O tempo de Coresma vai avanzando e nós deberiamos írmonos renovando interiormente ó seu ritmo. Hoxe ofrécesenos a posibilidade de escoller na liturxia as Lecturas  do Ciclo A (o de hai dous anos) en vez das do Ciclo C no que propiamente estamos. Non quixen desaproveitar a ocasión que se nos brinda, porque a lectura do encontro de Xesús coa muller samaritana, descrito por Xoán, é unha verdadeira preciosidade pola súa sinxeleza ou espontaneidade e mais pola fondura do seu contido.
    Sérvenos ademais para irmos afondando, cada vez máis decididamente, na enorme grandeza e orixinalidade da mensaxe de Xesús. Pois, se no comezo da Coresma se nos pediu que “nos convertésemos e crésemos no Evanxeo”, na “boa nova”, teriamos que estar atentos ás novidades fundamentais que nos trae Xesús e que se distinguen netamente das anteriores manifestacións de Deus na historia humana.
    E estas novidades de Xesús –estou diso moi convencido- seguen sendo verdadeiramente novas nos tempos de hoxe e seguirano a ser nos tempos vindeiros, porque o acontecemento da aparición e presenza de Xesús onda nós veu romper tódolos moldes, incluso os moldes relixiosos. Isto é así pola mesma razón pola que Deus, o Deus infindo e inabarcábel, rompe por si mesmo con tódalas pequenas ideas e conceptos nos que nos gustaría apresalo. Pois Xesús non é, nin máis nin menos, có anunciador elixido por ese Deus misterioso e inabarcábel para comunicarnos quen é e como é ese Deus.
    En Xesús ofrécenos Deus, o Deus creador de todo, a doada e gratificante posibilidade de achegármonos a El, ó Deus infindo e misterioso, sen utilizarmos vellos ritos ou transitando por vías digamos oficiais, venerables ou tradicionalmente admitidas polas diversas culturas. Se isto que digo vos parece esaxerado ou estraño, escoitade unha vez máis o que lle comenta Xesús, cansado e sedento, a esa muller samaritana, á que todos lle debemos agradecer moito por ter sido tan oportuna como para ocorrérselle ir a por auga ó pozo cando Xesús estaba alí a descansar un pouco.
    Polo relato de Xoán sabemos que a muller cambiou de terzo na súa conversa cando Xesús lle fixo referencia ós cinco maridos que tivera. Xesús non a condena nin a despreza por iso. Quen sabe se ela era unha muller ben consciente de si mesma, con suficiente sentido da súa dignidade e liberdade para non se deixar someter ós autoritarismos e desprezos respecto dela por parte dos sucesivos maridos? Non esquezamos que naquela cultura e naquel tempo a muller era unha persoa moito máis discriminada aínda que nos nosos tempos.
    Esta benévola e comprensiva actitude de Xesús en relación con ela é a que a ela lle fai de súpeto intuír que a persoa que está alí a falar con ela é alguén que non se parece en nada ós seus anteriores maridos. Coa intuición propia dunha muller intelixente e coñecedora da vida humana, a samaritana decátase axiña de que alí diante dela está un home de Deus ou, como ela lle di a Xesús, un “profeta”.
    Para ela é, polo tanto, o momento axeitado para formularlle unha pregunta digamos directamente “relixiosa”. A pregunta que lle fai a Xesús é sobre o lugar no que está Deus, sobre cal é a relixión “verdadeira”, a del, é dicir, a do xudeu Xesús, ou a dela, a dos samaritanos. Unha pregunta que moitos nos podemos facer tamén hoxe en día ante a presenza ó noso lado de crenzas ou confesións relixiosas tan diversas. Se ve que a intelixente muller non era unha “dogmática” respecto da súa propia relixión, senón que tiña dúbidas sobre a lexitimidade do seu modo concreto de incardinarse ou vincularse a uns determinados ritos ou lugares de culto. 
    Xesús non a vai defraudar. Porque se a muller samaritana, polo que se ve, era unha muller amante da liberdade e da verdade, Xesús serao aínda moito máis ca ela. Pois Xesús é o fillo “benquerido” de seu Pai Deus, que é a mesma liberdade e amor absolutos, presente en calquera tempo e lugar. En consecuencia, Xesús vai encher o corazón da muller cun espírito de liberdade e verdade, que a converterá en anunciadora ante os seus veciños da gran mensaxe que acababa de recibir.
    Porque Xesús vai liberar (unha vez máis Xesús como “liberador”!), vai descargar a esta muller, aberta á verdade e á liberdade, das angustias e atrancos ós que estaba sometida pola concreta sociedade na que estaba a vivir. 
    Coido que a resposta que lle deu Xesús a esta muller hai vinte séculos non está aínda suficientemente asimilada nos nosos tempos, incluso entre os que nos chamamos cristiáns e seguidores de Xesús. É unha resposta absolutamente sorprendente, pero totalmente coherente coa experiencia fonda e íntima que Xesús tiña do seu Pai Deus naqueles sublimes momentos de conversa con El no cumio de calquera deses montes a onde se dirixía para falar con El (como no monte do anterior domingo onde se transfigurou durante a oración). 
    Escoitemos a resposta de Xesús á muller, e fagámolo tendo presente aquel mandado do Pai: “Este é meu fillo benquerido, o elixido. ESCOITÁDEO”. Velaquí, pois, a case incríbel resposta de Xesús: “Faime caso, muller: chega a hora en que nin neste monte nin en Xerusalén adoraredes o Pai... Chega a hora –e velaí- en que os verdadeiros adoradores adorarán o Pai en espírito e verdade, pois eses son os adoradores que procura o Pai. Deus é espírito e cómpre que os que o adoran o adoren en espírito e verdade”.
    Con esta resposta púxolle Xesús definitivamente no seu interior á samaritana aquela auga, mellor dito, aquela –en palabras de Xesús- “fonte que salta ata a vida eterna”, que ela en realidade estaba sempre no fondo a buscar.
    Para rematar xa. Un cristián éo de verdade cando achegándose concretamente á súa igrexa habitual para escoitar a mensaxe de Xesús e alimentarse da súa doutrina e da súa persoa, sabe e é perfectamente consciente de que a nosa “adoración” do Deus de Xesús non se restrinxe ou limita a un concreto lugar, senón que ocorre e pode ocorrer en calquera lugar do mundo, sexa ou non considerado como sagrado. Por que? Porque o Deus de Xesús non é só o Deus dalgúns, senón o Deus de todos. A súa Palabra, é dicir, Xesús, diríxese sempre a tódalas conciencias en calquera tempo ou lugar e no seo de calquera cultura ou relixión. Así o entendía tamén, como ben sabedes, o noso Pai Seixas. Deixemos, pois, neste tempo coresmal que esta alegre mensaxe de Xesús ensanche os nosos corazóns, como o fixo coa muller samaritana.
* 28 de febreiro de 2016

Estamos en tempo coresmal. E, en consecuencia, os textos litúrxicos que hoxe se nos presentan para a nosa consideración teñen que ver con este tomarmos conciencia da persoa de Xesús nuns momentos moi especiais da súa vida. E a vida de Xesús non se pode entender sen a súa morte e sen a súa resurrección.
