TABEIROSMONTES
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
        • Castrp Valente
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro de Fontegrande
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños >
        • Muíño de Ricovanca
        • Muíños de Vesacarballa
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Ricovanca
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte Liñares
        • Ponte do Reconco
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelos >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza da Caldeira
        • Fervenza da Cova do Lago
        • Fervenza de Curantes
        • Freixa de Chamosa
        • Fervenza da Firveda
        • Fervenza da Graña
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Cádabo
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Montouto
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Umia
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Haxiografía
      • Mitoloxía
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
      • Fiestra Con Masa
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Atri Non
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

Esmoleiros e petos de ánimas de Cerdedo (IV)

29/7/2021

0 Comentários

 
Calros Solla
Imagem
Fotografía do cruceiro do Pego (Parada), tras os traballos de limpeza efectuados polo colectivo Capitán Gosende en 2012.
Imagem
Fotografía do cruceiro do Pego obtida por Reimóndez Portela na década dos 80.
Dedicamos a cuarta entrega desta serie ao cruceiro do Pego (óese “do Pegho”) que, malia decapitado e asoballado pola matogueira, permanece en pé no lugar nomeado As Ermidas ou O Pego da parroquia de Parada, afastado uns 50 m da ermida da Nosa Señora do Pego ou da Purificación (a estrada EP-7106 polo medio), a pouco máis de 60 m do leito do río Lérez e a uns 120 m do vértice interparroquial de Parada, Cerdedo e Folgoso. A antiga presenza nestes predios arredados de eremitas e eremiterios orixinou o topónimo As Ermidas. Un goio fluvial, o chamado pozo Negro, xerou o topónimo O Pego, vaira do Lérez, ateigada de lendas e monstros (léase: “O Cancodrilo: espécime da criptofauna de Cerdedo”, Faro de Vigo-Montes, 16-12-2012). Aproveitaremos o presente artigo para dar conta dos avatares históricos do cruceiro do Pego e así mesmo razoar a súa correcta clasificación.
Antonio Rodríguez Fraiz (Canteiros e artistas de Terra de Montes e ribeiras do Lérez, 1982) dános a coñecer a Xoán de Bouzas Beiro, un destro pedreiro nado en Meilide no ano 1620. Non habendo mellor ofertante, o día 16 de xuño de 1651, Bouzas Beiro asina perante o vicerreitor das freguesías de Parada e Castrelo, un notario, un escribán e outras testemuñas veciñais o compromiso de labrar e erguer ao longo daquel ano un cruceiro que completase a obra e fábrica da ermida da Nosa Señora do Pego: por quanto junto y arriba de la hermita de Ntra. Señora do Pego es muy necesario de acerse un crucero de piedra con sus baras y escultura, y en el acer una imaxen de Cristo y Imaxen de Ntra. Sra. de la Soledad y otras cosas. Aviron taxar a labra do cruceiro en cincuenta ducados, susceptíbeis de seren sufragados en tres pagamentos: el dicho Juán de Bouças a de azer el dicho crucero de piedra y la coluna del a de ser como la del crucero de Cerdedo con la imáxen del Sr. San Antonio en medio de dicha coluna, y en quanto al pie detrás y arbol de arriba e ymaxenes a de azer dicho Juan de Bouças tres plantas y dellas a de dexar al dicho bicerrector y feligreses de dicha fra. una dellas la que les paresciere con las ymáxenes que dixeren. A pedra necesaria correría por conta dos veciños de Parada. De o canteiro incumprir o acordo, recaería sobre el a pena de excomuñón, polo tanto, dende mediados do século XVII, podemos asegurar que un cruceiro, coa imaxe do santo Antonio no varal, e na cruz, un Cristo e unha Virxe da Soidade, se anexaba á ermida do Pego.
O propio Rodríguez Fraiz volve ocuparse do cruceiro do Pego cando rexistra a vida e obra doutro egrexio canteiro: Ignacio Cerviño Quinteiro. Como ben determinou o investigador Anxo Coia, o escultor Ignacio Cerviño naceu na aldea de Peroselo (Augasantas-Cotobade) o 14 de xuño de 1834. En 1859, á idade de 25 anos, Ignacio Cerviño aparece aveciñado en Cerdedo, xa que, consonte a documentación achegada por Rodríguez Fraiz, o 31 de marzo do dito ano, o párroco de Parada e Castrelo abooulle a cantidade de 400 reais procedidos de la echura y colocación del crucero de la ermita de la Purificación. A maior abastanza, no Arquivo Histórico Diocesano de Compostela consérvase un documento no que se detalla que, en 1859, se lle contratou a Ignacio Cerviño a elaboración do cruceiro, xustificando dita encarga por haberse despedazado el que había en una gran tormenta de aire. Ascendeu o custo da obra a 460 reais, deducindo os 60 reais para sufragar o traballo de quen o pintou. É dicir, en orixe, o cruceiro do Pego lucía policromado.  
