Xustamente mentres na mañá deste domingo do Domund o Celta lle estaba a dar un bo repaso ó Dépor (cousa que lamento algo porque nalgún tempo fun fan do equipo de Arsenio), entraba eu pola porta dunha igrexa viguesa por aquilo de cumprir co precepto. 
    Na curta andaina ata alí non me atopei cos tradicionais rapaces pedindo coas huchas na man unhas moediñas para o Domund, mais seguramente as habería no interior da igrexa, como así foi en forma de pequenos sobres destinados a tales efectos. Ah!, había tamén na entrada uns fermosos anuncios do Domund e por aquilo da miña curiosidade innata por ler calquera papel, pequeno ou grande, que se me poña por diante, lin o primeiro que albisquei ó entrar. 
    Por certo –e antes de continuar- viña eu meditando pola beirarrúa que me conducía á igrexa nunhas palabras que un día ou dous antes formulara un dos bispos galegos nun xornal do país a propósito do Domund deste ano. Laiábase alí o bo bispo de ter que se pór algo triste cando ó final da campaña do Domund lía os magros resultados do recadado na súa diocese e de que incluso había parroquias nas que nin sequera se facía a preceptiva colecta. Ten el toda a razón do mundo para se queixar. 
    A min pasoume algo semellante, aínda que seguramente non tan grave. Só foi isto. No cartel oficial do Domund na entrada da igrexa figuraba este lema: “Sal da túa terra”. En principio pensei que se trataba de simple propaganda do común e valioso condimento culinario mais con raíces autóctonas no noso país. Pero non! Os incultos autores dese lema só querían dicir: “Sae da túa terra”. Os que deberían “saír” da nosa terra, pois ben que contaminan, son eles! 

* [Publicado no “Faro de Vigo” do 27 de outubro de 2016 e mais no “Atlántico” do mesmo día]

Que quero dicir cun título así para referirme a unha festa eminentemente popular como o é a Rapa das bestas que non sexa xa algo común a toda festa? En realidade os tempos festivos tradicionais “concéntranse” xa sempre, por así dicilo, en datas e espazos concretos. Son tempos, ademais, nos que se dan ou ocorren tamén “excentricidades”, pois o tempo festivo rompe coa rutina do normal e ordinario, aínda que isto non quere dicir tampouco que nos tempos festivos os participantes se evadan do regrado e tradicionalmente herdado.
Aclarareime, pois, algo. Comentaría, en primeiro lugar, que a festa da Rapa, a pesar de participar, como toda festa, das anteriores características festivas, semella ademais funcionar á maneira dos pulmóns que no seu movemento de expirar e inspirar o ar exercen de maneira saudábel a súa función benfeitora. A Rapa expande, “expira”, no día da baixa, efectivamente, cara ós montes da contorna a mocidade, leda e activa, á procura das bestas para seren concentradas primeiro no Peón e marcharen logo conducidas pola xente, facendo cordón, cara a Sabucedo. Por outra parte, nas accións seguintes e específicas da aloita no curro, a “concentración” como momento máximo de “inspiración” pulmonar festivo chega ó seu cumio. Alí, no redondo caos onde as bestas loitan á busca dunha orde imposíbel, é onde os humanos e os belos e libres animais, donos primixenios dos nosos montes, forman unha orixinaria e comunitaria unidade. Albíscase alí a orixe primitiva do noso ser común. Alí paira no ar a aperta unitaria dunha creación común. Alí apertan aloitadores e aloitadoras o corpo áxil, forte e tremente dos nosos visitantes montesíos na busca dunha nova comuñón coa natureza. Hai loita e aloita en mutua cooperación e pertenza.
Será ó final de todo, cando homes e animais teñan xa asinada a común acta da anual visita realizada, cando o movemento festivo de “expiración” convida bestas, cabalos, poldros e bichiños a retomar a viaxe, tranquila, sosegada e acougada, cara á orde que segue ó caos creador experimentado no encontro tradicional en Sabucedo coas xentes, sempre iguais e tamén distintas, desta pequena parroquia da Galicia eterna. Pois é sempre o caos o que crea a orde. Esa orde e xerarquía natural que cada garañón ou griñón sabe exercer con sabedoría e espontaneidade na súa propia zona de montaña.
Repítense ou imítanse así, a nivel pequeno, os ciclos cósmicos das formacións evolutivas que constitúen o universo todo. Todo está en movemento, de concentración cara a expansión, de inspiración cara a expiración. Todo é -no que ós humanos nos atinxe- historia, acción humana, mergullada nos procesos cósmicos. Porque tamén é posíbel albiscar historia, verdadeira historia humana, no devir anual dos acontecementos relacionados coa celebración da festa da Rapa das bestas de Sabucedo.
Pois son a enfermidade, a peste ou o andazo os que “expanden” e converten en “excéntricas” as “vellas” irmás que foxen do “centro” da aldea cara a zonas máis agrestes nas proximidades da mesma. Mais serán elas tamén, fieis ás súas promesas ó santo padroeiro Lourenzo que habita “concentrado” na ermida de Sabucedo, as que lanzan cara á liberdade aberta de pertenceren dende agora ó “santo” unhas bestiñas súas que levan agora, a cabalo mesmo delas, o futuro dunha festa que se irá “expandindo” ó longo dos tempos.
Houbo épocas, na cambiante historia do acontecer desta festa tan nosa, nas que a doazón das “vellas” ó santo padroeiro se chegou a entender como algo case exclusivamente relacionado coas concretas persoas que exercían o poder eclesiástico. De modo que en tal sentido se podería falar dun determinado divorcio entre o pobo e tal poder. Ata tal punto chegaron a estar tan inoperantemente “concentrados” no concreto e xerárquico espazo eclesiástico os resortes do acontecemento da Rapa que tanto o párroco coma os veciños de Sabucedo chegaron a vérense ameazados, concretamente no ano 1779, polo entón bispo auxiliar de Santiago, Xoán Varela Fondevila e Verea, coa pena de excomuñón maior latae sententiae no caso de non faceren o debido reconto das bestas por medio da baixa das mesmas a Sabucedo. En realidade, os veciños non querían ocuparse de algo co que estritamente, dadas as concretas circunstancias, tiñan pouco ou nada que ver. O acontecemento da Rapa precisaba, pois, unha vez máis, de “expansión”. É dicir, necesitaba converterse en acontecemento verdadeiramente popular.
Tal “conversión” da Rapa en acontecemento verdadeiramente popular, condición necesaria para a súa posterior “expansión” festiva, non se iniciou por iso en realidade ata mediados do século XIX, cando moi oportunamente o párroco Manuel de Castro permitiu que empezase a haber nas greas “do santo” un número cada vez maior de bestas particulares. Cousa que naturalmente estaba en relación coa simultánea e progresiva liberación social do pobo respecto dos seus "señores" tradicionais, tanto civís coma eclesiásticos. Deste xeito acadábase un dobre efecto mutuamente beneficioso, tanto para a igrexa coma para o pobo, dado que os veciños, ó tempo que atendían as súas propias bestas, non podían menos de prestaren tamén atención e coidado ás bestas “do santo” coas que formaban un único conxunto.
Quero engadir aínda que boa parte do relativamente bo éxito e atractivo do actual acontecer da Rapa radica na xenerosidade e colaboración da mocidade nos diversos labores ós que se adscriben en relación cunha celebración festiva que resulta ser diferente e singular. Pois trátase dunha festa que atrae, que “inspira” (continuando co símil) a xentes moi diversas, mais coincidentes na súa querenza pola natureza, pola vida, pola beleza. Se as augas termais en lugares próximos sandan as xentes, a inmersión viva na natureza vexetal, animal e estritamente humana que se ofrece en Sabucedo pode facelo tamén. Este tipo de “regresión” ás dimensións que nos converteron no que somos pode ser unha eficaz terapéutica para o “homo patiens” dos nosos días, pois non sempre calquera suposta “progresión” nos produce máis benestar ós humanos. E nesas estamos.
En tal sentido, os impulsos que se van producindo en relación co feito da Rapa cara a novas posibilidades de dar vida ó mundo rural galego, freando no posíbel a súa crecente despoboación, deberían ser coidadosamente atendidos. Non só por mor da subsistencia da mesma festa da Rapa, que sen xentes que de preto a coñezan e apoien dificilmente se podería manter, senón tamén polo dereito que en principio toda persoa debería ter a vivir e traballar alí onde nace e vive.
[Publicado en “ADN SABUCEDO” - Anuario da Asociación da Rapa das Bestas de Sabucedo, nº 1 (2016) 28-31]

