todfallsaufnahme”), timbrados polo xulgado de Mauthausen o 9 de decembro de 1941: Nome e apelidos do falecido, oficio (“maurerpolier”, mestre de obras), idade (49 anos), data e lugar de nacemento (Quireza, 13-9-1892), relixión (“rk”, católica), estado civil (casado), residencia (rúa Asturias nº 1-A Coruña), data e lugar de falecemento (“Konzentrationslager Mauthausen”, 23-11-1941, cara ás 6:30 h), cónxuxe (Palmira Ramil Medín). As nove preguntas seguintes do formulario ficaron en branco. O certificado volveu timbrarse o 10 de novembro de 1948.
A ficha seleccionada para ilustrar o ítem de Martiño Ferreiro é unha das 190 millóns de imaxes dixitalizadas, correspondentes á documentación custodiada no Arquivo Arolsen no tocante a campos de concentración, traballos forzados e persoas desprazadas por mor do nazismo criminal. Creado polos aliados tras a II Guerra Mundial, o edificio da institución sitúase na localidade alemá de Bad Arolsen (Hesse).
Fotografia
8. Causa General, 1941-Resposta do Concello de Cerdedo.
A “Causa General”

Do Archivo Histórico Nacional rescatamos a carta de resposta remitida polo Concello de Cerdedo o 22 de marzo de 1941 a Ernesto de Palacios y Prieto, fiscal instrutor delegado da “Causa General de Pontevedra”.
Por orde de Xerardo Lorenzo González –o primeiro alcalde franquista de Cerdedo–, o secretario municipal Secundino Bugallo Sieiro redacta e asina:

“Me complazco en devolver a VS. sin llenar, el adjunto estado nº 1, que me envió con su escrito de 20 del mes en curso, por no haber personas residentes en este término municipal que hayan sido muertas o desaparecidas durante la dominación roja.
Dios guarde a VS. muchos años.
Cerdedo 22 de marzo 1941.
El alcalde [Por orde: Secundino Bugallo (sinatura)]”.

Por decreto do 26 de abril de 1940, o fiscal do Tribunal Supremo instrúe a “Causa General”, co obxectivo de averiguar os delitos cometidos en todo o territorio do Estado durante a chamada “dominación roja”.
A teor da causa, o 20 de marzo de 1941, requíreselle á alcaldía de Cerdedo a seguinte información: “Relación de personas residentes en este término municipal, que durante la dominación roja fueron muertas violentamente, o desaparecieron y se cree fueron asesinadas”.
Secundino Bugallo Sieiro, secretario municipal, responde: “Ninguna”. Érache boa a “dominación”!
Pola contra, en Cerdedo, a represión franquista provocou 20 mortos e centos de represaliados.
Secundino Bugallo Sieiro, antigo alcalde riestrista e home forte da dereita máis reaccionaria, era cuñado de Francisco Varela Garrido “Pancho”, o secretario municipal republicano asasinado polos fascistas en xullo de 1937.
En Cerdedo, a autoridade non fai cumprir as Leis da Memoria.
Fotografia
9. Graham Greene refrescando o viño nas augas do Lérez, 1984.
Graham Greene en Cerdedo

Leopoldo Durán Justo, nado no lugar de Penedo, concello de Avión, en 1917, e falecido en Vigo en 2008, foi crego (de ideoloxía franquista), profesor e escritor. Estudoso da obra do novelista británico Graham Greene (1904-1991), Durán doutorouse en Filoloxía inglesa (King’s College) cunha tese sobre o sacerdocio na narrativa de Greene, e en Filosofía e Letras (U. Complutense) cun traballo sobre o “substrato teolóxico” na obra do mesmo autor. Durán e Greene coñecéronse en 1973. Dende aquelas, mantiveron unha estreita amizade que os levou a percorrer xuntos milleiros de quilómetros pola xeografía peninsular: quince viaxes entre 1976 e 1989. A experiencia inspirou en Greene a novela Monseñor Quijote (1982), levada ao cine en 1987.
En 1996, Leopoldo Durán publicou en Espasa Calpe o libro Graham Greene. Amigo y hermano, a versión castelá de Graham Greene. Friend and Brother, editado dous anos antes por HarperCollins.
Arrimando a brasa á nosa sardiña, das páxinas 196-7 extraemos os seguintes parágrafos, ben relevantes para intrahistoria de Cerdedo que, durante anos, locus amoenus, acolleu o asueto desta singular parella de viaxeiros estivais:

