A festividade da “Exaltación da Santa Cruz” ten data fixa no calendario relixioso: o 14 de setembro. Como neste ano esta data cae en domingo, é unha boa ocasión para conmemorala de modo algo máis axeitado.
    O evanxeo para esta festividade está tomado de Xoán. Xoán é o único evanxelista que nos narra aquel singular acontecemento no que o destacado fariseo Nicodemo imita as inquietas bolboretas que de noite se nos pegan por fóra ós cristais das ventás para gozaren da luz que se transparenta a través delas. Coma as bolboretas, Nicodemo busca, pois, tamén a luz, quere saber a verdade sobre Xesús e vai visitalo de noite. Xesús dicía de si mesmo que el era “a Luz”. Naquela longa e repousada conversa nocturna, á luz do lume da lareira ou dun candeeiro caseiro (que case non serían necesarios á luz da Luz), Xesús vaille manifestando a Nicodemo importantes verdades sobre si mesmo. Entre elas, unha que ten que ver con aquela escena do Antigo Testamento na que Moisés ergue a imaxe dunha serpente no deserto que, ó ollala, salvaba da morte ós que estaban en perigo de perder a vida no deserto. “Como Moisés alzou a serpente no deserto, así –coméntalle Xesús- debe ser alzado o Fillo do Home, para que todo o que cre nel non se perda, senón que teña vida eterna”.
    Os entendidos comentan aquí que o “ser alzado do Fillo do Home” tiña nas palabras de Xesús un dobre sentido, o normal de “ser erguido” e o de “morrer”. Co que se viña aludir tamén á súa morte na cruz. En canto ó da serpente, é aínda hoxe o símbolo distintivo da botica e tamén da profesión médica. A serpente ou a cobra mudan de cando en vez a súa epiderme e este fenómeno é interpretado en diversas culturas como rexuvenecemento. Outro tanto fan ou deberían facer as menciñas. Por iso xa nas mitoloxías grega e romana o deus da medicina, Asclepio (ou Esculapio) era representado co símbolo dunha serpente enroscada nunha vara, a árbore da vida. Por moito que hoxe queiramos ver a cobra, a serpente, como algo malo e perigoso (e sen dúbida que o é tamén), o seu símbolo foi sempre ambiguo. Participa do malo e tamén do bo. Así ocorre tamén no que se nos conta de Moisés, cando el construíu unha serpente de bronce e a colocou na punta dun pau, de tal maneira que "o que fose mordido pola serpente, se miraba para a serpente de bronce, quedaba san" (Núm. 21, 9). A serpe non é só, pois, asasina; é, tradicionalmente, tamén menciña de salvación e de nova vida.
    Así foi considerada tamén a serpe na Galicia tradicional. Algún antropólogo cóntanos que  nalgúns lugares da Galicia rural  “a carne da serpe serve para facer remedios: para a tose e as dificultades respiratorias, etc.”  Isto está de feito en consonancia coa importancia que lle conceden moitos estudosos á serpente na historia de Galicia ó falaren por exemplo dun “culto á serpente na Galicia antiga, do que aínda quedan algún restos nos nosos días".
    Ben. Isto dígoo só para que non se estrañe un tanto de que Xesús recorra á serpente como símbolo de si mesmo, como sandador, curador e Salvador desde o alto da súa morte na cruz.
    Nesta festividade celébrase, pois, con agradecemento a “exaltación” da santa Cruz. Con Xesús pasou de ser a cruz instrumento de tortura, de suplicio e de morte (como aínda desgraciadamente ocorre hoxe en día noutros crueis sistemas de condena, xudicial ou non) a converterse en camiño de salvación. Ese “viacrucis”, camiño da cruz, que se pode ver aínda, coas súas catorce estacións, en moitas igrexas . Recordo que nunha moderna igrexa alemá, na que puiden colaborar como capelán da parroquia durante varios anos seguidos, o “viacrucis” remataba cunha estación máis, a da imaxe de Cristo Resucitado. Moi sabiamente, porque o tema é xustamente ese: pola cruz vaise á luz, á resurrección.