No evanxeo de hoxe segue a contarnos Lucas cousas importantes sobre Xesús. Continúa a presentarnos, coma no anterior domingo, un Xesús que nos amosa, no seu comportamento, un Deus (seu Pai, a quen ben coñece) como compasivo e liberador, non castigador ou condenador. Segue así Lucas a darnos mostras do programa aquel liberador que Xesús anunciara na súa aldea de Nazaret ó comezo da súa vida pública. Un programa que escandalizou os veciños de Xesús, que se puxeron en contra del, porque a eles non lles parecía moi correcto ou ortodoxo falar sobre Deus desa maneira. Porque Xesús, ó ler na sinagoga diante dos seus veciños un texto de Isaías, fora modificando antigas palabras de condena e vinganza de Deus proclamadas por Isaías por novas palabras de liberación. Dicía así Xesús ante os seus abraiados e escandalizados conveciños: “Mandoume (o Espírito do Señor) para lles anunciar a liberación ós secuestrados e a vista ós cegos, para lles dar liberdade ós asoballados e proclamar o ano de graza do Señor”.
O episodio que nos conta hoxe Lucas sobre a “muller pecadora” é para algún comentarista “un dos episodios máis importantes do evanxeo de Lucas”. Seguramente é así, porque se respira nel moi claramente esa atmosfera libre, liberadora, chea de agarimo e de compaixón, en perfecta consonancia co proclamado por Xesús no seu discurso na sinagoga de Nazaret.
O contrapunto aquí, coma sempre, son os aferrados ás antigas tradicións das normas, ritos e preceptos, que é preciso cumprir e ós que un se ha someter. Así lles pasa ó fariseo Simón, que convidou a Xesús a xantar, e mais ós outros comensais. Eles seguramente eran xente ben, oficialmente ben vista e de boa posición social. Mais Xesús quere darlles a eles unha lección práctica de por onde vai a súa mensaxe liberadora, non opresora ou ordenancista.
Nesta lección é protagonista unha “muller pecadora” (tal como a denomina Lucas). Oficialmente, pois, mal vista. Simón, o anfitrión, dáo ben a entender cando ante a actitude amorosa da muller, lavando e perfumando entre choros de humildade e arrepentimento os pés de Xesús, dubida incluso do poder profético de Xesús que se deixa tocar por unha tal “caste de muller”, tal como comenta Lucas que Simón está a pensar nos seus adentros.
Porque, claro, no contexto cultural das vellas normas do Antigo Testamento, o pecado, é dicir, os pecadores e pecadoras, contaxiaban en certo modo a cantos se relacionaban con eles. E Xesús no fai intento algún de fuxir dos humildosos agarimos desta muller, senón que se deixa lavar e perfumar os pés por ela, non condenándoa nin arrepoñéndose en contra do seu comportamento. Xesús olla sempre os corazóns e non os clixés sociais que circulan sobre as persoas.
Son dous mundos moi diferentes e incompatíbeis entre si. O ámbito do amor, por un lado, que xera e crea liberdade, comprensión e agradecemento e, por outro, o ámbito da lei, da norma, do deber, que en canto tales tenden a nos converter en dogmáticos e escravos. Se queremos ser seguidores de Xesús, está ben claro que temos que mergullarnos ben a fondo no ámbito primeiro: o do amor e da liberdade. Non debe ser doada esta tarefa, tendo en conta o moito que nos custa, tanto a nivel persoal coma social, camiñar nesa dirección.
Cústanos perdoar. Cústanos mirar con bos ollos cara ós que non se comportan como cremos nós que se deberían comportar. A dificultade ou o problema radica en que para sermos amorosos, comprensivos, compasivos, etc., precisamos de experiencias fondas de como son as cousas, sobre todo de como é ese Deus do que todos procedemos. Xesús tiña unha fonda e moi íntima experiencia do seu Pai Deus, para quen Xesús era o seu “Fillo benquerido”. Xesús sabíase fillo especialísimo de Deus e irmán ó mesmo tempo de todos e de todas. Esa experiencia capacitaba a Xesús para se comportar da maneira como sempre se comportou. Xesús creaba ámbitos de amor e de liberdade. A “muller pecadora”, que nos presenta Lucas, respirara xa esta atmosfera amorosa de Xesús antes do seu encontro con el na casa de Simón. Sabía quen era el e como se comportaba. Estaba segura de que Xesús non rexeitaría o que ela ía facer con el. E acertou. Porque o amor sempre acerta. O amor e a confianza que espallaba Xesús, por onde queira que ía, fixeron que esta muller tivese así unha fonda experiencia de Deus. Por iso se sentía ela perdoada, antes incluso de que Xesús lle dixese formalmente que os seus pecados lle estaban perdoados. Por que? Porque ela amaba xa en Xesús a Deus. Coméntallo ben claro Xesús a Simón, cando loa en presenza dela o seu amor e critica ó tempo indirectamente o pouco amor do seu anfitrión: “Moitos pecados se lle perdoaron a ela cando mostra tanto amor; a quen pouco se lle perdoa, pouco amor mostra”.
O amor crea amor, posibilita liberdade, fai xurdir fillos e fillas, non servos ou escravos. En cambio, a lei, as normas, sen o necesario ingrediente do amor, só poden crear espírito servil, angustiado, temeroso. A lei non fai fillos ou fillas senón mecanos ou robots, non persoas. E Deus Pai quere ter fillos adoptivos, á semellanza do seu único Fillo benquerido, Xesús. Na carta ós Gálatas dínolo Paulo ben claro: “sabemos moi ben sabido que ninguén se xustifica polas obras da Lei senón pola fe en Xesús Cristo”.
Esta fe en Cristo -engado agora xa eu- significa fe no amor, na compaixón, na liberdade que Xesús nos anuncia a todos, como efecto e resultado da súa experiencia e da súa intimidade co seu Pai Deus. Esta fe concreta no Deus de Xesús é a que redime e libera tamén a “muller pecadora”. Unha fe que fai desaparecer os pecados, á maneira como a calor do sol fai derreter a neve. Tal como lle di Xesús: “Salvoute a túa fe, vai en paz”. O apóstolo Pedro facíase tamén eco deste comportamento de Xesús cando escribía na súa primeira Carta: “o amor cubre a multitude dos pecados”.
Como vedes, no evanxeo (é dicir, na boa nova) o amor ocupa sempre o primeiro lugar. O pecado queda sometido a el e desaparece automaticamente ante a súa presenza. Xesús convértese así verdadeiramente en saudábel e reconfortante “camiño, verdade e vida” para nós, para todos.