    A escena descrita no evanxeo de hoxe por Lucas sobre a transfiguración de Xesús maniféstanos dunha maneira moi clara e concisa esta visión conxunta de vida, morte e resurrección de Xesús, tan intimamente relacionadas nel entre si. 
    Vexámolo algo máis amodo. Xesús camiña monte arriba, unha vez máis cos tres apóstolos máis proximamente achegados a el e, unha vez máis tamén, para orar. É dicir, para se poñer en contacto, dunha maneira máis formal e explícita, con seu Pai, co seu Paiciño querido. Xa na escena do bautismo que recibira Xesús de Xoán aparecía a voz de Deus Pai amosando a súa compracencia co seu Fillo benquerido. Trátase dunha amizade fonda, única, moi íntima, infinitamente máis grande cá que poden ter entre nós os pais cos seus fillos pequenos. Xesús pasábao moi ben falando de noite ou de día con seu Pai. Deus Pai queríao infinitamente a el; e el, Xesús, quería tamén infinitamente a seu Pai Deus. Para Xesús orar non era, como nos pode ocorrer a nós, una obriga, senón un infinito pracer que o enchía de felicidade.
    É sabido que Lucas, o autor do evanxeo de hoxe, acostuma referirse bastantes veces á oración de Xesús. Tamén o fai hoxe. E dinos que foi precisamente “mentres estaba orando” cando Xesús se transfigurou: “cambiou o aspecto do seu rostro, e os seus vestidos viraron brancos e resplandecentes”. Esta descrición, típica da literatura apocalíptica, é a que nos fai enxergar dalgunha maneira o incriblemente transformado que se volvía Xesús cando contactaba co seu Pai Deus. Algo así como unha fermosa lámpada se ilumina de súpeto marabillosamente cando se conecta á rede eléctrica. Se Xesús podía dicir sobre si mesmo que era a “luz do mundo”, iso só era posíbel pola súa inimaxinábel unión con esa fonte infinita de luz que é Deus mesmo. Xesús aparece así feliz e resplandecente, transfigurado. Como o poden estar, aínda que en moito menor grao, unha nai co seu fillo ou filla, unha noiva co seu noivo ou, en xeral, alí onde se encontren dúas persoas que se queren moito. Todo queda iluminado: as persoas e as cousas, o ceo e maila terra, o pasado e o futuro. O amor transfórmao todo.
    Na escena descrita por Lucas o tempo pasado móstrase nas figuras de Moisés e de Elías en canto representantes da lei e dos profetas do Antigo Testamento. Moisés e Elías aparecen aquí conversando, “falando” con Xesús. Xesús vén sendo o cumprimento definitivo de todo o anunciado antes por medio da lei e dos profetas, aínda que superándoos totalmente. Pois, en calquera caso, Moisés e Elías e todo o que eles representan pertencen ó pasado. Por iso, o único que queda ó final, despois de apareceren Moisés e Elías durante algún tempo na escena, é Xesús, o Fillo benquerido do Pai Deus, ó que a “voz” do Pai se referirá cando proclama: “Este é o meu Fillo, o Elixido: escoitádeo”. “Cando a voz acabou –dinos Lucas- Xesús apareceu só”. Coa vinda de Xesús, xa non queda pegada algunha de leis, preceptos, normas ou ritos pasados. Agora só temos a Xesús, e con el a “boa nova” que nos anuncia que temos un Pai-Deus que no seu fillo Xesús nos quere a todos como irmáns del.
    Como é doado decatarse, a frase “Este é o meu Fillo, o Elixido: escoitádeo” está moi en liña con aquela outra coa que fomos introducidos, o mércores de Cinza, no tempo coresmal: “Convértete e cre no Evanxeo”. É dicir, dirixe a túa vista e o teu corazón cara a aquel que é o Fillo de Deus e escóitao, porque el é o escollido polo Pai, por Deus-Pai. Hai aquí, no texto de Lucas, unha pequena variación respecto dos textos de Mateo ou Marcos, pois estes últimos fálannos do Fillo “benquerido” polo Pai, mentres que Lucas nos di que Xesús é o “elixido” polo Pai. Mais esta variación non fai senón reforzar a mensaxe do Pai de que El ten o seu corazón posto en Xesús.
    Na escena integradora da vida de Xesús que se nos presenta na súa Transfiguración, estando el no monte en oración, alúdese non só á Resurrección de Xesús que enche alí de felicidade os seus tres apóstolos, senón tamén á súa paixón e á súa morte. Ese vén sendo precisamente o tema da conversa entre Xesús e os seus predecesores Moisés e Elías, tal como nolo refire Lucas. “Falaban –dinos Lucas- do seu éxodo que remataría en Xerusalén”. É dicir, falaban da paixón e da morte de Xesús, coas que remata o tempo de Coresma na chamada “Semana Santa”.
    De modo que hai tamén na escena de hoxe algo así como unha síntese do rumbo e significado da nosa vida. O rumbo formulado en latín concisamente naquel dito tradicional: “per crucem ad lucem”, “pola cruz á luz”, pola paixón á resurrección; a través das escuridades da vida cara á luz e á transfiguración que temos prometidas. Todo ten o seu tempo e o seu momento. De modo que aquí non vale, como parece que pretendía o bo e impetuoso Pedro, queimar prematuramente etapas ó propoñer el montar e afincar ben as tres tendas naqueles felices momentos que estaba a vivir. A vida é un proceso, sempre sorprendente e de non doada realización. Non se pode un quedar para sempre no monte. Hai que baixar ó val para se ocupar tamén de anunciar a boa nova de Xesús, porque son moitos os que necesitan escoitar esa boa nova, esa palabra de felicidade e liberación que Deus ofrece ó mundo en Xesús.
    No monte, o lugar axeitado para a oración, só podemos oír a voz, limpa e persoal, de Deus. Mais, unha vez escoitada e asumida, temos que baixala monte abaixo para oír tamén esa mesma voz de Deus a través da voz dos nosos irmáns, os homes e mulleres do mundo enteiro. Ou, como leo, transformándoo un chisco, nun escrito que chegou hai algún tempo ás miñas mans: “No Tabor falou a Palabra de Deus Pai: ‘Este é o meu predilecto, escoitádeo’. Agora, despois de baixar do monte, a mesma voz dinos, referíndose a tódolos irmáns de Xesús do mundo enteiro: ‘Estes son os meus fillos queridos. Escoitádeos’. Son os pobres e os pequenos, os excluídos, os esquecidos, aqueles ós que pillan tódalas crises e calamidades. Subirmos ó monte, si, mais para escoitarmos a Deus que convida a baixar ós infernos da sufrimento e da inxustiza humana, para liberarmos a xente de toda clase de escravitude”.
    Unha tarefa á que estamos todos convidados non só no tempo coresmal, senón ó longo de toda a nosa vida.