    Precisamente por iso Xesús significa Salvador. Un Xesús unido para sempre a esa cruz que, desde que el a levou sobre os seus ombreiros e nela se deixou cravar, non é xa máis lugar de maldición senón de bendición e salvación para toda persoa. Por iso o sinal da cruz é e seguirá sendo sempre distintivo específico dos cristiáns. Non só como adorno de metal precioso que podemos levar no peito, senón como un modo de ser e de se comportar que non fuxe do sufrimento cando o demanda o seguimento de Xesús. En realidade, é condición para sermos de verdade discípulos dese Xesús que dicía: “O que non carga coa súa cruz e me segue, non pode ser discípulo meu”.
    En calquera caso, e pódese dicir tamén hoxe na celebración da festa da exaltación da cruz, non deberiamos esquecer algo moi importante. Nin o noso Deus nin o seu fillo Xesús queren para nós a cruz. Deus chamounos e chámanos continuamente, desde o máis íntimo de nós mesmos, á felicidade, a sermos felices todos e cada un de nós. Pois á busca da felicidade non somos capaces de renunciar e polo tanto nin sequera deberiamos intentalo. Pero ó mesmo tempo temos que saber que a felicidade non se acada endexamais a soas, cada un para si mesmo, senón sempre cos demais, de maneira solidaria cos que estean máis preto de nós. É aquí xustamente onde aparece ou pode aparecer a cruz. Esa cruz que en definitiva non é contraria á felicidade, senón condición para acadala. Cruz porque a fraternidade real leva consigo renuncias, atención amorosa ás necesidades dos outros e sufrimento pola animadversión e incomprensión que moitas veces haberá que aturar por parte daqueles ós que non lles importan ren os outros.
    Para sermos deste xeito verdadeiros discípulos de Xesús, nin sequera a propia vida debería contar, por grande que sexa o noso desexo de non perdela. Con frecuencia oímos ou lemos sobre persoas que arriscaron perder a súa vida (e incluso a perderon) coa esperanza de acadar algo de felicidade para si mesmas, para as súas familias ou incluso para persoas ás que nin sequera coñecían. Persoas que se botan ó mar para salvar a algún descoñecido en perigo de afogar ou que nunha feble barquiña intentan chegar a Europa para desde aquí poder mandar algo de diñeiro ós seus familiares necesitados. Son cruces que haberá que cargar sobre un para así acadar salvación e felicidade tanto para un mesmo coma para os demais.
    De todos modos, o Xesús erguido na cruz e nela exaltado non lles fallará a cantos o seguen, a cantos aprenderon del a levar a propia cruz, a cruz de cadaquén. Unha cruz que en definitiva non chegará a esmagarnos co seu peso, se seguen a ser verdade tamén aquelas outras palabras de Xesús: “o meu xugo é lixeiro e a miña carga pequena”.

Moitas veces se di que na nosas sociedades modernas occidentais a xente se volveu individualista e pouco interesada nos asuntos e problemas dos demais. E parece que hai indicadores abondo que apuntan cara a este diagnóstico. Sobre todo as persoas que gozan, como adoitamos dicir, dunha certa independencia económica e profesional. Xente así prefire non meterse en leas, non complicarse a vida. Que cada un –pensan- arranxe os seus problemas e asunto concluído.
    Xesús, polo contrario, non se refuxiou en si mesmo. Non lle facía perder o tempo o ocuparse de resolver os seus propios problemas ou de tomar especiais cautelas contra os perigos que o podían ameazar. Comentei nalgún momento que el era un home público. É dicir, buscaba facer comunidade, irmandade. Ocupábase de axudar ós demais e de estar atento, coa súa acción e a súa palabra, ós problemas dos outros. Problemas morais, espirituais e, naturalmente, tamén físicos ou corporais.
    Por iso desde o principio os primeiros cristiáns se reunían a celebrar as súas asembleas comunitarias, lembrando a palabra de Deus e participando comunitariamente na Eucaristía. Ó participaren na Eucaristía, Xesús (a súa persoa e os seus ideais) ía tomando corpo e forma  en cada un dos participantes.