*  (12 de xuño de 2016)

A vida de Xesús consistiu en sementar arreo vida e esperanza, devolvese ou non vida física, curase ou non fisicamente a unha persoa concreta. Non ten sentido pensar que Xesús tivese que se dedicar durante a súa estancia entre nós a curar ou lles devolver a vida a tódolos seus contemporáneos. El non veu cambiar os procesos normais e naturais da vida humana que Deus mesmo dispuxo. Tampouco o seu Pai-Deus o liberou a el, a Xesús, das dores da súa inxusta paixón ou da súa morte na cruz. 
    O que si fixo Xesús foi realizar algún sinais sorprendentes, que nos puxeron de manifesto que Deus é esencialmente Vida e que todos nós estamos tamén destinados a unha vida que empeza, pero que, pese a tódalas aparencias, non rematará en definitiva endexamais.
    Deixando de lado as diversas curacións realizadas por Xesús das que nos falan os evanxeos, no que se refire ós relatos de resurreccións realizadas por el, os evanxelistas só nos falan en realidade de tres casos: o da resurrección de Lázaro (descrito só por Xoán), o relato da volta á vida da filla de Xairo (descrito por Marcos, Mateo e Lucas, pero non por Xoán) e, por último, o relato que acabamos de recordar hoxe no evanxeo: a resurrección da  filla da viúva de Naín (do que nos fala Lucas, e nada máis ca Lucas).
    Son tres sinais, tres pequenas mostras simbólicas, nas que Xesús, en continuidade coa súa mensaxe xeral de vida, nos quere manifestar o misterioso segredo da nosa vida neste mundo e no vindeiro. Por medio de Xesús maniféstanos Deus Pai, polo tanto, como é el mesmo, como é Deus. Por medio das obras de Xesús e tamén dos seus ditos. Algunha vez nos di, por exemplo, Xesús que Deus non é “un deus de mortos, senón de vivos, porque para El todos viven”.
    Esta íntima relación de Deus coa vida maniféstase tamén, consecuentemente, na compaixón que Xesús exerce con cantos se ven afectados polo sufrimento ou pola morte dos seus seres queridos. Deus amósasenos así en Xesús como un Deus que é esencialmente achegado a nós, próximo, “salvador”, non castigador ou condenador. Deus é un Deus compasivo e misericordioso. Un Deus que sabe “padecer con”, que sabe “compadecerse”.
    Así procede Xesús con esta pobre nai e viúva de Naín, que está a acompañar xunto cos seus veciños o seu único fillo defunto, un rapaz noviño, cara á sepultura. Xesús non pode menos de se compadecer e achegar a esta sufrinte muller para lle dicir, de todo corazón, e non coma un simple cumprido: “Non chores”.
    Hoxe en día están a poñer de relevo diversos teólogos esta decisiva face compasiva, sandadora, curadora de almas e de corpos de Xesús, en canto manifestación do que Deus mesmo é. Que queren dicir estes teólogos coa importancia que lle dan a Xesús como curador e sandador, como compasivo e misericordioso?
    Porque Xesús curaba, si, pero non a todos nin por todas partes. Seguía a haber xente enferma e xente que morría. Mais Xesús vén indicarnos co seu comportamento cómo é Deus e como deberiamos polo tanto comportarnos os seus discípulos. Xesús non se preocupou propiamente de proporcionarnos unha moral especial. Nin estableceu ritos ou cultos novos. Non fundou tampouco neste sentido, estritamente, unha nova relixión. O que si vai facer, e de maneira moi insistente é mostrarse compasivo coa xente, atender a todos, escoitar a todos, apoiar os humildes e necesitados para que saiban sentir en si mesmos a dignidade de fillos de Deus. Todo isto de maneira moi concreta e real. Por aquí semella tamén querer camiñar decididamente o noso novo papa Francisco, como exemplo e convite para todos nós.
    Sendo e comportándose deste modo Xesús, móstranos nidiamente como é o seu Pai e o noso Pai e lévanos así a el. Porque Xesús non é un simple filántropo, baseado en consideracións puramente humanas. El sabe que o Reino que el nos trae está baseado na fonda experiencia súa de que Deus é Pai universal de todos, que nos quere ben a todos e, de maneira moi especial, os máis pobres e necesitados, coma esta pobre viúva que sofre tanto no seu interior ante o que lle está a acontecer.
    O “non chores” que lle di Xesús á viúva de Naín encheuna a ela de vida e de esperanza. Podemos dicir que a resucitou a ela antes, en certo modo, que ó seu fillo. Porque o Xesús que dixo tantas veces de si mesmo que é “Vida” (tal como recordabamos no anterior domingo, festividade do Corpo e Sangue de Cristo), non sabe facer outra cousa senón contaxiar vida e esperanza. E se el ”com-padece”, entón o peso do sufrimento da compadecida muller faise menor, porque a carga da dor repártese entre os dous. Por iso son “simpáticos” aqueles que saben compadecerse sinceramente dos demais, interesándose polos seus problemas e dificultades para lles poder ofrecer a súa axuda. Os “simpáticos” son os que practican a “sim-patía”. E esta palabra procede directamente do grego que literalmente habería que traducir como “com-paixón”. A palabra “compaixón” vén do latín, pero o seu significado orixinario é o mesmo que a palabra “simpatía” de orixe grega. De modo que se queredes ser verdadeiramente simpáticos, tedes que ser compasivos.
    O contrario dos “simpáticos” son naturalmente os “antipáticos”, é dicir, os non compasivos, aqueles ós que non lles importan ren os demais e que non falan máis ca de si mesmos e do moi importantes e grandes que se imaxinan ser.
    Se queremos ser verdadeiramente grandes, temos que unirnos e xuntarnos ós demais, participando, coma Xesús, dos seus sufrimentos e tamén das súas alegrías. Non hai outro camiño para a vida e para a salvación, alomenos para un cristián, senón o de practicar esta “compaixón”, esta “simpatía”. Tal e como nolo aprendeu Xesús.