* 21 de febreiro de 2016

Hai só catro días, no pasado mércores de cinza, empezabamos o tempo da Coresma, un nome este, o de “Coresma”, que ten que ver (“coresma” – “corenta”) cos “corenta” días de xaxún que, segundo nos contan os evanxelistas, pasou Xesús no deserto tras ser bautizado por Xoán Bautista. Sabemos que o dos “corenta” días non hai que entendelo literalmente, pois trátase dun número simbólico de “plenitude”, segundo nos din os entendidos. Vén significar algo así coma se dixésemos: “Xesús foi tentado sempre”. Como sempre somos tentados todos nós. Ás veces imaxinamos a Xesús tan “divino” que nos pode resultar case incomprensíbel que puidese ser “tentado” tal como o somos nós. Mais Xesús era tamén humano, coma nós. Só que moito máis humano e por iso precisamente moito máis divino tamén. Tan divino que era o fillo benquerido de Deus.
    En calquera dos tres ciclos da liturxia da Coresma fálasenos sempre no primeiro domingo (o de hoxe) sobre as tentacións de Xesús. Pois ben, na súa íntima, persoalísima, relación e comunicación co seu Pai Deus no deserto, Xesús veuse tentado, pese a todo, polo espírito malo, polo Satán do que nos fala hoxe Lucas.
    O ser humano, todos e cada un de nós, somos un misterio para nós mesmos. Atráennos o poder, o prestixio, a fama. Queremos ser máis cós demais. E a estes pásalles outro tanto. E sabemos que se nos deixamos levar por todo iso, sofren a irmandade, a fraternidade, a igualdade. Xesús debeulle de dar moitas voltas a este duro conflito que se produce no interior de todos nós, tamén no seu propio interior.
    Pero no deserto, na soidade consigo mesmo e en íntima compaña co seu Pai Deus, chegou Xesús á irrevogábel conclusión de que a vontade do seu Pai era a de instaurar no mundo un reino de amor e fraternidade. Por iso, o deserto de Xesús será (a diferenza do deserto de Xoán Bautista) unha etapa só pasaxeira, que o levaría axiña a traballar directamente xunto cos seus apóstolos e discípulos a prol da instauración dese reino. Esa é a “boa nova” de Xesús.
    Os evanxelistas que nos describen a peripecia de Xesús no deserto, en loita entre o falaz convite de Satán ó poder e á fama e a chamada do Pai á instauración dun reino de fraternidade, fálannos do importante papel que nesa loita xoga o “Espírito Santo”. É ese Espírito divino o que empuxa, forza, leva a Xesús ó deserto, algo así como unha poderosa onda dun mar impetuoso nos leva cara a onde ela quere. É ese Espírito forte de Deus o que clarifica as ideas de Xesús e o que lle dá forzas así para resistir ás tentacións do mal espírito, do tentador, do Satán.    
    Será ese mesmo Espírito de Deus que o levou ó deserto o que o encamiñará tamén, fóra do deserto, cara ó encontro cos homes e mulleres do seu tempo. Coa xente normal e corrente, coas súas necesidades, sufrindo as penurias que lles impoñen aqueles outros que se deixan levar polo espírito de Satán, é dicir, aqueles poderosos en cargos, en diñeiro, en prestixio social ou político ós que non lles importan ren os demais. A toda esa xente, marxinada ou desprezada polos de arriba, Xesús vailles anunciar a “boa nova”, a “alegre noticia”. Unha boa noticia, que ten como centro a experiencia de sentírense todos irmáns entre si e fillos queridos por Deus Pai.
    A Coresma tivo popularmente noutros tempos un sentido algo tristeiro, de renuncia a certas cousas no comer ou de realización de determinadas prácticas penitenciais. De aí o contraste popular entre o Antroido destes festivos días pasados e a austera Coresma na que agora xa estamos. Unha coresma que liturxicamente empezaba ademais con ese convite, na antiga fórmula da imposición da cinza, a que lembrásemos que “somos po e que en po nos imos converter”. Pola contra, a mensaxe da fórmula de imposición da cinza do mércores pasado é agora moito máis alegre e, tamén, sen dúbida, moito máis cristiá por concordar mellor coa mensaxe central de Xesús: “Convértete e cre no Evanxeo”. É dicir, vólvete cara á grande e alegre noticia.
     Cal é esa boa nova? Ben o sabemos. Nada máis e nada menos que a boa, a alegre nova de Xesús mesmo, é dicir, de que Deus está connosco, de que Deus nos quere como a fillos del que somos, e de que calquera outra persoa é irmán meu e destinado, igual ca min, a formar parte dun reino de xustiza, de amor e de paz.
    Compráceme por iso a expresión tradicional galega “Antroido” (ou “Entroido”) máis cá de “Carnaval”. Porque “Antroido” se refire directamente á  “entrada”, á entrada na Coresma. Non hai polo tanto un “corte” entre o Antroido e a Coresma, tal como se vén representado popularmente nas troulas e festas do Antroido en contraste co austero rito do antigo comezo da Coresma de que non somos máis ca po. O Antroido é só a porta de entrada, alegre e festeira, á ledicia, moito máis fonda e universal, que nos trae Xesús, cando no novo rito se nos pide que nos convertamos ó “Evanxeo”, é dicir, ó “bo” ou “alegre” “anuncio” de Deus en Xesús para todos e cada un de nós.
    Precisamente por ser esta “boa nova” unha boa nova para TODOS e non só para algúns, por iso –digo- a nosa alegría ten que ser inclusiva e non “exclusiva”. Ten que incluír nela a cantos poderían sentirse discriminados nas súas vidas, pois eles son tamén irmáns meus. E eles, eses irmáns meus, non deberían ter motivo algún para me acusar a min de que non me comporto con eles como un verdadeiro irmán.
    Esta é, pois, a fermosa tarefa que temos diante neste tempo coresmal que acabamos de comezar. Pidámoslle ó Espírito de Deus que nos empuxe con forza, como a Xesús, ó “deserto” da nosa conversión a Deus Pai para así podermos chegar a ver e experimentar  a todos como verdadeiros irmáns nosos. Dá a casualidade, ademais, que neste ano 2016 o primeiro domingo de Coresma coincide co segundo domingo de febreiro (que é tradicionalmente o día da Campaña de Mans Unidas contra a fame no mundo). Dunha ou doutra forma estamos todos ó tanto dos moitos que pasan  fame no mundo. Se tomamos en serio a nosa común fraternidade, é dicir, o feito de que somos fillos dun mesmo Pai, entón non deberiamos aturar que irmáns nosos pasen fame, pois sen un mínimo de igualdade non é posible que haxa auténtica fraternidade. Polo tanto, deberiamos loitar, utilizando os medios que estean ó noso alcance, para que estas situacións degradantes desaparezan. Convertámonos, pois, en sandadores da humanidade e non en cómplices da inhumanidade.
