A festividade da “Exaltación da Santa Cruz” ten data fixa no calendario relixioso: o 14 de setembro. Como neste ano esta data cae en domingo, é unha boa ocasión para conmemorala de modo algo máis axeitado.
O evanxeo para esta festividade está tomado de Xoán. Xoán é o único evanxelista que nos narra aquel singular acontecemento no que o destacado fariseo Nicodemo imita as inquietas bolboretas que de noite se nos pegan por fóra ós cristais das ventás para gozaren da luz que se transparenta a través delas. Coma as bolboretas, Nicodemo busca, pois, tamén a luz, quere saber a verdade sobre Xesús e vai visitalo de noite. Xesús dicía de si mesmo que el era “a Luz”. Naquela longa e repousada conversa nocturna, á luz do lume da lareira ou dun candeeiro caseiro (que case non serían necesarios á luz da Luz), Xesús vaille manifestando a Nicodemo importantes verdades sobre si mesmo. Entre elas, unha que ten que ver con aquela escena do Antigo Testamento na que Moisés ergue a imaxe dunha serpente no deserto que, ó ollala, salvaba da morte ós que estaban en perigo de perder a vida no deserto. “Como Moisés alzou a serpente no deserto, así –coméntalle Xesús- debe ser alzado o Fillo do Home, para que todo o que cre nel non se perda, senón que teña vida eterna”.
Os entendidos comentan aquí que o “ser alzado do Fillo do Home” tiña nas palabras de Xesús un dobre sentido, o normal de “ser erguido” e o de “morrer”. Co que se viña aludir tamén á súa morte na cruz. En canto ó da serpente, é aínda hoxe o símbolo distintivo da botica e tamén da profesión médica. A serpente ou a cobra mudan de cando en vez a súa epiderme e este fenómeno é interpretado en diversas culturas como rexuvenecemento. Outro tanto fan ou deberían facer as menciñas. Por iso xa nas mitoloxías grega e romana o deus da medicina, Asclepio (ou Esculapio) era representado co símbolo dunha serpente enroscada nunha vara, a árbore da vida. Por moito que hoxe queiramos ver a cobra, a serpente, como algo malo e perigoso (e sen dúbida que o é tamén), o seu símbolo foi sempre ambiguo. Participa do malo e tamén do bo. Así ocorre tamén no que se nos conta de Moisés, cando el construíu unha serpente de bronce e a colocou na punta dun pau, de tal maneira que "o que fose mordido pola serpente, se miraba para a serpente de bronce, quedaba san" (Núm. 21, 9). A serpe non é só, pois, asasina; é, tradicionalmente, tamén menciña de salvación e de nova vida.
Así foi considerada tamén a serpe na Galicia tradicional. Algún antropólogo cóntanos que nalgúns lugares da Galicia rural “a carne da serpe serve para facer remedios: para a tose e as dificultades respiratorias, etc.” Isto está de feito en consonancia coa importancia que lle conceden moitos estudosos á serpente na historia de Galicia ó falaren por exemplo dun “culto á serpente na Galicia antiga, do que aínda quedan algún restos nos nosos días".
Ben. Isto dígoo só para que non se estrañe un tanto de que Xesús recorra á serpente como símbolo de si mesmo, como sandador, curador e Salvador desde o alto da súa morte na cruz.
Nesta festividade celébrase, pois, con agradecemento a “exaltación” da santa Cruz. Con Xesús pasou de ser a cruz instrumento de tortura, de suplicio e de morte (como aínda desgraciadamente ocorre hoxe en día noutros crueis sistemas de condena, xudicial ou non) a converterse en camiño de salvación. Ese “viacrucis”, camiño da cruz, que se pode ver aínda, coas súas catorce estacións, en moitas igrexas . Recordo que nunha moderna igrexa alemá, na que puiden colaborar como capelán da parroquia durante varios anos seguidos, o “viacrucis” remataba cunha estación máis, a da imaxe de Cristo Resucitado. Moi sabiamente, porque o tema é xustamente ese: pola cruz vaise á luz, á resurrección.
Precisamente por iso Xesús significa Salvador. Un Xesús unido para sempre a esa cruz que, desde que el a levou sobre os seus ombreiros e nela se deixou cravar, non é xa máis lugar de maldición senón de bendición e salvación para toda persoa. Por iso o sinal da cruz é e seguirá sendo sempre distintivo específico dos cristiáns. Non só como adorno de metal precioso que podemos levar no peito, senón como un modo de ser e de se comportar que non fuxe do sufrimento cando o demanda o seguimento de Xesús. En realidade, é condición para sermos de verdade discípulos dese Xesús que dicía: “O que non carga coa súa cruz e me segue, non pode ser discípulo meu”.