* (5 xuño 2016)

No pasado domingo celebramos a festa da Santísima Trindade, na que reflexionabamos sobre o significado desta festa como revelación de Deus a nós do que El mesmo é: un Deus que, desde sempre, é un e trino, unido e diferente en si mesmo. Un Deus que quere comunicarse a todos nós e facer de nós, en comuñón con El, algo semellante ó que El mesmo é: unha soa e incomparábel familia. Unha familia, na que esteamos todos unidos entre nós e con El polo amor, manténdonos todos e cada un autónomos e libres, é dicir, diferentes.
Ó celebrarmos agora a festa do Corpo e do Sangue de Cristo, non podemos esquecer este contexto xeral grandioso do que Deus mesmo é. Como sabemos, a meirande expresión da relación de Deus con nós é o feito de que El se fixo humano en Xesús, o seu Fillo encarnado, cun corpo igual ó noso.
Pois ben, con este Xesús visíbel, audíbel e tanxíbel estiveron en contacto directo os seus apóstolos. Por iso son eles para nós as verdadeiras testemuñas de Xesús e tamén polo tanto de como Deus é. Os que viñemos ó mundo despois deles, temos tamén a posibilidade de relacionármonos de maneira especial con Xesús e, a través del e nel, co Pai e co Espírito Santo. Esta é a fonda mensaxe da festa de hoxe, a do Corpo e Sangue de Cristo.
Porque na eucaristía entramos en contacto especial con Deus. E isto ocorre de dúas maneiras fundamentais:
A primeira é cando escoitamos comunitariamente a palabra de Deus. Ben sabemos o agradábel que nos resulta a todos cando alguén nos dirixe amigabelmente a palabra. E tamén como nos doe cando algún coñecido noso pasa ó noso lado sen dicirnos ren. Medramos e fortalecémonos internamente coa palabra e cos agarimos dos demais. Pois ben, Deus diríxenos a súa palabra amorosa de xeitos moi diversos. A través da nosa propia conciencia, dos bos exemplos que recibimos dos demais, a través da palabra súa que se nos fai presente nos relatos evanxélicos. Neste senso, a palabra de Deus é para nós verdadeira comida. Porque nos alimenta e nos dá azos, porque nos ofrece un sentido para a vida, porque nos fai vivir con plenitude.
A segunda maneira de entrarmos en contacto con Deus nos nosos encontros semanais na igrexa é a comuñón eucarística. Cando facemos iso, sabemos que non realizamos un rito baleiro. Pola palabra de Deus, na que cremos, somos conscientes de que na comuñón do “corpo de Cristo” recibimos un incríbel impulso vital e vitalizador. Xesús definiuse a si mesmo moitas veces como “Vida”: “En son o camiño, a verdade e A VIDA”. “Eu son o pan VIVO”. “Se alguén come deste pan, VIVIRÁ para sempre”. “O pan que eu darei é ... para a VIDA do mundo”. “Quen come a miña carne e bebe o meu sangue, TEN VIDA ETERNA E EU RESUCITAREINO no derradeiro día”. “Quen come este pan VIVIRÁ para sempre”.
Concretamente, na segunda Lectura de hoxe lémbranos Paulo na súa carta ós Corintios os acontecementos da derradeira Cea do Señor, cando Xesús lles di ós Apóstolos: “Isto é o meu corpo”, “Isto é o meu sangue”. Trátase dun corpo e dun sangue que, tal como lles di Xesús, “se entregan por vós”. Nas nosas eucaristías é iso o que comunitariamente intentamos facer: “lembrármonos”, como nos pide o mesmo Xesús, desta súa entrega total a nós para que pola nosa parte fagamos nós o mesmo con todos. Esa era tamén a intención, convertida en pedra, da escultura da “Derradeira Cea” que temos aquí diante, realizada por Xoán Piñeiro Nogueira, nado preto de aquí, en Cangas, ó outro lado desta nosa fermosa ría de Vigo: facernos artisticamente presente a derradeira mensaxe de Xesús.
Esta festividade ten que ser, pois, para nós unha nova e especial ocasión de agradecermos a Deus pola súa xenerosidade infinita. Un Deus que se entrega a nós e se deixa comer por nós para que así poidamos participar nós da súa forza e da súa vida.
Hoxe en día instrúennos de cando en vez os especialistas e os medios de comunicación sobre os alimentos que cómpre comer ou deixar de comer para mantérmonos en forma e para alongar o máis posíbel a nosa vida ou, como se di, a nosa calidade de vida. Todo iso está moi ben, aínda que sabemos que por moito caso que lles fagamos a esas recomendacións, o problema principal, a posibilidade de vivirmos sempre, non nola resolven.
En calquera caso e en canto cristiáns temos que saber proclamar e ofrecer tamén os nosos produtos, a nosa propia dietética. Que consiste, en definitiva, en anunciarmos e vivirmos ó tempo en nós mesmos a Cristo como “Vida”, como dador de vida, dunha vida sen data de caducidade, porque é eterna.
Unha forte crenza na vida, por outra parte, que ten que se amosar no noso interese pola vida de todos, de maneira especial pola daqueles cos que convivimos e que poden precisar da nosa axuda. Axuda material e espiritual, proporcionando amor, acompañamento humano e tamén os medios materiais que lles poidamos ofrecer. Por iso, esta festa eucarística ha ser sempre unha festa non só íntima ou devota, senón tamén e sobre todo social e comunitaria. Para que así como Deus nos ofrece e nos dá a súa vida a cada un de nós, así tamén deamos nós algo polo menos da nosa vida, do que somos ou temos, ós demais.
Todo isto é o que está tamén no fondo da mensaxe da “multiplicación dos pans e dos peixes” do evanxeo de Lucas. Tivo que se tratar dun acontecemento bastante especial ou rechamante para que os catro evanxelistas falen del (Mateo e Marcos falan del incluso dúas veces). Da escena da multiplicación dos pans e dos peixes podemos deducir que Xesús quere e busca de verdade a nosa felicidade, material e espiritual. Unha felicidade total e compartida. Non pode ser que só uns poucos vivan felices e contentos mentres que os demais teñan que pasalo moi mal para acadaren o que precisan tanto eles mesmos coma os que teñen ó seu coidado.
Todo isto temos que telo en conta cando celebramos a festa do Corpo e do Sangue de Cristo. Porque “corpo de Cristo” son tamén, e de maneira moi especial, os pobres e necesitados. De maneira que comulguemos así non só co corpo eucarístico de Xesús, senón tamén cos corpos famentos e necesitados que existen en tantas partes do mundo e que nos fan presente a ese Xesús, fillo benquerido de Deus, que decidiu identificarse con eles.
Por iso a esta festividade do Corpo de Cristo está tradicionalmente asociado o Día da Caridade, como ocorre hoxe. Queiramos, pois, os demais como o Deus de Xesús quere a todos e de maneira especial ós seus fillos e irmáns nosos máis necesitados.

*  (29 maio 2016)