* 14 de febreiro de 2016

Clique aqui para editar .Resulta cando menos curioso observar nestes días a hipocrisía dalgúns dos aspirantes a representarnos politicamente ó semellaren xulgar sobre as persoas a teor do estilo do peiteado ou da calidade e profusión dos perfumes cos que os seus adversarios políticos agariman ou deixan de agarimar a pel do seu corpo. Coma se non houbese millóns de persoas polo mundo adiante que, no canto de se poderen dedicar a tales sutilezas visuais ou olfactivas, abondo teñen con acadaren a sorte de se levar un codelo de pan á boca para eles ou para as súas familias. Estes desherdados da vida teñen porén igual dignidade, se non máis, cós mencionados e fachendosos xuíces da boa aparencia estética dos demais. Para máis inri, é ben sabido que os luxos ou comodidades coas que tales xuíces se rodean na vida están non poucas veces na orixe das penurias de tantas persoas e grupos marxinados que hai polo mundo adiante. Despedir ó ar e recoller co olfacto fragrancias agradábeis a ninguén, xaora, lle desprace. Mais hai diversos tipos de capacidade olfactiva. Dende aquela que percibe o recendo dalgunha persoa virtuosa da que as pías crónicas contan que morrera “en olor de santidade” ata os máis directos e nauseabundos cheiros que emanan do corpo en corrupción de calquera animal (incluído o humano). Mais xa que vén a conto o da corrupción, esta haina, como desgraciadamente ben sabemos, tamén a outros niveis máis sutís, aínda que moito máis daniños e prexudiciais cá simple corrupción dun corpo en descomposición. É aquela pola que foron eficientemente tentados desde sempre os poderes políticos, relixiosos ou económicos ata os nosos mesmos días, por máis que se aureolasen a si mesmos con fermosas vestimentas ou emitisen purísimos efluvios ou recendos ó pasaren onda nós. Poucos haberá na historia humana que teñan fustrigado tan expresiva e graficamente esa infecta mestura de falseada beleza e acochada podremia mal ulinte ca aquel firme e sinxelo profeta galileo, nada proclive ós finos modos de vestir e de se amosar dos hipócritas poderosos do seu tempo, que así os censuraba: “Ai de vós, hipócritas, que limpades por fóra a copa e mailo prato e por dentro estades ateigades de roubos e vicio! Ai de vós que vos parecedes ós sepulcros encalados, que por fóra parecen fermosos e por dentro están cheos de ósos de mortos e de impureza!”. Líbrenos Deus, amigos, de sermos gobernados por corruptos na lexislatura que vén, aínda que non luzan peiteado canónico nin exhalen perfume de marca.
* [Publicado en “Faro de Vigo”, luns, 25 de xaneiro de 2016, p. 57]

A meirande parte de nós recibimos o bautismo cando eramos pequerrechos. Un dos nosos pais ou dos nosos padriños leváronnos no colo á fonte bautismal e as augas do sacramento do bautismo, sen que puidésemos sermos conscientes do que ocorría, transformáronnos ritualmente en cristiáns e uníronnos ó corpo místico de Cristo, á súa Igrexa.
    Unha maneira moi distinta de bautismo foi a do bautismo de Xesús. Se nós eramos daquela infantes e cativos, el era xa unha persoa adulta, que se estaba abrindo paso na vida. No seu caso foi un acto moi consciente. Xesús sentíase atraído, como tantos outros, pola figura, polo comportamento, polas palabras do Bautista que chamaba á conversión e a se ocupar de facer o ben. Moito do atractivo do Bautista proviña de que aquilo que el predicaba ou proclamaba o levaba tamén á práctica na súa vida. O Bautista era unha persoa consecuente e sentía no seu interior o ardor da experiencia de Deus.
    Pola súa parte, Xesús percibía en si mesmo unha experiencia incomparábel, fonda e misteriosa, de saberse e sentirse como fillo benquerido de Deus, de Deus Pai. Unha experiencia moi especial, única, da que polo tanto pouco ou nada podemos nós dicir desde a nosa propia cativeza. Mais, ó mesmo tempo,  Xesús era fillo do seu pobo, un máis daqueles que se achegaban a escoitar o Bautista para se deixar interpelar por el. Podemos dicir que Xesús estaba tan unido ó seu Pai Deus coma ó seu pobo, á súa relixión, á súa cultura, á súa lingua, ós seus costumes. Pero dentro del ardía un lume devorador, un lume humano-divino que el quería estender a todos, para que a todos lles proporcionase luz e calor. Era ese lume interior de se sentir fillo especialísimo de Deus e irmán de tódolos humanos. Era a luz e a calor que el quería estender entre tódalas persoas e que vén sendo a cerna mesma de todo sentimento cristián: o de sentírmonos irmáns de todos en canto fillos dun mesmo Pai.
    Esta unión de Xesús con Deus Pai e con toda a humanidade foi a que fixo que o seu achegamento ó Bautista non fose máis có comezo da súa propia actividade, que se vai distinguir claramente da do Bautista. Xesús cumpre, ó ser bautizado polo Bautista, cun rito relixioso, pero non para se quedar pegado a el, petrificado coma quen di, inmóbil e satisfeito xa consigo mesmo. Non. Xesús, a través deste rito, vaise converter nunha persoa definitivamente libre para se deixar levar, polo Espírito e polo Pai, a onde queiran levalo durante o resto da súa vida.
    O propio Bautista apunta a este contraste entre o que el era ou facía e o que era ou ía facer Xesús, cando, antes de bautizar a Xesús, anuncia ós alí presentes que el, o Bautista, “bautiza con auga”, pero que, en cambio, Xesús, “bautizará no Espírito Santo”.
    Pobre Espírito Santo, poderiamos aquí engadir, do que tan poucas veces oímos falar e que é non obstante aquel no que Xesús nos bautizou e nos bautiza a cotío para nos facer mellores cristiáns, se é que lle deixamos facer en nós tal cousa!
    Dentro do misterio que é e seguirá sendo sempre a Santísima Trindade, din os teólogos que o Espírito Santo é o “amor” co que se aman Pai e Fillo. Un amor tan grande, tan infinito, que é el mesmo igual ó Pai e ó Fillo, e que é tan persoa coma o son o Pai e o Fillo. Palabras e conceptos humanos, que para máis dun poderían carecer de calquera sentido, pero que para un cristián consciente da súa fe deberían rebordar de oculta grandeza e provocarlle auténtica felicidade. Aquela felicidade de se saber mergullado, é dicir, bautizado, no Espírito mesmo de Deus.
    Un Espírito que, coma o vento ou o aire que respiramos (pois diso vén o nome de “espírito”), está cheo de liberdade, de versatilidade. Coma aquel vento forte do día de Pentecoste, cando os discípulos de Xesús comezaron a falar, coma se estivesen borrachos,  en linguas estrañas mais intelixíbeis para os que as escoitaban.  Ou coma as aves do ceo que voan libremente por onde lles peta, sen atender a estradas polas que tivesen que viaxar ou a camiños sabidos ou acostumados polos que tivesen que continuar circulando. 
    Non será quizais por iso polo que se adoita representar o Espírito Santo como unha pomba? Esas criaturas de Deus que contemplamos a cotío e que semellan reflectir liberdade e bondade...  En calquera caso, o evanxeo de Marcos de hoxe, dinos que, nada máis ser bautizado Xesús polo Bautista, “baixou sobre el, coma unha pomba, o Espírito Santo”.
    Pois ben, se o Bautista lles di ós seus oíntes (e neles estamos tamén nós representados) que Xesús, á diferenza do que fai o Bautista, nos bautizará “no Espírito Santo”, iso quere dicir que, por medio de Xesús e grazas a El, estamos todos chamados á liberdade, á alegría, ó amor, á bondade e a tantas outras boas e fermosas realidades que adoitamos designar co nome de “dons” do Espírito Santo. Pois será este mesmo Xesús, que empezou a súa andaina no día de Nadal, o que ó final da súa estancia connosco nos vai mandar este Espírito e estes chamados “dons” seus. 