    En realidade, isto é o que continuamos a facer os cristiáns do noso tempo nos nosos encontros dominicais. Pero non pensemos que isto é un simple encontrármonos xuntos, intentando fortalecer a nosa piedade co exemplo dos demais que están con nós e cumprindo con máis ou menos devoción persoal un rito concreto: o da comuñón. E, claro, tamén rezamos, no noso interior ou particularmente, e tamén nos asociamos cos demais e co que preside a nosa reunión ou asemblea.
    Todo isto é así naturalmente. Pero o máis importante é algo que non aparece a simple vista. O evanxeo de hoxe ponnos en boca de Xesús as seguintes palabras: “Se dous de vós se poñen de acordo na terra para pedir calquera cousa, conseguirano do meu Pai que está nos ceos. Porque onde están dous ou tres reunidos no meu nome, alí no medio deles estou eu”.
    Este Xesús invisíbel, mais realmente presente, entre os que se reúnen no seu nome, é o que teriamos que aprender a ver e a sentir cada vez con máis forza e intensidade. A oración comunitaria, a que se realiza sobre todo ó recitarmos conxuntamente na Eucaristía o “Noso Pai que estás no ceo”, é una oración na que Xesús está a realizar conxuntamente con nós, ó lado de cada un de nós e no interior de nós mesmos.
    Como vai fallar unha oración na que el mesmo se une a nós para garantir o seu resultado? Xunto con todos nós, fillos adoptivos de Deus, está a orar ou rezar o que é o seu Fillo unixénito, eterno e infinitamente querido por Deus-Pai.
    Non nos esquezamos. Deus é esa comunidade misteriosa e incomprensíbel de Deus Pai, Deus Fillo e Deus Espírito que loxicamente non se pode revelar ou manifestar, en canto comunidade que é el no máis fondo, senón creando comunidade, comunidades. Nós constituímos conxuntamente unha desas comunidades: un grupo de persoas que nos xuntamos aquí para, coa forza e o poder de Xesús que reza con nós, pedirmos a Deus a súa graza e a súa axuda para tódalas persoas do mundo enteiro, de maneira especial para as que máis precisan da súa axuda.
    Por iso, nestas sociedades de hoxe que tenden polo que din os sociólogos ó individualismo e ó particularismo, cantos nos denominamos cristiáns temos que facer valer, fronte a esas tendencias, a importancia dos nosos encontros eucarísticos dominicais. Porque é neles onde Xesús nos garante, de maneira especial e explícita, a súa presenza.
    Por esta razón, e unha vez máis fronte a egoísmos e particularismos, na segunda Lectura de hoxe afirma Paulo de maneira formal que todos os mandamentos de Deus se reducen a un só: “Amarás ó teu próximo como a ti mesmo”. E está claro que non ama ó próximo quen non quere saber dos demais, quen non quere estar cos outros e participar así con eles das súas necesidades, dos seus problemas, das súas angustias, das súas esperanzas. Quen, polo tanto, non participa do espírito dun Xesús que non é outra cousa, como ben sabemos, senón pura entrega de amor a toda a humanidade, ós homes e mulleres concretos de tódolos tempos, de tódalas culturas, de calquera relixión que sexan, incluso ós que non se interesan por relixión ningunha. O amor non fai excepcións. Por iso engadirá Paulo nesta súa Carta ós Romanos que o amor e “verdadeiramente o pleno cumprimento da Lei”.
    Ben se ve así cómo o sentido comunitario e o amor son en definitiva a mesma cousa. Por iso, se onde se encontran varios reunidos no nome de Xesús alí se atopa el mesmo entre eles, do mesmo xeito alí onde unha persoa ama ó seu próximo alí está el, alí está Deus.
    É difícil encontrarse con alguén que non teña a experiencia de ser querido ou de ter sido querido algunha vez por alguén. Agora ben, por que apreciamos e amamos tanto as persoas que realmente nos quixeron ou nos queren e aman? Pois, en último termo, porque en definitiva esas persoas nos fan presentes en realidade a Deus mesmo, que non é outra cousa senón amor, a teor do que tantas veces repetía o evanxelista Xoán, aquel discípulo a quen Xesús quería de maneira especial.