Teriamos que converter a festividade da Santísima Trindade en algo fondamente íntimo, vivo e sobre todo cordial. Desde que nos iniciaron na fe cristiá sabemos teoricamente, si, de Deus como un e trino. Sabemos aquilo de que Deus é unha esencia en tres persoas. Así nolo dixeron e así o aprendemos. Mais todo semella quedar nun mundo de ideas e conceptos, de especulacións e de abstraccións, non pouco distante da nosa fe vivida, sentida e compartida cos demais.
En realidade, o feito mesmo de que teñamos unha festa especial dedicada á concienciármonos da Santísima Trindade, da súa grandeza e das súas marabillas parece sinalar cando menos o interese da Igrexa en que convertamos a fe na Trindade de Deus en algo vivo e operativo.
Temos que partir, en calquera caso, do presuposto de que Deus, o Deus infinito ou, mellor, superinfinito, é absolutamente incomprensíbel para nós. E seguirao sendo aínda que el se nos teña revelado como Pai, como Fillo e como Espírito Santo. Esta unidade e diferenza segue e seguirá a ser un misterio, por moi grande e fermosa que poida ser esta revelación. Por iso falamos do gran “misterio” da Santísima Trindade.
Aínda así, aínda que Deus sexa sempre en si mesmo misterioso, o certo é que algo grande se nos ten que revelar na súa Trindade cando el nola quixo manifestar. E maniféstanola non con palabras abstractas, senón coa súa mesma actuación ante nós.
Poderiamos dicir, de maneira moi sintética, que Deus se nos presenta no Antigo Testamento sobre todo como o Deus único, un Deus Pai, que aínda non se nos manifesta totalmente como é. Mais no Novo Testamento, coa súa manifestación no mundo en Xesús, aprendemos a ver como é concretamente a súa paternidade. Xesús maniféstanos o seu Pai como Pai seu especialísimo que o quere infinitamente.
Mais como Xesús é tamén na súa humanidade coma nós, resulta que, ó revelársenos Deus como Pai de Xesús, se nos manifesta ó tempo que el, Xesús, é o noso irmán maior e que, polo tanto, somos tamén todos nós fillos de Deus; pois Deus Pai porfillounos a nós en Xesús, o fillo único e benquerido de Deus. Así nolo anuncia Paulo cando nos di que recibimos de Deus Pai “un espírito de fillos adoptivos, grazas o cal podemos gritar: ‘Abbá’: Pai!!”.
Ata aquí, como vedes, revélasenos que Deus é alomenos “dúas” persoas, Pai e Fillo. Aínda que naturalmente isto das “persoas” divinas non hai que entendelo en simple continuidade co que somos nós como “persoas” humanas, finitas e limitadas. En calquera caso, coa paulatina revelación da Trindade de Deus váisenos comunicando tamén a nós que estamos todos chamados a ingresar misteriosamente nesa Trindade.
A revelación definitiva da Trindade divina ocorre, pois, coa vinda do Espírito Santo onda nós. Isto foi o que celebramos no anterior domingo. Por iso a Igrexa coloca sempre liturxicamente a festividade da Santísima Trindade no domingo seguinte ó de Pentecoste, é dicir, inmediatamente despois da vinda onda nós do Espírito Santo.
Con esta vinda do Espírito Santo cérrase, para dicilo dalgunha maneira, o “círculo” da revelación de Deus. Agora resulta que Deus xa non é dúas persoas, senón “tres”. Deus é un “trío” , un trío que toca tan misteriosamente ben, que non desafina ningún dos tres en tan infinita e misteriosa harmonía. En Deus hai tan marabillosa harmonía que, con seren tres as persoas, non por iso hai tres deuses, senón un único Deus.
Hai con todo aínda algo máis. Como o Espírito Santo non se marcha xa máis de onda nós, e alí onde está o Espírito Santo están tamén o Pai e o Fillo, resulta que estamos así, pola presenza en nós do Espírito Santo, unidos todos á Trindade divina.
Unha Trindade que segue a traballar arreo no medio de nós para nos facer semellantes a ela, uns e diferentes, variados e unidos, autónomos e amorosos, libres e ó mesmo tempo escravos dos demais na nosa entrega a eles. É dicir, trinos e un. O fin do mundo e da humanidade, ou sexa, o proxecto grandioso de Deus é o de chegarmos a participar todos desa misteriosa Trindade divina.
Neste sentido, deberiamos traballar tamén nós, coa forza e a graza do noso Deus trinitario, a prol dun mundo onde exista liberdade e amor, diferenza e unidade, individualidade e comuñón, á semellanza desta Trindade que hoxe estamos a celebrar.
Os grandes santos e teólogos dicían e din que sobre Deus, e de maneira especial sobre o misterio da Santísima Trindade, non podemos senón tatexar. Todos somos nisto tartamudos ou tatexos, porque o modo de ser de Deus nos supera totalmente.
Mais a verdade é que tamén as cousas máis fondas e naturais da realidade sonnos misteriosas: a nosa vida, a nosa morte, o amor, a liberdade e tantas outras cousas. Por que? Porque, á fin e ó cabo, todo e todos estamos mergullados no misterio de Deus, do Deus misterioso un e trino que o fixo todo e que está en todo. Dese Deus que se reflicte tamén moi misteriosamente na mesma vida familiar, que é sempre, en maior ou menor medida, trina e unha. Pois nela hai tamén pai e esposo, nai e esposa, fillos ou fillas, irmás ou irmáns. Unidade e diferenza, trindade e unidade. Sen algo desta unidade e variedade non pode existir o que chamamos familia. Así somos porque Deus, o Deus trinitario, é a nosa orixe, o noso modelo.
Dada esta fondura do misterio da Santísima Trindade, non é nada estraño que a Igrexa nos pida que neste día nos lembremos de xeito especial daquelas e daqueles que se dedican intensamente a “orar”, a rezar, é dicir, daquelas mulleres e homes que nos mosteiros de vida contemplativa, comunicándose co noso Deus trinitario, lle presentan tamén a El as nosas necesidades e as preocupacións todas do mundo. É o día “pro orantibus” (“a prol dos que rezan”). Oremos, pois, nós tamén polos que “oran” xa por nós.

* (22 de maio de 2016)