    Por iso Paulo podía dicir na súa carta ós Gálatas: “Ti xa non es escravo, senón fillo”. O Espírito de Deus é quen nos libera de toda “escravitude” ou angustia e nos fai libres coma pombas. Exactamente como ocorreu no acontecemento do bautismo de Xesús. Dinos, efectivamente, o evanxelista Marcos que, ó tempo que o Espírito Santo descendía coma unha pomba sobre Xesús, se deixou oír unha voz que dicía: “Ti es o meu fillo benquerido, o meu predilecto”. É dicir, a conciencia que adquire Xesús de ser fillo de Deus Pai (e non “escravo” del) é o don fundamental dese Espírito Santo que baixou sobre el e que está a baixar en todo intre sobre cada un de nós para crear en nós conciencia e sentimentos filiais en relación co noso Pai Deus.
    É así precisamente como o Bautismo de Xesús nos afecta fondamente non só a el senón tamén a todos nós, irmáns seus e fillos adoptivos, mais verdadeiros, de Deus Pai. Esta é a grande ledicia que nos trae a todos a agarimosa pomba, símbolo da liberdade e da verdade do Espírito de Deus.
* 10 de xaneiro de 2016

Xusto co finar do vello ano 2015, no mesmo día 31 de Nadal, ti, Carmiña, deixáchesnos tamén. El non pasaba dos doce meses, pero os anos sonche así. Todos morren ben mozos e todos á mesma idade. Ti tiñas en cambio bastantes meses máis, aqueles que caben nos 77 anos que levaches con garbo e alegría ata que o cancro te visitou hai uns cinco anos. Ti chamábalo así, cancro, sen medos nin traxedias, aínda que fose un visitante inoportuno. Mais a ti os problemas que máis che doían non eran os teus senón os dos demais. Ti eras leve coma unha bolboreta, mais levabas un non sei que dentro de ti que te convertía en afouta, xenerosa e decidida cando se trataba de defender cousas e causas xustas, fosen de lonxe ou de preto. Sempre sen ofender. Fixeches o esforzo de falares en galego sempre, aínda que o ámbito cidadán no que vivías non che era moi propicio. Proba disto último, aínda que destas cousas ti só xa te puideches decatar desde arriba, foi o feito para min rechamante de que ó ollar nas necrolóxicas do 2 de xaneiro deste benemérito xornal vigués unicamente a túa estaba escrita na lingua que ti falabas. E non che eran poucos os recadros necrolóxicos: vinte e dous en total. Aínda algúns días antes de non poderes xa falar porque a enfermidade te apertaba, explicáchesme unha caída túa que te levaría xa ó Meixoeiro para non volveres xa máis de alí, dicíndome con voz xa moi feble : “esvarei”... Fiel, Carmiña, sempre á nosa lingua ata o final por traballoso que este sexa. Bravo! Estiveches sempre moi comprometida con diversas iniciativas relixiosas e sociais que se desenvolvían ou tiñan como centro a parroquia dos dominicos do Cristo da Vitoria (Coia). Nesa artística e monumental igrexa celebramos o teu funeral. Estabas alí moi presente, nas emocións, nas palabras, nos cantos dos teus grupos de amigas e amigos. Alí me decatei do moito que te querían. Foi un acontecemento alegre e esperanzado, porque o teu espírito latexaba, vivía entre nós. Nun momento houbo alguén que avantou decidido cara ó altar e berrou desde el con voz forte: Viva Carmiña! A resposta dos que alí estabamos non podía ser máis ca outro “viva!” vibrante. Tal como cho conto. Só quero engadir que existen felizmente, coma a miña benquerida cuñada Carmiña, moitas outras persoas no mundo que, sen seren coñecidas nin admiradas máis ca nos seus círculos próximos, contribúen decisivamente a que neste mundo habite aínda a esperanza. Grazas a todas elas! 
* [Publicado no “Faro de Vigo”, venres, 8 de xaneiro de 2016, p. 49]

Clique aqui para editar .Dentro de só tres días, o próximo mércores, é tamén día santo, un día fermoso e cheo de ilusións como o é tódolos anos a entrañábel festa dos Reis Magos a pouco de comezar o novo ano. Antonte celebramos ademais a festividade de “Santa María Nai de Deus” co que comezou tamén unha vez máis o novo ano, que agora se chama 2016. Por todo isto procurarei hoxe ser algo máis breve, porque o que importa non é o moito oír e falar, aínda que se trate de temas tan importantes e instrutivos, senón o moito darlle voltas no noso interior, no noso corazón, ás grandezas que Deus fixo e segue a facer entre nós.
    Temos que abrirlle a Deus Pai as portas do noso interior para que nos fale a todos por medio do seu Fillo, que é –tal como nos di Xoán no evanxeo de hoxe- a Palabra, a Palabra de Deus ó mundo, á humanidade toda.
    Por medio desa palabra de Deus convertémonos en fillos de Deus, asemellándonos ó fillo benquerido de Deus, Xesús. Temos que ir aprendendo a concentrarnos naquilo que é o esencial, o máis fundamental, da mensaxe cristiá. Unha aprendizaxe que non pode ser só teórica, senón que ha ser sobre todo viva e práctica. Nestas festas que estamos a celebrar no tempo de Nadal hai moita fondura e misterio. É nelas onde aparece a nosa irmandade con Xesús e, en consecuencia, a nosa relación filial con Deus Pai. Esta é a estrutura básica da nosa fe. Ese foi e é desde sempre o misterioso proxecto de Deus Pai con todos nós.  
    Paulo dínolo na súa carta ós Efesios da segunda Lectura de hoxe. En Xesús, comenta el, estamos todos “benditos”. Pois foi nel e “por medio” del, por medio de Xesús, cómo Deus Pai nos “escolleu” e “predestinou” a todos nós, “antes da creación do mundo”, para “sermos fillos adoptivos seus”. Isto é algo que ningún pensamento humano podería sospeitar desde si mesmo, se non nos fose revelado por medio de Xesús. Un Xesús que coñece a seu Pai Deus como fillo “benquerido”, que se relaciona polo tanto  con el de maneira intimamente familiar, única.
    Como este Deus Pai é para nós absolutamente infinito e resúltanos, en consecuencia, totalmente imposíbel entendelo e comprendelo directamente, por iso se nos comunica a través do seu Fillo humanizado, feito home. A un neno, a un coma nós, si que os podemos en certa medida entender, porque participan da nosa común humanidade. É así como Xesús se converte na Palabra de Deus, sendo ó mesmo tempo, esta mesma Palabra, tan divina coma o Pai que a pronuncia, que a dirixe a nós. Por iso é tan fondo, tan sublime e -por estraño que poida parecer- tan doado tamén de entender o que se nos di neste, tan famoso, comezo do evanxeo de Xoán, que acabamos de proclamar e escoitar.