    Só persoas coma elas poden ser portadoras de amor e de esperanza para o mundo.

O estraño da escena descrita por Mateo é o feito de que estea en directa continuidade coa incríbel resposta que lle dá Pedro pouco antes á pregunta de Xesús sobre quen era el. Para Pedro, Xesús, non é nin máis nin menos que “o Fillo de Deus vivo”. Resposta que para o seu mestre Xesús levaba, para dicilo dalgunha maneira, unha divina denominación de orixe. Ninguén sobre a terra lle podía ter suxerido a Pedro unha confesión de tal calibre. 
O estraño, digo, en relación con esta resposta, unha resposta máis divina ca humana, é que Pedro pase tan rapidamente de ser considerado fiel e atento auscultador da inspiración divina a el do Deus Pai de Xesús a ser censurado e rebaixado polo seu mestre nada menos que á condición de Satanás. Pois ben sabemos que Satanás vén sendo o símbolo mesmo do mal, da perfidia ou do engano.
¿Como se pode pasar tan de présa do máis alto ó máis baixo na consideración dunha mesma persoa? Ademais, o que xulga aquí sobre a actitude de Pedro é o propio Xesús, sobre o que Pedro tan correctamente dixera que era “o Fillo de Deus vivo”. Está claro que para Xesús se están xogando aquí asuntos moi importantes. Vexamos.
O feito é que Pedro, ó que non se lle pode negar certamente grandes doses de amor a Xesús, debeu de quedar totalmente bloqueado co negro futuro que lles anunciaba Xesús acerca de si mesmo. Xesús, que para Pedro e os demais apóstolos significaba o máximo de grandeza, de bondade e de plenitude moral ía ser tratado pola cúpula mesma dos dirixentes relixiosos, segundo o anuncio de Xesús, coma un malfeitor ata o punto de rematar sendo eliminado ignominiosamente do mundo dos viventes. É verdade que Xesús anunciaba tamén que “ó terceiro día había resucitar”. Mais isto último non lles dicía practicamente nada ós discípulos que o escoitaban. Pois o significado concreto desta resurrección viña ser algo situado máis alá de calquera experiencia concreta. En definitiva, o que Pedro percibía era o fracaso de Xesús, o triunfo da maldade sobre a bondade e a xustiza. ¿Como podía Xesús -que tanto poder tiña mostrado xa contra toda clase de doenzas, enfermidades e incluso contra a morte mesma- permitir que a súa propia persoa chegase a se converter en vítima das meirandes inxustizas e vilezas? Non, iso non podía ocorrer e así llo fai saber, sen contemplacións, Pedro a Xesús.
Con todo, esta humana sabedoría de Pedro non está aquí ó nivel da súa primeira resposta, na que, inspirado por Deus Pai, confesaba que Xesús era “Fillo de Deus vivo”. Pedro suspende aquí, para utilizar conceptos escolares, en sabedoría divina. El pensa e fala aquí a un nivel puramente humano. “Non te deixas guiar por Deus –amoéstalle o seu mestre- senón polos homes”.
Xesús vese obrigado por iso, neste momento, a sentar cátedra para comentarlles ós seus discípulos unha serie de paradoxos fundamentais da súa mensaxe, que se converterán no eixo ou estrutura fundamental da vida cristiá. E ó dicir isto,“vida cristiá”, non deberiamos esquecer a primeira palabra: “vida”. Porque se hai algo básico na mensaxe de Xesús é xustamente, contra non poucos malentendidos históricos, o de “vida”. El afirmou sempre con contundencia que el é a “vida”, que el vén darnos vida e vida abonda, que seu pai Deus non quere saber nada de mortos, porque “para el todos están vivos”, etc. etc. De modo que se hai algo, neste sentido, que un cristián nunca debería practicar ou mostrar é unha vida lánguida, apagada, insulsa ou anódina.