Pentecoste é o nome de orixe grega da festividade da vinda do Espírito Santo onda nós. Fai referencia ós “cincuenta” días de despois da Resurrección do Señor. Un número de días que, tamén aquí, non se ha entender literalmente senón de maneira simbólica. É un día emocionante, grandioso, este da vinda do Espírito Santo onda nós, para se facer presente en cada un de nós: homes e mulleres do mundo enteiro de hoxe, mais tamén de tódalas épocas anteriores e das vindeiras.
A festa de Pentecoste está en paralelismo e, ó tempo, á maneira de contrapunto coa festa da Ascensión do Señor, que celebrabamos o domingo pasado. Aledabámonos entón e dabámoslle grazas a Deus Pai polo ascenso glorioso de Xesús ós ceos despois da súa Resurrección. Coa Ascensión de Xesús estaba simbolicamente sinalado o camiño e construída a ponte, entre terra e ceo, para acadarmos así vida e felicidade definitivas.
Hoxe, nesta festa do Espírito Santo, o que ocorre non é unha vez máis un “ascenso”, unha “Ascensión”, senón un “descenso”, unha vinda onda nós do Espírito Santo. Por mediación de Xesús ascendido ós “ceos”, é dicir, ascendido a esa nova situación gloriosa de Xesús, anticipo do que será a nosa, baixa o “Espírito” de Deus onda nós. Un “Espírito” que fica xa para sempre onda nós. O Espírito de Deus veu onda nós, está con nós e estarao sempre mentres o mundo sexa mundo. A súa vinda non ten data de caducidade. Veu para se quedar. De modo que se é verdade que hai Ascensión de Xesús ós ceos, non a hai do Espírito Santo. El está no corazón mesmo de cada un de nós e da nosa comunidade cristiá e aquí quere permanecer como en casa propia.
Deste xeito, o Espírito Santo vén sendo algo así como a presenza de Deus entre nós máis alá do tempo histórico ou biográfico en que Xesús, o “Deus connosco”, estivo con nós. Precisamente por iso, é dicir, grazas á vinda do Espírito Santo, enviado onda nós por Xesús e polo Pai, podía dicir Xesús, a pesar da súa marcha, a pesar da súa “Ascensión”, que el, é dicir Xesús, “estará sempre connosco ata a fin do mundo”. E se Xesús é a imaxe, o retrato vivo de Deus Pai, o Espírito Santo é pola súa parte a presenza viva e actuante de Xesús, ascendido ós ceos, en tódalas persoas do mundo enteiro deica a fin dos tempos.
Nos Feitos dos Apóstolos, o Espírito de Deus énos presentado, na súa vinda onda nós, como o “ruído dun forte golpe de vento” que o enche todo, e como “linguas de lume” que se pousan sobre cada un dos presentes. Ocorre aquí unha transformación fonda dos apóstolos, que os fai sentirse a si mesmos como “cheos do Espírito Santo”. De tal maneira que son capaces de dárense a entender por tódolos que os escoitan. Dísenos alí que todos os comprendían perfectamente, coma se falasen na súa propia lingua, sendo así que de feito os que os escoitaban eran de moi diferentes linguas e nacións.
Tanto nos comezos do espallamento da boa nova de Xesús coma nos tempos de hoxe e de mañá o que nos fai falla a tódolos cristiáns é ese “enchérmonos do Espírito Santo”, tal como ocorreu no primeiro Pentecoste. Ese sentirmos en nós a presenza viva do Espírito Santo, que nos dá vigor e azos para o anuncio da mensaxe de Xesús con liberdade, alegría e agradecemento. Anuncio que se realiza coas palabras, aínda que mellor cos feitos, porque, á fin de contas, as primeiras sen os feitos non son máis que verbas baleiras.
De que falaban os apóstolos, transformados en si mesmos pola presenza neles do Espírito Santo? Dinnos os Feitos dos Apóstolos que falaban “das grandezas de Deus”. Eles sentían en si mesmos o “grande” que era ese Deus que se nos dera a si mesmo a nós no seu Fillo Xesús e que agora se facía presente coa forza e o poder transformador do Espírito Santo.
Por iso, é hoxe sobre todo un día no que deberiamos repetir, individual e comunitariamente, aquela petición que a “Secuencia” formula deste xeito: “Vén, Espírito divino..., Vén, hóspede desexado... Entra ata o fondo da alma, divina luz, e enriquécenos... Vén, Espírito Santo, enche o corazón dos teus fieis...”
Teriamos que concienciarnos de que este Deus que se nos comunica no Espírito Santo e que está na mesma orixe da igrexa é un Deus impetuoso, forte, como é forte un vento impetuoso capaz de derrubar carballos ou castiñeiros. Un Deus libre e que ama a liberdade. Un Deus que se comunica e que se fai comprender en calquera lingua e cultura. Un Deus que non se ata a límites, prescricións ou ritos concretos. Porque a súa grandeza (esa grandeza da que falaban os apóstolos ós alí presentes) é unha grandeza divina. Por ser tal, actúa o Espírito de Deus en nós non só coma un vento forte, senón tamén como brisa ou alento suave que nos dá paz e alegría. Así o expresaba ou simbolizaba Xesús cando no evanxeo de Xoán se nos di que, despois de darlles a paz ós seus discípulos, o Xesús resucitado “alentou sobre eles”, dicíndolles: “Recibide o Espírito Santo”.
Un “alento” que liberará os discípulos dos seus “des-alentos” e medos para anunciaren con afouteza a boa nova da Resurrección de Xesús. Espírito, pois, forte e maino, ó que lle gusta a unidade, mais tamén a diferenza de persoas, de culturas e de linguas, e polo tanto que está lonxe de estreitos dogmatismos e uniformidades. Que quere portas abertas ó mundo, tal como nolo pide hoxe en día tamén o papa Francisco, para que xentes e pobos poidan así chegar ó coñecemento das grandezas de Deus.
Sobre esta festa de Pentecoste lin hai pouco o seguinte: “Na Igrexa somos moi pouco devotos do Espírito Santo. Sen embargo, só no Espírito somos os cristiáns capaces das cousas que no noso falar e no noso obrar nos distinguen como cristiáns. Sen o Espírito nin seriamos adoradores do Pai, nin seguidores de Xesús, nin servidores dos pobres. Non seriamos nada”.
Pois ben, para convertérmonos, tal como deberiamos, en fervorosos devotos deste Espírito de Deus, mergullándonos nel e concienciándonos así da súa presenza agarimosa en nós e en cantos nos arrodean, pidámoslle a el mesmo que nos mande a súa luz, utilizando as palabras do comezo da “Secuencia” deste día. TODOS: “Vén, Espírito divino, manda a túa luz do ceo”.

*  (15 de maio de 2016)

A grandiosa festa da Ascensión do Señor abrangue mensaxes e ideas fondas e sublimes. Nela, neste Cristo do que se nos di que “ascende” ó ceo, vén construírse en certo modo a ponte airosa, ben asentada e segura, entre o ceo e a terra, entre a divindade e a humanidade, entre o noso destino e o de Deus mesmo. Con Xesús, irmán noso e fillo de Deus que ascende ós ceos, a humanidade acada a salvación definitiva. Nela estamos incluídos todos nós xunto coas xeracións pasadas, presentes e vindeiras.
Naturalmente as palabras “ceo” e “terra” hai que entendelas de maneira simbólica, non física ou astronómica. Ben sabemos que o ceo de Deus está en tódalas partes, e de maneira especial en todas e cada unha das persoas que o queren. Todos e cada un de nós somos así en realidade “templos” de Deus. Dicir polo tanto, como fai Lucas, que Xesús ascendeu ós ceos quere dicir que el, trala súa vida, morte e resurrección, acadou a plenitude da súa unión con Deus Pai. Non debemos tomar polo tanto ó pé da letra o relato de Lucas, como se o ceo fose un lugar que estivese un pouco máis arriba ou moito máis arriba das nubes que nos traen a chuvia. É só unha maneira de expresar o grandioso destino de Xesús e de todos nós se somos verdadeiros seguidores de Xesús.
A Ascensión do Señor significa que, posto que Xesús é o Fillo de Deus encarnado ou humanizado, a terra e a humanidade toda están e estarán sempre presentes ante o mesmo Deus para sempre, por toda unha eternidade. Pois Xesús, o Fillo de Deus, é e será tamén para sempre un de nós. Xesús é o “Emmanuel”, é dicir, o “Deus connosco”. Por iso, en certo modo, tamén nós poderiamos chamarnos a nós mesmos “nós con Deus”, igual que Xesús é “Deus connosco”. En Xesús humanidade e divindade están e estarán sempre estreitamente unidas. En consecuencia, tanto nós estamos con el coma el con nós.
Amósanos así a Ascensión cal é tamén o noso “camiño”, un camiño “ascendente”. Xesús dixera de si mesmo que el non só é a Verdade e a Vida, senón tamén o “Camiño”. Un camiño que todos estamos chamados e convidados a percorrer. Nunha peregrinaxe na que non nos fallarán as forzas do seu Espírito, do Espírito Santo que Xesús nos promete tamén hoxe: “Heivos mandar o don prometido por meu Pai”.
Trátase dunha peregrinaxe, dunha “ascensión”, que non realizamos en solitario. Unha peregrinaxe faise máis doada e alegre cando un vai con outros que o acompañan, que lle dan azos e que lle fornecen canta axuda precisa. Os que cremos en Cristo non cremos nel de maneira individual, desligados da crenza dos demais. Formamos xuntos un pobo ou, na linguaxe de Paulo, un corpo con diversos membros. Xesús vai sempre diante de nós, dirixíndonos, animándonos e dándonos forzas.
Na súa carta ós Efesios fálanos efectivamente hoxe Paulo de que Cristo resucitado e ascendido ós ceos é a “cabeza” da Igrexa. Deus Pai −dinos Paulo− é quen someteu todo a Xesús e quen “o puxo por riba de todo como cabeza da Igrexa, que é o seu corpo”. Nós somos, polo tanto, membros deste corpo misterioso que ten en Xesús a súa “cabeza” que o dirixe e estimula. Xesús coida así de tódolos membros do seu corpo místico, no que estamos incluídos nós.
Unha cabeza sen o seu corpo non ten sentido ningún. Sería unha cabeza morta, sen vida. O corpo, separado dela, sería tamén un corpo morto, a punto de se corromper e desaparecer. Por iso a plenitude de Xesús como cabeza do seu corpo só pode ser tal se como cabeza ten un corpo unido a ela e vivificado por ela. Ascensión de Xesús significa, polo tanto, que, se el como cabeza do seu corpo místico xa ascendeu, esa ascensión non será plena ou perfecta mentres non realicemos tamén nós esa mesma “ascensión” de Xesús e con el.
Estamos así todos chamados e convidados a realizar un esforzo común, ben unidos á nosa cabeza, cara a unha meta grandiosa e fermosa, que ninguén no fondo pode deixar de apetecer. Porque quen non quere vivir sempre?, quen non busca a verdade total?, quen non quere acertar co camiño que o leve a unha meta de felicidade sen termo? Pois ben, todo isto só o podemos acadar manténdonos ben unidos á nosa cabeza.
Estes desexos son, por outra banda, comúns a tódalas persoas. Ninguén carece deles. Por iso, así como a cabeza ten que estar unida ó resto do corpo para que haxa vida e se poida falar dun corpo ou dunha persoa viva, así tamén é o corpo un conxunto unido de membros e de órganos diversos. Cada unha das partes do corpo depende das outras. Do mesmo xeito formamos tamén entre todos un fermoso corpo, o corpo místico de Cristo, cabeza nosa, que nos salva e dá vida. De modo que as mans ou os pés dese corpo non se poden considerar verdadeiramente salvados se só son eles os que se salvan. Desa maneira o corpo deixaría de ser un verdadeiro corpo. Sería algo deforme ou monstruoso.
Ascensión do Señor quere dicir tamén, por tanto, que só podemos “ascender”, unidos á nosa cabeza Cristo, se nos mantemos unidos non só coa nosa cabeza senón tamén cos demais membros deste misterioso corpo de Cristo. E estes outros membros do corpo místico de Cristo son tódalas persoas do mundo, de calquera cultura, relixión, lingua ou clase social que sexan.
Finalmente, coa Ascensión de Xesús, que vén sendo o cumio da súa Resurrección, estamos consecuentemente chamados todos a agradecer a grandeza de Deus Pai e dos seus proxectos sobre nós. Paulo fálanos hoxe de que deberiamos abrir os ollos para intentar comprender “o vigor da potencia e da forza” de Deus Pai en relación con nós.
Como se nos amosa este “vigor”? Paulo explícanolo sinteticamente ó nos dicir que Deus Pai exerceu o seu vigor e a súa forza “resucitando a Cristo de entre os mortos e sentándoo á súa dereita nos ceos, por riba de todo principado e potestade, de toda virtude e dominación, e por riba de todo título de honra recoñecido neste mundo e tamén no vindeiro”.
* (8 de maio de 2016)