Ao ano seguinte, o 5 de maio de 1860, o cura de Parada e Castrelo abóalle 220 reais procedidos de la echura del crucifijo y demás recomposiciones del mismo crucero del Pego. Deducimos que durante o inverno de 1859-60, ou ben a escultura volveu ser o albo do vendaval e, por tanto, obxecto de restauración; ou ben o abade cumpría co derradeiro prazo da débeda.
Seguindo a Anxo Coia (“Aproximación á obra e vida de Ignacio Cerviño”, Faro de Vigo-O Morrazo, 13-10-2017), o canteiro casa en agosto de 1859 coa cerdedesa Ramona Beiro e, en novembro de 1860, bautizan na parroquial de Cerdedo a súa primeira filla Vicenta Cerviño Beiro. Antes de rematar o ano, a familia Cerviño abandona Cerdedo e trasládase a Madrid. Xa de volta na Galiza e residindo na parroquia do Hío, Ignacio Cerviño tallará, entre 1869 e 1872, o Cristo da Luz (o cruceiro do Hío), a súa obra mestra.
Así que, entre 1859 e 1860, o canteiro Ignacio Cerviño fai en Cerdedo un cruceiro para a ermida do Pego, que viría substituír en todo ou en parte o esculpido polo canteiro Xoán de Bouzas Beiro en 1651, máis de dous séculos antes. Neste senso, Anxo Coia defende que tanto o pedestal cúbico figurativo coma o fuste octogonal do cruceiro son reaproveitamentos do século XVII. Pola miña banda, concordo con Coia na posíbel reutilización do fuste de Bouzas Beiro (lembremos que o contrato asinado en 1651 prescribe a talla dun santo Antonio no varal, presente no cruceiro), mais difiro na autoría das imaxes talladas no pedestal, que prefiro atribuírllas ao propio Cerviño, apoiándome apenas na intuición. Ao meu humilde entender, a escolla das caras frontais do dado para narrar en altorrelevo o episodio bíblico do pecado orixinal é excepcional, así como o recurso das circunvolucións vexetais para ocultar a nudez dos Primeiros Pais (cara 1), a entrada en escena do demo (cara 2), a serpe escamenta enrodelada na árbore do coñecemento (cara 3), ou que Adán bote as mans a cabeza (e non á gorxa) tras comer da mazá prohibida (cara 4). Estas solucións enxeñosas e singulares verémolas desenvolvidas e requintadas doce anos despois no cruceiro do Hío. Pola contra, Anxo Coia postula que Ignacio Cerviño se inspirou na obra do cerdedés Bouzas Beiro, reproducindo a iconografía do Pego na realización do seu monumental cruceiro do Hío, opción esta non exenta de razóns.
A escena de Adán e Eva collidos das mans e recatados pola maleza (cara 1) confundiu a moitos autores, que a interpretaron como dúas ánimas entre as lapas purificadoras do purgatorio, ou mesmo dúas almas condenadas ao lume infernal. O investigador Estanislao Fernández de la Cigoña (1997 e 1998) inclúe o cruceiro do Pego na súa listaxe de “cruceiros de ánimas” por mor dos motivos representados na cara 1 do pedestal. Nós, humildemente, diverxemos da interpretación que de tales imaxes se fixo e, xa que logo, da súa clasificación.
Velaquí a cronoloxía do erro interpretativo:
Antonio Rodríguez Fraiz, no seu libro Canteiros e artistas de Terra de Montes e ribeiras do Lérez (1982), describe deste xeito o cruceiro do Pego: No basamento o pecado de Adán e Eva, a morte, o inferno coa fegura do demo e a gracia, en outo releve todas as feguras, na vara San Antón.
Manuel Reimóndez Portela, no seu libro Cruceiros e cruces do nordeste da provincia de Pontevedra (1985), tamén describe o pedestal: Cara de diante: Adán e Eva. Cara dereita: chamas e almas no inferno. Cara de atrás: imaxe dun santiño. Cara esquerda: enfeites de follas; e engade: É un dos pouquísimos cruceiros con imaxes do inferno ou purgatorio. Reimóndez Portela baseábase nas fichas de inventario do arquivo municipal de Cerdedo: Pedestal: Cara anterior: Adán y Eva. Cara lateral derecha: almas sufriendo penas de infierno. Cara posterior: imagen de santo. Cara lateral izquierda: adorno de hojas. Consonte as fotografías publicadas polo propio Reimóndez Portela, a escena do arrepentimento cadraba na vertical do Crucificado.