Xustamente por iso, porque a “vida” cristiá ha ser moi vital, plena, afoutada e animosa, non lle deberiamos ter medo a renuncias que haxa que practicar ou a cruces que nos carguen sobre os ombreiros cando elas estean en relación co noso compromiso co evanxeo, esa boa nova que intentamos practicar e anunciar. Comportármonos doutro xeito significaría, aínda que non o pareza, térmoslle medo a vivir, a vivir plenamente, aínda que pensemos que si, que queremos vivir. Xesús dínolo de maneira paradoxal con esta formulación súa, cargada de misterio e de aparente contradición: “quen queira poñer a salvo a súa vida, perderaa; pero quen a perda por min, encontraraa”.
Certamente para asumir un mesmo estas palabras e deixar que xermolen de verdade na vida propia, precísanse altas doses de fe e ter ademais  moi en conta que para un cristián a vida non remata aquí senón que se prolonga no alén que se nos promete. Testemuñas deste modo de vivir e de morrer hainas abondo na historia do cristianismo e de tantas outras persoas que, aínda que non se considerasen a si mesmas como cristiás, portaban secretamente, sen sabelo elas mesmas, o lume interior e vital de Xesús. Non se buscaban a si mesmos, senón que axudaban decididamente ós demais. O que podemos saber hoxe en día, por exemplo, sobre persoas que, no seu coidado dos enfermos atacados polo virus do ébola, expoñen a súa vida intentando salvar a dos demais, pode ser unha pequena mostra de que o espírito de Xesús segue a estar presente nos nosos días.
Vivir a fondo a fe cristiá debería levarnos a adoptar actitudes que estean en consonancia coas palabras de Xesús, esixentes si, mais cargadas de plenitude e de futuro. Pois a vida é moito máis ca simplemente pasalo ben, a non ser que neste “pasalo ben” se inclúan a cantos non o pasan ben e precisan por iso do noso corazón e das nosas mans para que poidan pasalo algo mellor.
Na súa carta de hoxe ós Romanos pídenos Paulo que “non nos axustemos o mundo presente”. É dicir, que non nos deixemos levar polas proclamas do consumismo (como tamén nos advirte nos nosos días o papa Francisco), da comodidade ou do desinterese egoísta polos problemas e dificultades dos demais. Si, debemos rexeitar ser uns “vividores”. Pero si temos que ser entusiastas da vida, da vida de todos, aínda que iso supoña termos que levar sobre nós as nosas propias cruces ou as que Deus queira que levemos tamén dos demais. Difícil, pero fermosa tarefa a nosa.

31 de agosto de 2014

Non nos é posíbel maxinar a Xesús centrado en si mesmo, retirado e ocupado nos seus pequenos ou grandes asuntos propios ou particulares. Á maneira de como nós procedemos tantas veces ó longo da nosa vida. Intentando resolver os nosos pequenos ou grandes problemas relacionados coas nosas particulares doenzas corporais, co noso éxito profesional ou social, calculando con coidadiño as vantaxes ou inconvenientes que esta ou aquela decisión nos poida ou non aportar.
Xesús non se dedicou endexamais, para dicilo dalgunha maneira, á súa vida privada. Neste sentido podemos dicir que era un home público, que estaba aí para os demais. Foino xa nalgún momento cando era aínda moi novo. Basta con lembrar o episodio aquel de se quedar no templo, sendo aínda un rapaz e sen que os pais, tan desconcertados, o soubesen. Serao naturalmente sobre todo ó se converter en persoa adulta e responsábel, por ben mozo que aínda fose nesta súa idade adulta. Obviamente, non era unha persoa pública no sentido que se lle dá hoxe en día, por exemplo, ás persoas que se dedican á política, á administración pública ou cousas semellantes. 
Non. Xesús era un home público, simplemente porque non vivía illado dos demais, porque non estaba enredado ou obsesionado cos seus asuntos e problemas particulares. El preocupábase por estar atento ós problemas e dificultades dos demais. Buscaba facer felices a todos, dándolles perspectivas e esperanzas de vida e comunicándolles a boa nova de que somos todos irmáns e fillos dun mesmo Pai e destinados ademais a unha resurrección para sempre más alá desta vida. 