    Xesús é a “palabra” de Deus Pai ó mundo. É Deus mesmo quen nos dirixe a súa palabra. Con iso quedamos automaticamente dignificados. Cando un grande, e non pode haber ninguén meirande ca Deus, lle dirixe a un a palabra, queda un ipso facto transformado. Entra un nunha relación insospeitada. Pasamos de ser un ninguén, unha nada, algo totalmente insignificante, á dignidade e grandeza de vérmonos convertidos en “fillos de Deus”. Podemos dicir que nacemos de novo. Xoán dinos que “nacemos” así da “vontade de Deus”. Ó nacermos deste xeito divino, recibimos –continúa a proclamar Xoán- “o poder de sermos fillos de Deus”. Tal e como soa. Non desvaloricemos esta gran mensaxe cristiá: “fillos de Deus”, adoptivos, mais verdadeiros, auténticos.
    Por iso, esa gran mensaxe de Xesús como “Palabra” de Deus a nós que nos converte en fillos de Deus Pai, ten unha inconcibíbel capacidade vivificadora e iluminadora. Nesa palabra, dísenos no evanxeo de hoxe, está a “vida”. Xesús diranos: “Eu son o camiño, a verdade e A VIDA”. Unha vida que, ó mesmo tempo, é “luz dos homes”, luz contra a que nada poden facer as tebras. “A Palabra –dinos Xoán- era a verdadeira luz que aluma a todo home que vén a este mundo”. “Eu son –diranos Xesús- a LUZ do mundo”. Xesús, palabra de Deus Pai ó mundo, é para Xoán ese novo sol que espalla vida, calor e luminosidade fronte a calquera clase de morte ou escuridade.
    Por todo isto, Xesús como “palabra” non é unha palabra oca, baleira, abstracta. É, polo contrario, unha palabra con peso, con contido, con carne. “A Palabra fíxose carne”, dísenos no evanxeo de Xoán. Da mesma maneira que Deus Pai é en si mesmo plenitude, riqueza e realidade infinitas, así o é tamén a súa Palabra. Non podía ser ela doutra forma. Así, por Xesús podemos saber cómo é Deus. Este é o resumo e a conclusión da reflexión de Xoán: “A Deus ninguén o viu; o Unixénito, que está no seo do Pai, foi quen nolo revelou”.
    Deámoslle grazas a Deus por ter querido manifestársenos no seu fillo Xesús, aparecendo entre nós, como nos di tamén Xoán, “cheo de graza e de verdade”.
Para rematar, léovos un poema de Merlo: Mercedes Losada Espinosa, irmá de Xaquín Losada e filla de Antón Losada Diéguez. Mandoumo, escrito a man por ela, como felicitación de Nadal:
Calémonos todos!
Naceu a PALABRA
e nace calada,
nun Neno sen fala.
PALABRA DIVINA
que queima e abrasa.
PALABRA que é fonte
do AMAR e da GRAZA.
Mirando a Deus Neno
o silencio fala,
e... di tantas cousas...!
Aínda sen ter son
fala ao corazón.
* 3 de xaneiro de 2016

O calendario fai desta vez que teñamos dous días festivos case seguidos: hoxe 2º domingo de Advento e xa pasado mañá a festividade da Inmaculada. Esperemos que isto non sexa motivo para atragoármonos liturxicamente.
    Pois ben, a espera, misteriosa e humana, de María da próxima vinda ó mundo do seu filliño Xesús, que ela nos traería, é sen dúbida un caso único e inenarrábel da nosa historia da salvación. Unha mociña pobre, absolutamente entregada a Deus, que aporta á historia da humanidade o máximo valor que a humanidade podería concibir e desexar: a persoa de Xesús, o Deus connosco, o “Emmanuel”. Deus entra así na historia humana por medio de María, é dicir,  por medio de alguén que pertence á nosa estirpe, ou sexa, por medio de nós, que non somos máis ca seres humanos. Algo inimaxinábel! Claro que para iso houbo de ser facer Deus pequerrecho. Un neno, que ó principio non faría outra cousa máis que demandar e desexar alimento e agarimo, coma calquera neno ou nena.
    Estamos á espera dese Neno, preparándonos para acollelo. A liturxia, as Lecturas, as palabras sagradas, lévannos cada domingo por lugares distintos. Hoxe semella todo en principio, a lo menos para min, algo disperso, sen un claro eixo estruturador. Apúntase aquí e alá a temas importantes: á alegría, á morriña cristiá de Paulo, ó amor e á sensibilidade que cómpre ter, á xustiza, etc. Todo algo revolto. Dándolle voltas ó maxín, pódese con todo encontrar algunha idea máis xeral ou estruturante e, ademais, moi contundente na mensaxe de fondo. 
    Refírome a iso do que se nos fala na 1ª Lectura, a do libro de Baruc, e tamén no Evanxeo, onde Lucas fai referencia, no contexto de Xoán Bautista, a outro moi importante profeta do Antigo Testamento, nada menos que Isaías. 
    O primeiro proclama a necesidade de acabar cos atrancos que se lle poñen diante ó pobo de Deus para que poida experimentar de verdade a chegada e a presenza de Deus nas súas vidas: “Mandou o Señor que se rebaixasen os montes altos e os vellos outeiros e que os barrancos se enchesen volvéndose chairas, para que Israel camiñe con paso seguro, guiado pola gloria de Deus”. Pola súa parte, Xoán Bautista, que moito tempo despois actúa desde o deserto, é dicir, desde a soidade e desde a súa non-conivencia cos poderosos deste mundo, vai atraer cara a si as xentes máis diversas da rexión para lles dicir algo semellante: “Preparade os camiños do Señor, reparade os seus vieiros. Toda barranqueira se cubrirá, todo monte e outeiro se rebaixará, os camiños tortos hanse endereitar e os fragosos hanse achanzar. E todos verán a salvación de Deus”.
    Son naturalmente comparanzas, símiles, alegorías, pero que abranguen seguramente máis ca moitas palabras cumpridas e exactas.
    Cinguíndonos o caso do Advento. Que nos están a dicir esas imaxes ou que nos quere dicir a liturxia con elas? Os profetas non falaban en xeral, senón facendo referencia a cousas moi concretas do seu tempo. Mais tanto Baruc como Isaías ou tamén o Bautista, en canto inmediato preparador e anunciador da vinda de Xesús, pertencían aínda en definitiva ó Antigo Testamento. Un profeta de hoxe (e habelos hainos, grazas a Deus, tamén hoxe en día) debería expresarse dunha maneira máis decidida e concreta. Pois hai xa máis de dous milleiros de anos que Xesús veu a este mundo e semella que vai sendo hora de que tomemos algo máis en serio a súa mensaxe. 
    Pois ben. Nos escritos do Novo Testamento temos algo así coma unha minuta do que todo profeta debería profetizar ou anunciar con forza hoxe en día. Os atrancos que se opoñen á aparición ou á presenza de Deus entre nós, dos que nos falan os profetas antigos pero que son aludidos directamente tamén por un autor do Novo Testamento como Lucas, seguen sendo hoxe os mesmos. Mais, dado o tempo transcorrido desde a aparición de Xesús na historia humana, podemos dicir que urxe a demolición de calquera tipo de atranco. Xesús destruíu en principio ou indirectamente tódolos atrancos (“montes” e “outeiros”) que se nos poderían poñer diante nosa, tanto relixiosos como humanos. Pois coa aparición de Xesús entre nós sabemos ben que Deus se converteu no noso Pai, máis exactamente, no noso “papaíño” ou, se queremos, na nosa “naiciña”,  e que os demais se converteron polo tanto en irmáns meus. Que outros atrancos fundamentais nos poderían impedir que actuemos na vida con liberdade, con confianza, con amor?
