Desde os garaxes subterráneos da Universidade Autónoma de Madrid as anduriñas estannos a instruír e ensinar nestes días ós humanos co seu comportamento. Non co solemne discurso dos sisudos catedráticos que o fan desde pulcras aulas algo máis arriba delas. Onda o niño está colocada unha webcam que fai posíbel esa marabillosa ensinanza a distancia que se desenvolve día e noite. Neste momento xa se poden contemplar as crías recibindo alimento dos seus pais. Vivín durante moitos anos preto desas andoriñas e lémbrome de telo pasado mal unha vez cando, mesmo ó lado do meu vehículo, un deshumanizado, moi respectuoso iso si coa chapa do seu impoluto coche, desfacía sen compaixón coma se de arañeiras se tratase o niño que as andoriñas construíran pacientemente enriba do seu bólido. A técnica e os novos hábitats humanos fixeron desaparecer cubertos e cortes da noso rural galego onde podía criar a próxima e familiar anduriña. Alí aprendiamos de rapaces os segredos da vida e da natureza mellor ca na escola. Hoxe parece que a técnica nos quere devolver o que, sen sospeitalo sequera, nos roubara. Menos mal. Había a lenda de que a cor vermella do peito das anduriñas se debía a teren intentado arrincar as espiñas que lle espetaran na cabeza a un famoso xudeu que morreu nunha cruz. Non me estraña. Seguramente foron as mesmas anduriñas que anos antes presenciaran o nacemento dese axustizado desde o niño que construíran con amor no teito da vella corte de aldea onde el naceu. Parabéns ós planificadores e realizadores desa cátedra animal que nos aprende a sermos máis humanos! 

[Publicado o domingo, 8 de xuño 2014 en “La Voz de Galicia”, p. 21] 

Os resultados das eleccións europeas dan que pensar. Normalmente a xente maior mira cara ó pasado. Por unha razón moi simple. Se chegaron hasta aquí por algo será; logo o pasado é bo porque o foi para min. O futuro, sobre todo se é o dos outros, xa non lles importa tanto, porque o propio futuro non pode xa ser moi longo e sobre o futuro dos outros non saben moito que dicir. Algo ou moito disto lles pasa tamén ós partidos clásicos, conservadores ou progresistas. É normal que queiran, igual que a xente maior, seguir máis ou menos como están. Teñen a súa propia clientela. Así como haberá sempre un grupo de xente que seguirán sendo, pase o que pase, fans do Real Madrid, do Barcelona ou do Celta, poñamos por caso, outro tanto ocorre en certa medida con certos votantes dos grandes partidos. Neste sentido teñen razón estas agrupacións cando se queixan de que os seus votantes non foron esta vez votar como deberían. En certo modo consideran ós seus votantes como algo patrimonial. Mais ninguén é patrimonio de ninguén e moito menos a xente moza, que está aberta a un mundo que é o deles e pouco ten xa que ver co de seus pais. O futuro, o seu porvir, interésalles porque é alí onde se xoga a súa vida e albiscan con xustificado temor un porvir que se presenta ante eles coa cor semellante á dunha noite pecha. Os maiores temos que deixarlles paso e incluso forzalos a iso, porque se eles seguen a verse sen futuro rematará tamén en nada o noso propio futuro, por curto que sexa. 

[Publicado na “Voz de Galicia”, domingo, 1 xuño 2014, p. 22. As palabras en cursiva non foron publicadas polo xornal]

No mediodía do último 17 de maio, Día das Letras Galegas, participei con outros grupos de persoas, bandeiras, gaitas e pandeiros na multicolor riada humana que baixaba da Vía Norte de Vigo ata o seu relanzo pacífico, mais fervente de proclamas e paixóns patrióticas, onda o Marco.

No axeitado marco deste grandioso Marco vigués, fermosa construción de granito e arte, non deixou de resoar ó final, señorial e reivindicativo, o pondaliano himno galego. Convocábanos nun día tan sinalado para todos a meritoria plataforma “Queremos galego”. A moitos, coma a min, seguramente lles interpelaría na mente e no peito un dos imperativos que alí presidían e que tiña como lema “Non mordas a túa lingua”. Porque parece que si, que hai xente que é capaz efectivamente de se morder a súa propia lingua.

Nada habería que ter en contra de lembranzas festivas coma esta. Aínda que tan só fose para honrar unha vez ó ano a unha muller excepcional, Rosalía, e a algún sobresaínte escritor na lingua do país. Porque, claro, este país é Galicia, onde a súa propia lingua falada ou escrita anda case ás agachadas, como pedindo desculpas, resistindo.

A lingua castelá non precisa, en troques, reservarse ningún día ó ano para lembrarlles ós seus falantes que está aí, sa e lustrosa.

En realidade, o castelán está de festa tódolos días do ano. Por iso o mellor que poderiamos desexar os galegos é que chegase un feliz día no que este recordo festivo non precisase xa de máis liturxias anuais. Sería o anceiado sinal de a propia lingua ter acadado a súa instalación normal, tranquila e segura no país. Mais son desgraciadamente moitos e sutís os atrancos que a ameazan na súa mesma supervivencia. Nas actuais circunstancias, a cantos din que aman e aprecian o galego e que lles gustaría que algún día non houbese xa necesidade de celebrar este Día das Letras Galegas non lles queda outra opción coherente máis que falalo (e escribilo) sempre, en toda ocasión, ante príncipes e plebeos, ante adictos a desafectos, con amigos e con estraños.

Os galegos levamos demasiado tempo ocupados en “mordérmonos a lingua”, quero dicir en amosarnos corteses, condescendentes, submisos con cantos veñen cara a nós con aires máis ou menos encubertos de superioridade falándonos noutra lingua.

É curiosa e digna de estudo esa actitude pola que con tan notábel axilidade nos pasamos como saltimbanquis, e por pouco que a dominemos, á lingua non galega do noso interlocutor. Costume seguramente adquirida con sufrimento e paciencia ó longo de séculos de vergonzosa dependencia lingüística. Non estaría mal vacinarse dunha vez e para sempre contra esa oculta e daniña doenza. 




[Publicada na “Tribuna del Lector” do FARO DE VIGO, luns, 2 xuño 2014, p. 49].