E ¡claro!, os que necesitaban este tipo de noticias eran as persoas normais e correntes, aqueles que tiñan que loitar e traballar por mantérense a si mesmos e as súas familias... Certamente, non tiñan por que estar atentos ós modos de ser e ós falares de Xesús os que se atopaban satisfeitos nos seus pazos reais ou dispuñan de cartos abondo para non ter que preocuparse demasiado polo seu presente ou polo seu porvir...Velaquí vedes por que Xesús tiña como oíntes, acompañantes, discípulos ou amigos a xente da que chamamos clase “baixa” ou humilde: a pescadores, traballadores, enfermos, pecadores, prostitutas, etc..
Para todas eles Xesús era un incríbel e inesperado acontecemento. Naturalmente, o seu discurso, a súa chamada era para todos –pois non excluía a ninguén-, pero había xente, os que podemos chamar “poderosos” e autosuficientes, que se excluían a si mesmos, que se consideraban exentos de concederlle importancia algunha a tal acontecemento. A non ser como mera noticia curiosa, como “evento” interesante ou case deportivo, tal como lle pasaba por exemplo ó rei Herodes, que tiña curiosidade (curiosidade nada máis!) por velo, por telo diante de si ou saudalo coma a un personaxe famoso sobre o que a xente, abraiada, non paraba de falar. No imaxinario de Herodes, Xesús viña sendo algo así como un famoso cantante, futbolista ou espelido manipulador das multitudes.
Mais Xesús era unha persoa pública polo que era, polo que dicía, porque tiña cousas importantes para llas dicir á xente con problemas e necesidades, porque se lle notaba ben que canto dicía ou facía procedía dunha fonda e íntima experiencia persoal. Notábase nel ademais que actuaba cunha estraña e desacostumada autoridade, a diferenza dos meros repetidores de normas ou textos  sagrados, como adoitaban facer os escribas ou fariseos.
Por iso ós seus discípulos non lles tivo que estrañar nada a pregunta que a eles lles dirixiu un bo día: “Quen di a xente que é o Fillo do Home?”. O Fillo do Home, é dicir, esa persoa que aquí tedes diante de vós, que é coma vós, ser humano coma vós, incardinado plenamente na historia humana e polo tanto na vida concreta dos seus paisanos, veciños, compañeiros e compañeiras da Palestina do seu tempo.
Xesús non é un personaxe público ó estilo do noso tempo, onde por exemplo os políticos analizan e estudan con coidado as enquisas que se publican sobre a estima ou desestima que hai sobre eles. A Xesús non lle interesaba en definitiva o que a xente podía dicir sobre el ou o que a xente sospeitaba que el podería ser para se sentir persoalmente satisfeito. O que si lle interesaba, e moito, era realizar unha transmisión verdadeira, non desvalorizada ou rebaixada, do que el era en realidade e da súa función no mundo. 
Por iso, Xesús pasa da pregunta ós seus discípulos polo que sobre el di a xente a preguntarlles xa directamente a eles: “E vós, ¿quen dicides que son eu?”
A resposta de Pedro (“Ti es o Mesías, o Fillo de Deus vivo”) é tan incríbel que Xesús ten que lle confesar a Pedro que unha resposta así non pode ter outra orixe ca terlle sido suxerida a Pedro por Deus mesmo, polo Deus Pai do que Xesús sabía que el era o seu fillo “benquerido”. Incríbel digo, porque cando Xesús fala de si mesmo como “Fillo do Home”, Pedro responde que el (xunto cos demais condiscípulos) cre firmemente que Xesús, que se autodenomina a si mesmo humildemente “Fillo do Home”, é nada máis e nada menos que “o Fillo de Deus vivo”. Algo que soa incluso a contraste coa expresión utilizada por Xesús que se denominaba a si mesmo “Fillo do Home”.