    En consecuencia, temos que loitar como cristiáns contra eses montes e outeiros artificiais do poder e da inxustiza que se teñen convertido no noso tempo en verdadeiros e aparentemente inamovíbeis atrancos para a fraternidade que Xesús veu traer á terra. Non fai falla ser moi concretos, pois todos estamos máis ou menos ó tanto do que está a ocorrer no mundo, nos países europeos, en España, en Galicia: paro, desafiuzamentos, forte descenso da natalidade, mocidade bloqueada nas súas posibilidades de desenvolvemento humano, etc. Se nós como cristiáns nos lavamos silenciosamente as mans ante estas e semellantes inxustizas ou apoiamos a xentes e colectivos que provocan ou consenten tales situacións, entón certamente non nos podemos considerar seguidores coherentes de Xesús. Dese Xesús que se enfrontou ós poderosos do seu tempo, tanto relixiosos como políticos, e que por esa razón rematou como rematou. Xesús resucitou, si. Mais poderiamos dicir que non tería resucitado ou que Deus Pai non o tería resucitado se non se tivese el comportado tal como fixo. O mundo, a humanidade, ten, pois, un Salvador porque Xesús foi quen foi e actuou como actuou.
    Por iso, neste tempo de Advento, unha boa preparación para a vinda de Xesús no Nadal podería ser reflexionar ou meditar en particular e comunitariamente sobre se no noso modo de pensar e de vivir temos algo dos folgos e azos de Xesús para loitar tamén contra o que el loitou durante toda a súa vida. Contra eses montes e outeiros humanos, máis ben inhumanos e creadores de discriminación, que impiden que as persoas vivan libremente, iguais entre si coma irmáns, felices e esperanzados.
* domingo, 6. XII. 2015

 Damos comezo hoxe, con este primeiro domingo de Advento, ó novo ano litúrxico, coa vista posta xa na festa do Nadal que celebraremos antes dun mes. O tempo corre e nós con el. E así chegamos ó Advento.
“Advento” significa vinda, chegada. Irémonos, pois, preparando, neste e nos próximos domingos, para a lembranza comunitaria e festiva da vinda, da chegada do Deus feito home onda nós. Un acontecemento que marca misteriosamente a historia humana toda.
Ano tras ano, estamos así convidados, impulsados a “esperar”. A esperar sempre. Unha esperanza que ten os seus alicerces nunha fe robusta. A fe nun Deus Pai Todopoderoso –tal como dicimos no Credo- que se nos manifestou en Xesús para a nosa liberación e felicidade.
Porque esta nosa esperanza renovada na manifestación humana de Deus no Nadal é en realidade unha esperanza que está previamente apoiada e fundamentada no feito mesmo de que Deus está xa desde sempre con nós, onda nós.
O Deus do Advento non é polo tanto só un Deus futuro, un Deus que virá. É conxuntamente un Deus que veu, que vén e que virá. Un Deus que é, ó mesmo tempo, pasado, presente e futuro.
Pasado, porque des que o mundo é mundo e des que existe a humanidade alí está xa Deus, construíndonos, dándonos vida e agarimándonos. Nel estamos todos desde sempre, tal e como nolo comenta o apóstolo Paulo cando nos di: “Nel, é dicir, en Deus, vivimos, nos movemos e existimos”. Deus é desde sempre polo tanto o facedor e sustentador de todo. Del procede e nel está desde sempre a humanidade toda.
Pero é que ademais o acontecemento histórico do Deus que se encarnou e que puxo, como se nos di no evanxeo de Xoán, “a súa tenda entre nós” ocorreu hai xa máis de dous mil anos. Fíxose el dende aquela un de nós, un coma nós. Desde entón e para sempre Deus veu onda nós e emparentou, por dicilo así, con todos e cada un dos seres humanos e de maneira especial cos máis humildes, necesitados e marxinados.
De xeito que neste sentido a Deus non o deberiamos esperar coma se el non tivese estado xa antes onda nós. Mais este Deus que veu xa onda nós, segue a vir, está vindo onda nós a cotío, en cada intre concreto da nosa vida. Está sempre presente na nosa interioridade, na nosa propia conciencia, mais tamén no noso exterior, nas persoas coas que un día e outro nos atopamos sexa de maneira esperada ou imprevista. Lembremos aquel dito de Xesús: “Eu estarei convosco ata a fin do mundo” . Ou aquel outro: “Onde dous ou tres están reunidos no meu nome, alí estou eu no medio deles”.
Por iso, cando a igrexa nos convida neste tempo de Advento a esperar, faino sabendo que é o Deus que desde sempre está xa con nós o que nos dá as forzas e a graza para podermos así ter azos para esperalo. Esperar a súa constante e repetida chegada, porque a el nunca seremos capaces de recibilo en toda a súa grandeza sobrehumana e absolutamente infinita.
Deus non é nunca algo así coma unha lección que se aprende dunha vez no cole e sobre a que xa non precisariamos volver. Deus é sempre algo que nin nesta vida nin na vindeira chegaremos a comprender plenamente. Para iso teriamos que ser nós mesmos absolutamente infinitos, é dicir, coma Deus. E isto é imposíbel.
Por iso, para nós, Deus está sempre a chegar. As nosas alforxas deberían estar en todo intre repletas de esperanza. Unha esperanza que é ela mesma un inmenso e prezado galano, un inconcibíbel agasallo, que Deus mesmo nos dá para podermos estar así en disposición de recibilo.
De maneira especial neste tempo de Advento deberiamos repetir a invocación que comunitariamente proclamamos na Eucaristía: “Anunciamos a túa morte, proclamamos a túa resurrección. Ven, Señor Xesús!”.
Este desexo e petición de que Xesús veña a todos e cada un de nós, a toda a humanidade e de maneira especial ós máis necesitados da súa axuda e do seu consolo é o lema que debería presidir todo o tempo de Advento que hoxe comezamos.
Un desexo de que o Deus que se fai un de nós no Nadal se converta en pensamento ardente e concreta vida práctica en todos. Porque a súa vinda onda nós no Nadal, participando así en todo da nosa humanidade, é un acontecemento que, por ben sabido e aceptado que sexa, non deixará nunca de nos sorprender por pouco que nel pensemos. Por iso toda preparación vén sendo cativa, todo “advento” queda curto, en relación cun acontecemento tan inimaxinábel e incríbel.
Por outra parte, a liturxia deste Domingo I de Advento relaciona axeitadamente a próxima vinda de Xesús no Nadal coa súa vinda ó final dos tempos e da historia. Concretamente, ó se referir Xesús, segundo nos conta Lucas, a esta derradeira vinda súa dísenos alí que é entón cando deberiamos poñernos de pé e erguer ben a cabeza “porque chega o día da nosa liberación”.