En calquera caso, e pódese dicir tamén hoxe na celebración da festa da exaltación da cruz, non deberiamos esquecer algo moi importante. Nin o noso Deus nin o seu fillo Xesús queren para nós a cruz. Deus chamounos e chámanos continuamente, desde o máis íntimo de nós mesmos, á felicidade, a sermos felices todos e cada un de nós. Pois á busca da felicidade non somos capaces de renunciar e polo tanto nin sequera deberiamos intentalo. Pero ó mesmo tempo temos que saber que a felicidade non se acada endexamais a soas, cada un para si mesmo, senón sempre cos demais, de maneira solidaria cos que estean máis preto de nós. É aquí xustamente onde aparece ou pode aparecer a cruz. Esa cruz que en definitiva non é contraria á felicidade, senón condición para acadala. Cruz porque a fraternidade real leva consigo renuncias, atención amorosa ás necesidades dos outros e sufrimento pola animadversión e incomprensión que moitas veces haberá que aturar por parte daqueles ós que non lles importan ren os outros.
Para sermos deste xeito verdadeiros discípulos de Xesús, nin sequera a propia vida debería contar, por grande que sexa o noso desexo de non perdela. Con frecuencia oímos ou lemos sobre persoas que arriscaron perder a súa vida (e incluso a perderon) coa esperanza de acadar algo de felicidade para si mesmas, para as súas familias ou incluso para persoas ás que nin sequera coñecían. Persoas que se botan ó mar para salvar a algún descoñecido en perigo de afogar ou que nunha feble barquiña intentan chegar a Europa para desde aquí poder mandar algo de diñeiro ós seus familiares necesitados. Son cruces que haberá que cargar sobre un para así acadar salvación e felicidade tanto para un mesmo coma para os demais.
De todos modos, o Xesús erguido na cruz e nela exaltado non lles fallará a cantos o seguen, a cantos aprenderon del a levar a propia cruz, a cruz de cadaquén. Unha cruz que en definitiva non chegará a esmagarnos co seu peso, se seguen a ser verdade tamén aquelas outras palabras de Xesús: “o meu xugo é lixeiro e a miña carga pequena”.
O evanxeo para esta festividade está tomado de Xoán. Xoán é o único evanxelista que nos narra aquel singular acontecemento no que o destacado fariseo Nicodemo imita as inquietas bolboretas que de noite se nos pegan por fóra ós cristais das ventás para gozaren da luz que se transparenta a través delas. Coma as bolboretas, Nicodemo busca, pois, tamén a luz, quere saber a verdade sobre Xesús e vai visitalo de noite. Xesús dicía de si mesmo que el era “a Luz”. Naquela longa e repousada conversa nocturna, á luz do lume da lareira ou dun candeeiro caseiro (que case non serían necesarios á luz da Luz), Xesús vaille manifestando a Nicodemo importantes verdades sobre si mesmo. Entre elas, unha que ten que ver con aquela escena do Antigo Testamento na que Moisés ergue a imaxe dunha serpente no deserto que, ó ollala, salvaba da morte ós que estaban en perigo de perder a vida no deserto. “Como Moisés alzou a serpente no deserto, así –coméntalle Xesús- debe ser alzado o Fillo do Home, para que todo o que cre nel non se perda, senón que teña vida eterna”.
Os entendidos comentan aquí que o “ser alzado do Fillo do Home” tiña nas palabras de Xesús un dobre sentido, o normal de “ser erguido” e o de “morrer”. Co que se viña aludir tamén á súa morte na cruz. En canto ó da serpente, é aínda hoxe o símbolo distintivo da botica e tamén da profesión médica. A serpente ou a cobra mudan de cando en vez a súa epiderme e este fenómeno é interpretado en diversas culturas como rexuvenecemento. Outro tanto fan ou deberían facer as menciñas. Por iso xa nas mitoloxías grega e romana o deus da medicina, Asclepio (ou Esculapio) era representado co símbolo dunha serpente enroscada nunha vara, a árbore da vida. Por moito que hoxe queiramos ver a cobra, a serpente, como algo malo e perigoso (e sen dúbida que o é tamén), o seu símbolo foi sempre ambiguo. Participa do malo e tamén do bo. Así ocorre tamén no que se nos conta de Moisés, cando el construíu unha serpente de bronce e a colocou na punta dun pau, de tal maneira que "o que fose mordido pola serpente, se miraba para a serpente de bronce, quedaba san" (Núm. 21, 9). A serpe non é só, pois, asasina; é, tradicionalmente, tamén menciña de salvación e de nova vida.