Curto tamén é o texto do evanxeo de Xoán que hoxe se nos ofrece para a nosa consideración e para profundarmos nel. Tal como ocorría no anterior domingo. Breve en palabras, pero moi denso e amplo na súa transcendencia, porque apunta a algo decididamente central na mensaxe do evanxeo: o amor.
Xesús atópase en momentos de íntima confidencia cos seus discípulos cando lle quedan poucas horas de vida e de conversa con eles. Momentos dramáticos tamén porque algún dos seus decidira xa no seu corazón entregalo ás autoridades relixiosas e políticas para que acabasen con el.
En momentos coma estes é cando se comunican e transmiten as recomendacións máis esenciais. Os que permanecen vivos, os herdeiros coma quen di, non poderán esquecelas.
A derradeira, e polo tanto a máis importante, recomendación de Xesús é moi emotiva e tan doada de entender como difícil de levar á práctica. Acabámola de escoitar: “Meus fillos: só un pouquiño estarei convosco. Douvos un mandamento novo: amádevos uns a outros. Como eu vos amei, amádevos tamén entre vós”.
Sen dúbida, trátase dunha verdadeira síntese de todo o evanxeo: da ensinanza e da práctica continua de Xesús ata este intre e nas poucas horas que lle restan de vida. No fondo, Xesús non ensinou nin practicou outra cousa máis ca iso: o amor, a entrega sen reserva ós demais ata dar el mesmo a súa vida por todos.
Mais trátase verdadeiramente dun mandamento novo? Coido que algunha vez aludín a unha das normas ou mandados do Antigo Testamento, concretamente do libro do Levítico. Entre esas normas que, segundo o Levítico, Deus lle dá a Moisés, en relación co modo de comportárense as persoas que Moisés ten ó seu cargo, aparece esta: “Non terás odio no corazón ó teu irmán [...[ Non te vingarás nin lles terás xenreira ós teus veciños. Amarás o teu próximo coma a ti mesmo” (Lev 19, 18). De feito, Xesús recorre moitas veces a este mandado (“Amarás o teu próximo coma a ti mesmo”) sobre todo nas súas discusións cos doutos do xudaísmo do seu tempo. A xente entendía bastante ben que se Deus é bo con todos, non podemos pola nosa parte sermos malos os uns cos outros. No Antigo Testamento tíñase, pois, clara conciencia, da bondade e da paternidade de Deus en relación co seu pobo. Era lóxico, pois, que o senso de mutua fraternidade entre todos se fose asentando cada vez máis neles.
Pero Xesús quere ir máis alá destes bos sentimentos do Antigo Testamento. Sabemos daquela pregunta que lle fai unha vez un letrado a Xesús sobre cal é o “primeiro” mandamento da lei. Xesús responderalle utilizando as mesmas palabras do libro do Deuteronomio (6, 4-5): “O primeiro é: Escoita, Israel: O Señor, noso Deus, é o único Señor. Amarás o Señor, teu Deus, con todo o teu corazón, con toda a túa alma, con toda a túa mente e con toda a túa forza”. Con isto a pregunta quedaba perfectamente respondida. Mais Xesús vai engadir a isto (e sen que o letrado llo preguntara) algo decisivo ó colocar dalgunha maneira o chamado segundo mandamento ó mesmo nivel có primeiro: “O segundo é este: Amarás o teu próximo como a ti mesmo. Non hai mandamento máis importante ca estes”.
Xesús tiña boas razóns para engadir iso, porque no Antigo Testamento estes dous mandamentos estaban en certo modo pouco relacionados entre si. Do primeiro falábase no Deuteronomio e do segundo no Levítico (19, 18), mesturado este último ademais con outras diversas normas cúlticas e morais. O que fai Xesús coa súa resposta ó letrado é darlle ó segundo mandamento, é dicir, ó amor ó próximo unha dignidade en certo modo divina. De modo que amar ó próximo vén sendo para Xesús practicamente o mesmo que amar a Deus.
Agora ben, o que fai Xesús agora, nestes derradeiros momentos de intimidade cos seus discípulos, é subir aínda máis o listón da importancia e da esixencia do amor ó próximo. Por iso poderá indicar Xesús con toda razón que o seu mandamento do amor ó próximo é verdadeiramente “novo”. Por que? Moi sinxelo. A medida do amor ó próximo no Antigo Testamento era “un mesmo”: “Amarás o teu próximo como a ti mesmo”. A medida do amor que anuncia agora Xesús é moito máis elevada e, polo tanto, decididamente “nova”: Amarás o teu próximo “como eu vos amei”. Cómo amou Xesús? Ben o sabemos, polo menos teoricamente. Amou os demais máis que a si mesmo. Amou totalmente, entregando a súa vida, é dicir, a si mesmo, pola salvación e liberación de todos. A medida do seu amor non é polo tanto el mesmo (“como a ti mesmo”), porque se esa fose a medida do seu amor, non poría en xogo a súa vida e non a daría polos demais.
A actitude de Xesús ten un certo parecido á de esas boas e xenerosas persoas que se lanzan de súpeto a un mar embravecido para libraren da morte a unha persoa en perigo de afogarse. Mais iso practicado non unha ou dúas veces e case sen pensar, senón ó longo de toda unha vida e de maneira consciente e consecuente ata a propia morte.
Esta é, pois, a medida á que Xesús nos convida e que fará que xurdan ese “ceo” e “terra” tamén “novos” dos que nos fala hoxe o libro da Apocalipse da 2ª Lectura.
Hai ademais unha importante advertencia. Non nos enganemos. Só se procedemos así, seremos considerados como verdadeiros discípulos de Xesús. Ese ha ser, pois, o noso sinal distintivo, para dese xeito termos capacidade de atraer a outros ó camiño de Xesús. “Nisto coñecerán todos que sodes os meus discípulos: se vos tedes amor uns a outros”. Os cristiáns non podemos, en consecuencia, contentarnos con dicir simplemente que o somos, é dicir, que somos cristiáns. Pois se o amor -e un amor coma o de Xesús- non se converte en motor das nosas vidas e da nosa relación con todos non seremos en realidade verdadeiramente cristiáns.
Tarefa nada doada, mais que nos salvará e que nos liberará a nós e a cantos se encontren con nós.