“[Oseira] 14 de agosto de 1984. Después del desayuno y de los abrazos cariñosos, salimos de Osera camino del parador de Cambados. Haríamos picnic por el camino ... En Cerdedo, el próximo lugar de nuestro viaje, rodamos una escena cinematográfica. En este pueblo a orillas del río Lérez, tuvimos uno de los picnics más deliciosos, que repetimos a lo largo de los años en el mismo lugar. La primera vez nos separamos de Cerdedo unos 200 metros, buscando una sombra con agua fresca para nuestro picnic. De pronto, nos encontramos con el sitio ideal. Yo creo que fue el mejor lugar que, a lo largo de muchos años, encontramos en España o Portugal. Al lado mismo del río había un eucalipto cortado. Aquel largo tronco nos proporcionaría asiento y mesa incomparables, donde poner nuestra frugal comida, y sentarnos al mismo tiempo.
Pero el detalle que más nos encantaba era que el río Lérez pasaba con murmullo apenas perceptible, a dos metros de nosotros. Aún en los días más calurosos de verano, el agua del río estaba muy fría. La enfriaba la providencia para que nosotros pudiésemos sumergir allí las botellas por unos minutos. Teníamos la impresión de que el propio vino blanco ... se sentía feliz. Era tan ideal este rincón del Lérez, que quedó grabado en nuestra memoria el día que lo descubrimos. Tratábamos luego de gozar de aquel oasis siempre que nos caía de camino.
Uno de estos días felices, Graham imaginó una escena cinematográfica. Yo iría a sacar las botellas del río, como si fuese a pescar algo; el ‘Tercer Hombre’ [Aurelio Verde, profesor universitario e chofer eventual] sacaría las fotografías. Graham contemplaría la escena. Y él dio la señal:
«Vamos allá. Leopoldo será el actor; Aurelio, el operador; yo, el director de escena.»
Lástima que en la fotografía sólo aparezca yo pescando las botellas. Al año siguiente cambiaríamos los papeles. Esta vez sería Graham el actor pescando botellas, y el operador le sacó dos o tres excelentes fotografías.”.

Se Leopoldo Durán, oriúndo de Avión, non trabucou o Lérez co seu afluente o Castro e “separándonos de Cerdedo uns 200 metros”, deducimos que o recuncho fluvial paradisíaco que tanto apraceu os ilustres visitantes non pode ser outro que o Lérez ao seu paso pola Veiga dos Muíños (léase: Faro de Vigo, 6-1-2013). O muíño do Santés, o muíño dos Ranchelos, a Serra de Rosendo, o muíño dos Netos –nobres ruínas–..., un tesouro etnográfico e paisaxístico que, se a divina providencia non o remedia, a humana incompetencia o asoballará sen arranxo baixo o viaduto do TAV.

Por certo, sería bo que o responsábel municipal de cultura se preocupase por localizar a curtametraxe filmada en 1984 por Greene, Durán e Verde en Cerdedo. Inestimábel promoción. A perder ninguén é rico.
1 Comentário

Plenario de Queremos Galego

30/1/2025

0 Comentários

 
Fotografia
O MOME acolle o vindeiro venres,  día 31 de xaneiro,  ás 20:00 un plenario comarcal de Queremos Galego, no que a plataforma de entidades en defensa da nosa lingua se reunirá para perfilar conxuntamente a gran manifestación nacional que terá lugar o 23 de febreiro, Día de Rosalía, entre a Alameda de Santiago e a Praza do Obradoiro.