En realidade, este é o grande e definitivo misterio de Xesús. E Xesús mesmo coidarase de advertirlles ós seus discípulos que non o anden correndo ou dicindo por aí, para evitar malentendidos ou interpretacións de tipo político. Refírome ó gran misterio de que Xesús é ó tempo “Fillo do Home” e “Fillo de Deus”. Desde logo, para poder crer Pedro e para podermos crer nós, moitos séculos despois, nesta gran marabilla realizada por Deus Pai no seu incríbel acercamento á humanidade toda, fai falla unha fe que non pode proceder deste noso pequeno mundo de simples criaturas. Como lle di Xesús a Pedro: “Ditoso ti, Simón, Fillo de Xonás, porque non cho revelou nin a carne nin o sangue, senón meu Pai, que está nos ceos”.
Con razón nos fala Paulo na súa carta ós Romanos sobre a incríbel grandeza da mente e dos plans de Deus: “¡Que fondura é a da riqueza, da sabedoría e do coñecemento de Deus! ¡Que inescrutábeis son os seus xuízos e inexplorábeis os seus camiños”.
Este tipo de “boas” noticias -fundamentais, grandes e alegres- son as que estamos chamados, coa palabra e cos feitos, a agradecer íntima e comunitariamente a Deus e a comunicar á humanidade do noso tempo, no noso aquí e no noso agora de hoxe. Pois cremos e sabemos que El é suficientemente grande e poderoso como para facer que a súa boa nova, é dicir, Xesús como Fillo de Deus e como Fillo do Home, poida espallarse tamén no noso tempo e en calquera lugar do mundo.

24 de agosto de 2014

O evanxeo, en canto boa nova, en canto alegre noticia, é unha verdadeira escola de formación humana. O grande, o marabilloso desta boa nova é que, tratándose de algo de hai tantos séculos, poida seguir sendo actual, fecundo e innovador en tempos tan distantes coma os que estamos a vivir entrados xa no século XXI.
A razón desta continua actualidade da palabra de Deus -que en definitiva é a propia persoa de Xesús, o que el fai e o que el di- está naturalmente en que é unha palabra, tal como cremos, de orixe divina. E se isto é así, entón sabemos tamén que Deus non pasa endexamais, non se fai vello, senón que se mantén, por dicilo así, sempre mozo. Por iso está presente a tódalas épocas da historia. Por iso nos entende ben e a todos. Tanto ós que nos precederon como a nós e a cantos veñan detrás de nós.
Non hai moito contoume alguén que un amigo mariñeiro lle dixera que ó mar hai que lle ter sempre respecto, porque é sempre mozo. As súas forzas non diminúen co paso dos anos. Ondas e vagas do mar teñen sempre, pasen anos ou séculos, a forza de sempre. O noso poeta medieval Martín Códax respectaba e admiraba moito as que el chamaba “ondas do mar de Vigo”. Unha das súas estrofas, de hai máis de sete séculos, empezaba así: “Mia irmá fremosa, treides comigo / a la igreja de Vigo, u é o mar salido / E miraremos las ondas!”. Á fin e ó cabo, o mar é unha desas criaturas de Deus nas que se reflicte dalgunha maneira a forza e a constante mocidade do seu Creador.
Quero dicir con todo isto que, se o mar é sempre mozo, moito máis o é e o será sempre a palabra de Deus, concretamente o seu evanxeo (a súa “boa nova”) a través dos tempos. 