* (24 abril 2016)

Dado que o texto do evanxeo é curto, imos tamén nós acompañalo sendo algo máis breves. Porque o importante non é falar ou escoitar moito, senón o moito entretérmonos na oración con Deus, Noso Pai, en moito orarmos como facía Xesús e en moito estarmos atentos ás necesidades dos demais, como facía tamén Xesús.
Xesús comía e bebía, máis que dos alimentos e das fontes ou pozos deste mundo, desa inesgotábel riqueza e fonte de vida que era e segue e seguirá a ser Deus, Pai seu e noso tamén. Xesús oraba, falaba, moito con seu Pai. Como de día moitas veces non podía facelo polas multitudes que anceiaban escoitar a súa palabra, facíao de noite. Deus é desde sempre, e tamén para Xesús, esa marabillosa realidade persoal, plena e infinita, que en si mesma é vida e que enche de variadísima vida a realidade toda que temos diante e da que formamos parte, aínda que a descoñezamos nas súas íntimas fonduras e inmensidades. Xesús é totalmente incomprensible sen atender a este Deus Pai que o converte no seu Fillo predilecto. E se Deus Pai o quere tanto é porque o encheu tamén a el da súa mesma plenitude de vida.
Por iso Xesús podía dicir de si mesmo: “Eu son a Vida”. E se Xesús se define a si mesmo como “Vida”, cómo vai poder el darnos a nós outra cousa máis ca vida? É case incríbel como se puido desfigurar tantas veces a mensaxe de Xesús coma se fose unha mensaxe de febleza ou debilidade, de indixencia e de morte. A mensaxe de Xesús é todo o contrario. Xesús non ten que ver nada coa morte, pois el é a mesma Vida.
Xoán dínolo ben claro hoxe ó presentarnos a Xesús como bo pastor que coñece as súas ovellas, é dicir, o pobo todo que o segue como rabaño feliz de se sentir ben acompañado e dirixido por el. “Eu –así soan as palabras que Xoán pon en boca de Xesús- eu doulles vida eterna”. Son expresións de moita relevancia e fondura, que teñen que ver cunha necesidade básica de todos nós. Como xa tantas veces vos teño comentado, ¿hai alguén que non queira vivir e vivir sempre, vivir eternamente? Ninguén. Se lamentabelmente nas noticias que lemos ou oímos, máis dunha vez sentimos que nos bate forte o corazón ó lermos ou oírmos que alguén se quitou a vida por algún tipo de problema que o afectaba moi duramente, podemos estar ben seguros de que estes irmáns nosos non fixeron tal cousa porque non quixesen vivir. Todo o contrario, pois o impulso de vida déunolo Deus mesmo e a iso non somos nós capaces de renunciar en circunstancias normais. O que pasa é que os problemas da vida, que non necesariamente eles mesmos senón quizais máis ben outros lles crearon, poden chegar a facer crer ou convencer a un de que a propia vida non ten sentido nin futuro. E sen ningunha esperanza de vida nin de futuro é imposíbel querer seguir vivindo. Aínda que pareza contraditorio, abandonan a vida porque a queren precisamente con toda a alma mais senten que tódalas portas para acadar vivir se lles pechan.
De todo isto temos que deducir que, se como cristiáns cremos que Deus nos deu a todos vida e en Xesús e por medio del nola deu tamén como “vida eterna”, entón temos que loitar de tódalas formas posíbeis -cada un da forma que o Espírito lle inspire- para que esta vida que recibimos non sexa só a miña, senón a de todos. Porque a mensaxe de Xesús non está só dirixida só a unha ou dúas ovellas, utilizando a linguaxe pastoril e rural de Xesús, senón a todo o rabaño, é dicir, a todo o pobo de Deus, a todo o mundo. Por iso nada do que ocorre fóra da pel do meu corpo me pode ser indiferente. Todo e todos deben interesarme e afectarme. Tanto máis canto que a vida dos demais é algo que ten que ver tamén coa miña, pois a vida é un agasallo común de Deus para todos e ninguén pode considerar como algo exclusivo seu a vida que Deus concedeu para todos.
Volvendo ó que nos di Xoán. Tan grande e tan divina é a vida que Xesús recibiu do seu Pai (e lembremos que os pais son precisamente os que dan a vida) que o mesmo Xoán pon unha vez máis aquí na boca de Xesús estas outras palabras: “Meu Pai e mais eu somos un”. Palabras que aluden ó misterio da persoa de Xesús, tan intima e profundamente unida ó misterio de seu Pai Deus.
Mais isto significa tamén que traballando nós pola dignificación e pola vida de tódalas persoas -e de maneira especial a prol daqueles que se senten ameazados na súa vida e na súa dignidade- estamos ó tempo a traballar pola divinización do mundo. Esa é, en definitiva, a meta, o fin da aparición entre nós de Xesús, no que Deus, a humanidade e o mundo formamos xa en realidade e tamén en proxecto unha misteriosa e inconcibíbel unidade. Estamos, si, chamados todos en Xesús e por medio de Xesús, o Deus humanizado, a sermos moi humanos. Mais ese é tamén o único camiño para facérmonos moi divinos, á imaxe de Xesús que era “un” co Pai.
Por iso nos fala Xoán tamén, na 2ª Lectura, da plenitude da nova vida que se nos abrirá trala nosa morte particular. Daquela non teremos xa “máis fame nin sede”, porque a nosa vida estará entón unida á de Deus mesmo, que é a mesma fonte de vida e de plenitude.

* (17 de abril 2016)