O texto do evanxeo de hoxe é continuación do do domingo pasado, que versaba sobre o relato evanxélico da multiplicación dos bolos de pan e dos peixes. Terra e mar están alí presentes. Coma quen di, a Galiza do interior (a que sementa cereais) -a dos nosos labregos- e a dos mariñeiros, aqueles que converten os arados da terra en lanchas que saben labrar tamén ó seu xeito nas augas do mar. Pan e peixes; barcos pesqueiros e tractores como instrumentos de mariñeiros e labregos.
Cousa importante. Primeiro Xesús dá de comer á xente. Aténdeos persoalmente con xenerosidade e despídeos con agarimo. Ós discípulos, mentres tanto, ordénalles iren para a outra banda do mar. Só despois irá Xesús ó monte a falar co seu Pai a soas, ó anoitecer. Por máis que Xesús estaba sempre, no seu traballo, no seu trato coa xente, en presenza do Pai, practicando, como modelo tamén para os futuros monxes, aquilo de “Ora et labora”, “Reza e traballa”.
Toda a vida e a mensaxe de Xesús son o resultado do seu trato íntimo, amoroso, confiado, con quen era seu Pai. Pero seu Pai érao para El dun xeito especial, único (neste sentido). Xesús amosouse a todos nós como o verdadeiro Fillo de Deus. De maneira distinta a como somos tamén todos nós, grazas a El, fillos de Deus. Nós, fillos adoptivos. Por iso distinguía el: “O meu Pai e o voso Pai”. Deus Pai era e é pai de Xesús e noso, de maneira diferente, aínda que verdadeira en ámbolos dous casos.
Os Apóstolos van aprendendo paseniñamente a veren así as cousas. Mais Xesús está interesado de maneira especial en Pedro, o que se vai poñer ó temón da nova igrexa que Xesús botará a vogar. Pedro ten que aprender a ter plena confianza en Xesús, un Xesús que é posuidor de todo poder. Un poder igual ó do Pai. Un poder que lle pode a tódalas posibles ameazas, a tódolos mares bravos. O mar foi sempre símbolo e paradigma dos medos, dos abismos perigosos, do descoñecido que ameaza, dos monstros, das tebras que non deixan entrar nelas a luz e a claridade.
A nosa vida no mundo non é sempre un pasear nun xardín de rosas. Dende que empezamos a respirar o aire deste mundo ata que deixemos de facelo, a nosa vida pasa por angustias, pequenos ou grandes fracasos, proxectos que non chegan ó fin desexado, etc. Mais velaí que Xesús, que por algo quere dicir xustamente “Salvador”, vén na nosa axuda, para darnos confianza en todo o que facemos. El está sempre aí para botarnos unha man, como o fixo con Pedro para que non se afundise no mar.
En canto cristiáns, temos que ter esta confianza nun Xesús que é todo el poder e amor. E que practica iso, por máis que exerza este poder e amor de modos inesperados e insospeitados. El ten o seu ritmo, que non ten por que ser o noso. El non conta só co tempo, limitado e curto sempre, senón tamén coa eternidade. Traballa a longo prazo cando non o fai a curto.
Non. El non é unha pantasma. Como o podería ser a Santa Compaña dos nosos avós. O único que fan as pantasmas é producir medo e espanto. Pero nin Deus nin o seu Fillo están aí para asustarnos, angustiarnos ou aterrarnos. Todo o contrario. Xesús non lle presenta razóns concretas a Pedro para que non teña medo a andar sobre as augas. Simplemente fai referencia a si mesmo, presentándose como quen verdadeiramente é. O que ten todo o poder e todo o amor para poñelos á disposición nosa. El conténtase con dicirlle ós discípulos e a un temeroso Pedro: “Tranquilos, que son eu”.
É moi significativo que hoxe, cando Xesús se presenta como poderoso e ó tempo como pacífico contra ameazas de calquera signo, se nos fale na primeira Lectura do Antigo Testamento do marabilloso encontro de Isaías no monte co seu Deus. Tamén aquí Isaías aprende a ver a Deus relacionado non co “rexo furacán”, co “tremor da terra” ou co “gran lume”. Uns fenómenos que se poden comparar coas ondas que se producían co vento forte do mar e que sacudían a pequena barca dos discípulos de Xesús.