Así foi considerada tamén a serpe na Galicia tradicional. Algún antropólogo cóntanos que nalgúns lugares da Galicia rural “a carne da serpe serve para facer remedios: para a tose e as dificultades respiratorias, etc.” Isto está de feito en consonancia coa importancia que lle conceden moitos estudosos á serpente na historia de Galicia ó falaren por exemplo dun “culto á serpente na Galicia antiga, do que aínda quedan algún restos nos nosos días".
Ben. Isto dígoo só para que non se estrañe un tanto de que Xesús recorra á serpente como símbolo de si mesmo, como sandador, curador e Salvador desde o alto da súa morte na cruz.
Nesta festividade celébrase, pois, con agradecemento a “exaltación” da santa Cruz. Con Xesús pasou de ser a cruz instrumento de tortura, de suplicio e de morte (como aínda desgraciadamente ocorre hoxe en día noutros crueis sistemas de condena, xudicial ou non) a converterse en camiño de salvación. Ese “viacrucis”, camiño da cruz, que se pode ver aínda, coas súas catorce estacións, en moitas igrexas . Recordo que nunha moderna igrexa alemá, na que puiden colaborar como capelán da parroquia durante varios anos seguidos, o “viacrucis” remataba cunha estación máis, a da imaxe de Cristo Resucitado. Moi sabiamente, porque o tema é xustamente ese: pola cruz vaise á luz, á resurrección.
Precisamente por iso Xesús significa Salvador. Un Xesús unido para sempre a esa cruz que, desde que el a levou sobre os seus ombreiros e nela se deixou cravar, non é xa máis lugar de maldición senón de bendición e salvación para toda persoa. Por iso o sinal da cruz é e seguirá sendo sempre distintivo específico dos cristiáns. Non só como adorno de metal precioso que podemos levar no peito, senón como un modo de ser e de se comportar que non fuxe do sufrimento cando o demanda o seguimento de Xesús. En realidade, é condición para sermos de verdade discípulos dese Xesús que dicía: “O que non carga coa súa cruz e me segue, non pode ser discípulo meu”.
En calquera caso, e pódese dicir tamén hoxe na celebración da festa da exaltación da cruz, non deberiamos esquecer algo moi importante. Nin o noso Deus nin o seu fillo Xesús queren para nós a cruz. Deus chamounos e chámanos continuamente, desde o máis íntimo de nós mesmos, á felicidade, a sermos felices todos e cada un de nós. Pois á busca da felicidade non somos capaces de renunciar e polo tanto nin sequera deberiamos intentalo. Pero ó mesmo tempo temos que saber que a felicidade non se acada endexamais a soas, cada un para si mesmo, senón sempre cos demais, de maneira solidaria cos que estean máis preto de nós. É aquí xustamente onde aparece ou pode aparecer a cruz. Esa cruz que en definitiva non é contraria á felicidade, senón condición para acadala. Cruz porque a fraternidade real leva consigo renuncias, atención amorosa ás necesidades dos outros e sufrimento pola animadversión e incomprensión que moitas veces haberá que aturar por parte daqueles ós que non lles importan ren os outros.
Para sermos deste xeito verdadeiros discípulos de Xesús, nin sequera a propia vida debería contar, por grande que sexa o noso desexo de non perdela. Con frecuencia oímos ou lemos sobre persoas que arriscaron perder a súa vida (e incluso a perderon) coa esperanza de acadar algo de felicidade para si mesmas, para as súas familias ou incluso para persoas ás que nin sequera coñecían. Persoas que se botan ó mar para salvar a algún descoñecido en perigo de afogar ou que nunha feble barquiña intentan chegar a Europa para desde aquí poder mandar algo de diñeiro ós seus familiares necesitados. Son cruces que haberá que cargar sobre un para así acadar salvación e felicidade tanto para un mesmo coma para os demais.
De todos modos, o Xesús erguido na cruz e nela exaltado non lles fallará a cantos o seguen, a cantos aprenderon del a levar a propia cruz, a cruz de cadaquén. Unha cruz que en definitiva non chegará a esmagarnos co seu peso, se seguen a ser verdade tamén aquelas outras palabras de Xesús: “o meu xugo é lixeiro e a miña carga pequena”.
Fuente RSS