Mais esta liberación empeza xa na festa do próximo Nadal, á que desde hoxe nos iremos preparando. Tódalas vindas de Xesús son liberadoras, porque todas nos traen sempre boas noticias, boas novas. Todo o Evanxeo é “boa nova”. Por que? Porque nos ofrece futuro, un futuro aberto e esperanzado. Non podería un recibir noticia peor cá que lle anunciase a un que “non ten futuro”, que non hai nada que facer nin que esperar... No evanxeo de Xesús non hai nada que se poida parecer a este tipo de desalentadoras noticias.
Deámoslle, pois, hoxe grazas a este Deus que vén, que está sempre a vir. Porque nos ofrece futuro, porque nos dá esperanza.
Por iso quero engadir aínda que a mellor maneira de practicar este espírito de agradecida “esperanza”, típico do Advento, é xustamente levar á práctica o que a vinda de Xesús nos anunciará e nos porá diante dos ollos. É dicir: o exercicio consciente e constante dunha irmandade verdadeira e real entre todos en canto irmáns que somos dese Xesús que no Nadal se vai converter para sempre en irmán noso.
* 29 de novembro de 2015

 Con este domingo estamos a rematar o ano litúrxico, antes de que comece unha nova etapa co tempo de Advento. De estar, pois, dando voltas ata agora no ciclo do chamado “tempo ordinario”, no domingo que vén entraremos xa na nova órbita da festa do Nadal: un novo sol que nos irá quentando pouco a pouco o espírito ata o 25 de decembro.
E remata o ano litúrxico cunha festa englobante, universalizadora: Xesús, Rei do universo. É dicir: rei de toda a creación, desde a máis humilde partícula da materia ata os cumios máis altos de soles e galaxias, sen deixar –claro está- de lado esta nosa humanidade, pasada, presente e vindeira, da que quixo formar parte Xesús, o fillo de Deus e Rei noso e de todo canto existe.
En momentos cruciais da súa vida Xesús afirmará a súa realeza, por exemplo no evanxeo de hoxe ante Pilato que lle pregunta sobre ela. “Eu son Rei. Para isto nacín e para isto vin ó mundo, para dar testemuño da verdade”. Incluso o título de “rei” figurará ben alto na cruz onde foi crucificado Xesús: Xesús Nazareno, rei dos xudeus. Un título que os xudeus lle negaban, pero que se converterá coa súa morte e resurrección en título universal: Xesús rei, non só polo tanto dos xudeus, senón de toda a humanidade, de todo o universo.
Mais, como ben sabemos, a realeza de Xesús é moi distinta das realezas humanas. Por iso non lle compracía que, aínda séndoo en realidade, o considerasen rei ou o tratasen como tal, fuxindo de calquera pretensión humana, ordinaria e popular, de o proclamaren rei.
Xesús anuncia, en cambio, unha mensaxe da fraternidade universal, alicerzada non no poder (tal como adoitan facer os reis da terra), senón no servizo. Lembraredes ben aquelas programáticas palabras súas que tan directamente se opoñen á normal comprensión do status dos reis: “Sabedes que os que figuran como xefes das nacións as asoballan e lles impoñen a súa autoridade. Non ha ser así entre vós. Ó contrario, entre vós o que queira facerse grande ha ser servidor voso, e o que queira ser primeiro ha ser servo de todos; porque tampouco o Fillo do Home veu para que o sirvan, senón para servir e para dar a súa vida en rescate por todos”.
Por iso, dado o aparente fracaso da súa misión, clarificará el unha vez máis o sentido do seu reino nas horas previas á súa crucifixión ignominiosa deste modo: “O meu reino non é deste mundo. Se deste mundo fose, os meus oficiais loitarían para que ninguén me entregase ós xudeus. Pero o meu reino non é de aquí”.
Por iso tamén o Prefacio da eucaristía de hoxe descríbenos o reino de Xesús con estas características: “reino de verdade e de vida, reino de santidade e de graza, reino de xustiza, de amor e de paz”. Dito doutra maneira, de modo negativo, para que as palabras anteriores non nos esvaren na mente de tanto telas oído: reino que rexeita a mentira e a morte, o pecado e a fachenda, a inxustiza, o odio e a guerra.
Xesús foi así rei amigo da vida, rei santo, rei amoroso e pacífico desde o berce do Nadal ata a cruz do venres santo. Os reis magos preguntaban xa en Xerusalén polo “rei dos xudeus” que acababa de nacer. Deste xeito, este título acompañarao desde o nacemento ata a morte. Un rei, polo tanto, distinto, que nace como pobre entre os pobres e morre flanqueado por dous pobres axustizados. E, malia todo isto, continúa a ser verdadeiro rei, tal como o souberon representar artisticamente certas imaxes románicas de Cristo crucificado coa coroa rexia sobre a súa cabeza.
A maioría dos reis actuais non dispoñen xa do seu antigo poder. De aquí vén aquel dito de que “o rei reina, mais non goberna”. En cambio, de Xesús si podemos dicir non só que é rei e que “reina”, senón que tamén “goberna”, aínda que de xeito moi distinto, claro está, ó dos gobernantes deste mundo. Pola forza do seu Espírito, o Espírito Santo que nos mandou en Pentecoste, el é, si, “distinto” dos demais reis, mais non “distante”. Porque el habita no máis íntimo de nós mesmos, axudándonos, fortalecéndonos, consolándonos, amándonos. Isto si que é verdadeiro, fondo e íntimo “goberno”, un goberno baseado non no poder, senón na suavidade do amor e do interno convencemento e comprensión.
Neste sentido, cando Xesús lle responde a Pilato que si, que el é verdadeiro “rei” e que veu ó mundo para “dar testemuño da verdade”, engade a isto unha frase que a min sempre me chamou moito a atención: “todo o que está aberto á verdade, escoita a miña voz”. Decatádevos, polo tanto, de que o que se precisa non é estar na posesión da verdade, porque a verdade total, absoluta, definitiva, non nos cabe a ninguén na nosa pequena cabeciña. Esa verdade supéranos absolutamente a todos e cada un de nós. Ninguén pode dicir de verdade que el é “a verdade”. Só Xesús o puido dicir de si mesmo: “Eu son o camiño, A VERDADE e a vida”. O que se nos pide é só que esteamos “abertos” á verdade. Porque estar “abertos” á verdade significa para Xesús que estamos xa escoitando a súa voz. Unha voz que non se expresa a berros nin de maneira impositiva (á maneira dos reis tradicionais deste mundo), senón na paz e no silencio.
De maneira semellante a aquel marabilloso encontro de Elías na montaña con Deus. Isaías aprendeu alí a non ver a Deus en relación co “rexo furacán”, co “tremor da terra” ou co “gran lume”. Nestes fenómenos –dísenos no texto do Antigo Testamento- ”non estaba o Señor”. Si estaba, en troques, o Señor no silencio que fala, ou –como se di alí no mesmo texto- no “murmurio dunha airexadiña suave”. Como esa suave brisa que pode virnos do mar despois do solpor dun bo día de verán.
Este, e non outro, é o estilo, a marca, da realeza do noso Rei do Universo.
* domingo, 22. XI. 2015