Sobre tales fenómenos, dísenos no libro dos Reis que neles, é dicir, no furacán, no tremor de terra ou no gran lume, ”non estaba o Señor”. Si estaba, en troques, o Señor no case imperceptíbel “murmurio dunha airexadiña suave”. Como esa suave brisa ó anoitecer que ás veces nos vén do mar despois do solpor.
Deus é, pois, pacífico. E dicir, facedor e promotor de paz e non quere que nos asustemos ou anguriemos cos acontecementos que ocorren nas nosas vidas. Porque Deus é meirande en poder e en amor que calquera ameaza ou desgraza. Teño agora presente na lembranza aquel dito que lle oín hai moitos anos a un excelente director espiritual: “Todo o que angustia –dicía el- vén do demo”. Veume sempre moi ben.
Con isto o que quería el dicir é, tal como vos acabo de comentar, que Deus non está aí para angustiarnos ou meternos medo. Polo contrario, El está sempre para dar confianza e ánimo: “Tranquilos, que son eu”.
O mundo, tamén e de maneira especial o noso mundo actual, precisa de xentes que dean bo ánimo e “tranquilidade” ás persoas con medos, con dúbidas ou con pouca esperanza. Xesús chámanos a dicirlles coas nosas palabras e cos nosos feitos a todos: Tranquilos, que Xesús segue a ser tamén hoxe salvador e dador de paz, de tranquilidade, de alegría, tal e como nos vén repetindo unha e outra vez Francisco, bispo de Roma e pontífice da Igrexa dos nosos días.

*10 agosto 2014

O relato da multiplicación dos pans e dos peixes é un deses relatos evanxélicos que se prestan a ser considerados, polo súa aparencia fantástica e marabillosa, como algo case folclórico e pouco merecedor de atención e reflexión. A min paréceme, en cambio, que hai nel moita carga de mensaxe fondamente cristiá, máis alá do seu aspecto anecdótico e sorprendente.
En primeiro lugar, cómpre situar o relato, tal como fai o evanxelista Mateo, en relación co acontecemento da morte, mellor, co asasinato de Xoán Bautista, o profeta anunciador de Xesús como o Mesías esperado. É unha relación de auténtico contraste. A degolación do Bautista foi un verdadeiro escándalo. O Bautista e vilmente asasinado no cárcere por orde dun alegre o bebido Herodes, que está a celebrar con viño de marca e unha boa enchente o seu aniversario. Rodeado de magnates e xente de poder e incitado a desfacerse do Bautista por unha alegre bailarina tras ser esta aconsellada por unha vingativa nai. O profeta non fixera outra cousa senón dicirlle a Herodes que non lle era lícito vivir coa muller do seu irmán, a nai da bailarina. Poder, honor e o medo a verse desprovisto deles son os que levan ó tetrarca Herodes a cometer esa vileza.
Como vedes, no relato deste acontecemento, que Mateo pon inmediatamente antes da multiplicación dos pans e dos peixes, Herodes e os convidados e asistentes ó banquete do seu aniversario están instalados na fachenda, na inxustiza, na inmoralidade, na busca do seu propio interese, no espírito da violencia e no desenfreo das propias paixóns. Alí non pode ter cabida ningún xusto, a non ser que entre decapitado, como lle ocorre ó Bautista no intre de serlle entregada á bailarina a súa cabeza nunha bandexa. É este un xantar de aniversario entre inxustos e violentos, onde prima todo o contrario do que debería ser un encontro igualitario e fraternal de alegre comensalía.