Tendo en conta a situación de emerxencia lingüística en que nos atopamos, cómpre que a sociedade galega se active e se mobilice para frear a perda de falantes. Por iso, gustaríanos contar coa vosa presenza no plenario, para entre todos  avaliar a situación da nosa lingua, así como a definición das accións a realizar partindo da proposta de puntos mínimos e medidas urxentes exposta en novembro por Queremos Galego, para comezar a reverter a situación actual e repoñer o noso idioma en todos os espazos onde está excluído.

0 Comentários
<<Anterior
Reencaminhar>>

    Un proxecto de:

     Imagem

    Colaboracións

    Tudo
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Estamos en:


    Imagem
    Imagem
    Imagem
    Foto

    Feed RSS

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Março 2025
    Fevereiro 2025
    Janeiro 2025
    Dezembro 2024
    Novembro 2024
    Outubro 2024
    Setembro 2024
    Agosto 2024
    Julho 2024
    Junho 2024
    Maio 2024
    Abril 2024
    Março 2024
    Janeiro 2024
    Dezembro 2023
    Novembro 2023
    Outubro 2023
    Setembro 2023
    Agosto 2023
    Julho 2023
    Maio 2023
    Abril 2023
    Fevereiro 2023
    Janeiro 2023
    Dezembro 2022
    Novembro 2022
    Outubro 2022
    Setembro 2022
    Agosto 2022
    Julho 2022
    Junho 2022
    Maio 2022
    Abril 2022
    Março 2022
    Fevereiro 2022
    Janeiro 2022
    Dezembro 2021
    Novembro 2021
    Setembro 2021
    Agosto 2021
    Julho 2021
    Junho 2021
    Maio 2021
    Abril 2021
    Março 2021
    Fevereiro 2021
    Janeiro 2021
    Dezembro 2020
    Novembro 2020
    Outubro 2020
    Setembro 2020
    Agosto 2020
    Julho 2020
    Junho 2020
    Maio 2020
    Abril 2020
    Março 2020
    Fevereiro 2020
    Janeiro 2020
    Dezembro 2019
    Novembro 2019
    Outubro 2019
    Setembro 2019
    Agosto 2019
    Julho 2019
    Junho 2019
    Maio 2019
    Abril 2019
    Março 2019
    Fevereiro 2019
    Janeiro 2019
    Dezembro 2018
    Novembro 2018
    Outubro 2018
    Setembro 2018
    Agosto 2018
    Julho 2018
    Junho 2018
    Maio 2018
    Abril 2018
    Março 2018
    Fevereiro 2018
    Janeiro 2018
    Dezembro 2017
    Novembro 2017
    Outubro 2017
    Setembro 2017
    Agosto 2017
    Julho 2017
    Junho 2017
    Maio 2017
    Abril 2017
    Março 2017
    Fevereiro 2017
    Janeiro 2017
    Dezembro 2016
    Novembro 2016
    Outubro 2016
    Setembro 2016
    Agosto 2016
    Julho 2016
    Junho 2016
    Maio 2016
    Abril 2016
    Março 2016
    Fevereiro 2016
    Janeiro 2016
    Dezembro 2015
    Novembro 2015
    Outubro 2015
    Setembro 2015
    Agosto 2015
    Julho 2015
    Junho 2015
    Maio 2015
    Abril 2015
    Março 2015
    Fevereiro 2015
    Janeiro 2015
    Dezembro 2014
    Novembro 2014
    Outubro 2014
    Julho 2014
    Junho 2014
    Abril 2014
    Março 2014
    Fevereiro 2014
    Janeiro 2014
    Dezembro 2013
    Novembro 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.
Com tecnologia Crie um website único com modelos personalizáveis.