Pois ben, falamos hoxe con frecuencia de que nos tocou vivir nunha época na que xentes de moi diversas culturas, relixións, linguas e razas andan mesturadas unhas con outras. As reaccións ante estes feitos son moi diversas. Uns compórtanse como racistas ou excluíntes dos que non son ou non se comportan coma eles. Outros desenténdense simplemente daqueles que lles resultan alleos. Seguramente son os menos os que chegan a ser capaces de consideralos como verdadeiros irmáns, tratándoos con afecto e acolléndovos tal e como eles son. Unha escena deste tipo é a que nos presenta o evanxeo de hoxe. Unha muller cananea diríxese berrando a Xesús, pregándolle que sande a súa filla. Os cananeos non pertencían ó grupo dos xudeus, adoraban outros deuses. Podemos dicir, polo tanto, que tiñan outra cultura e outro modo de proceder. E isto era moi importante na conciencia comunal da época. Mais a muller cananea rompe con clixés e tópicos. Na súa ruptura con estas separacións culturais e sociais, ela vén en realidade a basearse en que tanto ela mesma coma a súa filla ou o mestre Xesús e os seus discípulos eran todos iguais en canto persoas humanas, máis alá das diferenzas culturais. Pois en definitiva todos temos iguais ou semellantes necesidades. Todos queremos vivir, todos queremos recuperar a saúde deteriorada, todos queremos amar e sentírmonos amados. E isto é en último termo o importante e decisivo.
De feito, a muller acabou triunfando sobre un Xesús que nos primeiros momentos semellaba querer aterse ás tradicionais diferenzas e separacións entre xudeus e cananeos. Ela discute e razoa con Xesús, con teima e sutileza, como o podería facer hoxe en día e en semellante situación calquera nai, á quen o que máis lle importa son sempre os seus fillos. Xesús acaba rendéndose ante a fe da muller cananea, esa persoa allea á relixión xudía, pero que no seu corazón posuía unha fe moi grande. “Muller, a túa fe é ben grande”, non pode menos de lle dicir Xesús ó final.
A muller cananea non pertencerá oficialmente á relixión xudía, a mesma que practican Xesús e os seus discípulos. Pero estará en cambio en posesión dunha fe e dun amor moi grande. Dunha fe que a fai crer que Deus o pode todo e que se pode manifestar e manifesta de feito nos seus enviados e profetas, como ocorre no caso de Xesús, o enviado por Deus Pai ó mundo. E se a fe é capaz de mover montañas, aquí podemos dicir que se amosa aínda case máis poderosa, porque é capaz de mover ó mesmo Deus que se manifesta en Xesús. Agora ben, esa fe da muller cananea é, en definitiva, grande e poderosa porque está baseada nun amor moi grande: o amor que ela lle ten á súa filla. Cando fe e amor se conxuntan así, entón non hai cousa que non sexan elas (a fe e o amor) capaces de acadar.
Temos que que animármonos a asemellarnos á muller cananea, mantendo grandes doses de fe e de amor en calquera circunstancia da nosa vida. Mais para iso temos que practicar tamén o que esta muller crente e amante practicaba. Ela oraba, falaba co seu Deus, discutía con Xesús, o Fillo “benquerido” de Deus. E facíao dunha maneira espontánea e natural, sen actitudes ríxidas, estudadas, aprendidas ou programadas. Tal como se comportan os fillos pequenos cos seus pais. 
Escoitaba eu, hai xa bastantes anos, a un suposto bo mestre da oración, é dicir, a unha persoa considerada como entendida neste tema de como dirixirse a Deus na oración. Lémbrome ben da angustia e preocupación que el amosaba ante o público alí reunido cando insistía: “¡¡¡Temos que resolver o problema da oración!!!”... Pola miña parte, debo confesar inxenuamente que nin entón nin despois endexamais entendín como podería converterse en “problema” iso de dirixirse a Deus na oración, cando cremos e sabemos que el é o noso Pai, o noso “paiciño”.
Polo menos, á cananea non parece que lle resultase ser a oración problema ningún. Era a oración (falar con Deus, dialogar e discutir con El) o máis lóxico e natural que podía facer ó estar ela chea dunha gran fe no poder e bondade de Deus e dun gran amor ós seus próximos, no seu caso á súa filla enferma.
Como vedes, o “templo de Deus”, do que na Primeira Lectura de hoxe nos di Isaías que se chamará “casa da oración para tódolos pobos”, convértese así no lugar, natural e íntimo, onde Deus está tranquilamente con nós e nós con El. Unidos mutuamente pola fe no noso Pai Deus e polo amor a tódolos nosos irmáns do mundo enteiro.

17 de agosto de 2014