Mateo cóntanos que Xesús, que tanto admiraba ó seu curmán Xoán, ó saber da morte do Bautista, “se retirou nunha barca a un lugar deserto e arredado”. Xesús estaría seguramente moi conmocionado co asasinato do Bautista. Mais non renuncia por iso a seguir anunciando e practicando a “boa nova” que o Pai lle confiou a el para o ben do mundo. Unha boa ou alegre nova, que non consiste no desenfreo, na esmorga, na ostentación ou no exercicio do poder, do que facían gala Herodes e mailos seus adictos. A boa nova de Xesús, polo contrario, está directamente relacionada coa igualdade e a fraternidade, coa renuncia á violencia e ó poder, co exercicio da misericordia con todos e de maneira especial cos máis necesitados. É o que nos recorda tantas veces o papa Francisco de que o cristianismo ten que anunciar e practicar a misericordia.
A xente busca e espera misericordia. Por iso busca a Xesús e fuxe dos poderosos, pois estes non se privan de exercer a violencia cando lles convén. Dinos Mateo que Xesús, lonxe de poder ter ocasión de acougar un pouco, pensar e orar tralo asasinato de Xoán Bautista, “se atopou cun gran xentío”, que se “conmoveu” e que “curou a tódolos enfermos”. A xente sabe que Xesús non fai pausas no exercicio da misericordia. Para iso ten tempo sempre, aínda que sexa no día sagrado do xudaísmo, o sábado, no que segundo as minuciosas normas desta relixión non se podía case facer nada.
Coido que non se entendería ben a multiplicación dos pans e dos peixes á marxe ou fóra deste contexto “misericordioso” de Xesús. Non hai aí, por parte de Xesús, ningún intento de ostentación de poder (iso é cousa de Herodes e dos seus). Hai só preocupación polos problemas da xente. A xente necesita e quere ser atendida, axudada, sandada, amada, alimentada con manxares físicos e anímicos. 
É moi cómodo, e sobre todo inxusto, dicirlle á xente que se busquen eles mesmos esas cousas, cando sabemos que non están en condicións de conseguilas. Era esa tamén a proposta dos discípulos de Xesús coa multitude que seguía amoreada arredor del, ben avanzada xa a tarde. Non. Xesús sabe que as comodidades e os egoísmos, por pequenos que sexan, impiden a fraternidade e a igualdade universal. Todos podemos, por pouco que teñamos, axudar a outros, compartindo os nosos bens, aínda que non sexan “máis ca cinco bolos de pan e mais dous peixes”.
O milagre da multiplicación dos pans e dos peixes non é máis que o milagre que produce o compartir cos demais o pouco ou moito que teñamos. Porque se compartimos dese modo, Deus non deixará de compartir tamén e colaborar con nós, producindo o milagre dunha comensalía e alegría compartida entre todos. Entre tódolos pobos e nacións da terra.
O milagre da multiplicación dos pans e dos peixes contén unha mensaxe moi actual. Porque ben sabemos da crítica situación en que se atopan hoxe en día moitas persoas e familias, tanto entre nós coma no mundo enteiro. E tamén sabemos da corrupción, herodiana (poderiamos denominala), de non poucos representantes políticos. Temos, pois, que optar entre pertencermos ó grupo de Herodes, o dos adictos a un poder que conduce á violencia e á morte, ou ó grupo de Xesús que comparte todo con todos nunha atmosfera de igualdade e irmandade, en canto fillos que somos todos dun mesmo Pai.
Se é verdade, tal como cremos, a mensaxe de Xesús, entón sabemos tamén que o mundo e a humanidade só se poderá construír autenticamente desde o espírito e o exercicio do “compartir”. Compartir con todos cantos os precisen os nosos bens materiais e espirituais. Tarefa, desde logo, moi sublime, pero tamén ben práctica e doada de entender. Por iso, cando lemos ou escoitamos que o papa Francisco está intentando recompoñer ou reformar a Banca do Vaticano para poñela ó servizo dos pobres, e non dos poderosos ou especuladores, seguramente está camiñando por vieiros máis próximos ó evanxeo.
As nosas eucaristías rematan coa comuñón eucarística, que vén sendo unha actualización sacramental da multiplicación dos pans e dos peixes. Que ese espírito misericordioso e dadivoso de Xesús se meta dentro de nós co pan eucarístico.

*(domingo XVIII T. O: 3 agosto 2014)