De la Cigoña, no seu libro Esmoleiros e petos de ánimas da provincia de Pontevedra (1998), xustifica así a súa inclusión no seu catálogo: As catro caras do cubo que fai de base vense adobiadas con diversas figuras. As ánimas, dúas persoas entre as lapas que se dan a man, aparecen no lado dereito. As lapas rodean os seus corpos espidos. Pola parte dianteira hai unha representación de Adán e Eva. Pola banda da esquerda aparecen a Árbore do Ben e do Mal, e pola parte traseira vese unha figura humana coa cabeza estragada e de contornos bastante mal definidos na que Rodríguez Fraiz (1961) quere ver o diaño e que nós pensamos que non se trata del, polo que este peto, en contra da opinión do referido autor, nada ten que ver co Inferno. Cremos que podería tratarse de San Miguel Arcanxo ... Rodríguez Fraiz asegura que na parte baixa do cruceiro, na base que sostén ergueito o varal, aparece o demo, cousa que non é verdade (páxs. 70-1).
Porén, a correcta interpretación das catro caras do pedestal do cruceiro do Pego ofreceuse no artigo “A labra precursora de Ignacio Cerviño”, publicado no xornal Faro de Vigo-Montes (7-10-2012) e posteriormente no volume As pedras da tribo. Retrincos da intrahistoria de Cerdedo II (2014): Nas catro caras frontais do pedestal cúbico do cruceiro do Pego, en altorrelevo, represéntanse catro pasaxes de cando os nosos Primeiros Pais sucumbiron á tentación: 1) Adán e Eva, ledos, no Paraíso 2) O demo gaioleiro 3) A serpe enrodelada na maceira e 4) A parella amosando vergoña e contrición tras cometer o pecado orixinal. O pedestal do cruceiro do Pego é un cómic de pedra narrado en catro viñetas.
Amais, nunha nota ao pé de páxina, engádese: Na escena primeira, Adán e Eva, mimetizados coa edénica matogueira, cóllense das mans. Na escena segunda, o demo rabilongo brande ameazante unha guincha (a figura perdeu a cabeza e os brazos). Na escena terceira, o demo, mudado a cobra, cingue a árbore da ciencia (a figura perdeu a cabeza, mais conserva o picado das escamas). Na escena cuarta, Adán e Eva amosan pesar polo pecado cometido (a figura de Eva perdeu o brazo dereito, coa man esquerda agocha a crica; Adán oculta a pixa coa man dereita.
Cremos que as estratéxicas mutilacións padecidas polo demo e mais a serpe foron obra da irracionalidade de xorne integrista.
A primeira escena do pedestal é, ao meu entender, interpretada erroneamente por Rodríguez Fraiz (“o inferno coa fegura do demo e a gracia”, Canteiros..., 1982, páx. 453). O engano trabucou outros autores (Xosé Mª Laredo Verdejo, Xosé Carlos Valle Pérez entre outros) que creron ver neste altorrelevo dúas almas consumidas polas lapas, retrucando a opinión de Castelao quen afirmara que nos cruceiros galegos xamais se representaba o inferno.
Daquela, a escena primeira do pedestal, a través da que moitos investigadores se asomaron ao inferno ou ao purgatorio, debe entenderse, ben ao contrario, como solaz dos Primeiros Pais no Paraíso. As circunvolucións que cobren as extremidades inferiores de Adán e Eva non son lapas, senón mesta e pudorosa matogueira. No entanto, Rodríguez Fraiz si atinou ao decatarse da presenza do demo, mais non na primeira, senón na terceira escena do pedestal.
En conclusión, o cruceiro de Pego non se pode catalogar como cruceiro de ánimas desprovisto do peto das esmolas. Esta circunstancia non impediu, así e todo, que os chanzos da plataforma fosen empregados polos fieis para pousar donativos, como se comprobou en outubro de 2012, cando membros do colectivo Capitán Gosende procedemos á limpeza e dignificación daquel espazo.
Historia adversa. Once anos antes, a finais de 2001, a prensa local informaba que o monumento fora obxecto dunha agresión vandálica ou dunha tentativa de roubo: La cruz apareció destrozada en el suelo y los vecinos sospechan que se trata de una agresión intencionada o de un intento de robo frustrado (La Voz de Galicia-Deza, 4-12-2001). Grazas ás investigacións de Xosé Carballo, sabemos que algúns anacos do crucifixo se conservan nunha casa da aldea da Insua (Parada). Por desgraza, desapareceron a imaxe da Virxe, a cabeza do Crucificado e boa parte do pé da cruz. As fotografías de Reimóndez Portela, obtidas na década dos 80, non abondan para paliar a perda.  
Na actualidade, o cruceiro do Pego (plataforma, pedestal, fuste e capitel), en estado de ruína e abandono, agarda das autoridades a indispensábel intervención que enxalce en Cerdedo unha das obras de xuventude do inmorredoiro escultor Ignacio Cerviño, autor do cruceiro do Hío. Entrementres, vaia polas ánimas.

Imagem
Cara 4 do pedestal do cruceiro do Pego.
Imagem
Fotografía do anverso da cruz do cruceiro do Pego (Parada), obtida por Reimóndez Portela.
Imagem
Cara 1 do pedestal do cruceiro do Pego.
Imagem
Fotografía do reverso da cruz do cruceiro do Pego (Parada), obtida por Reimóndez Portela.
Imagem
Fragmentos da cruz do cruceiro do Pego (foto de X. Carballo).
0 Comentários



Deixe uma resposta.

    Un proxecto de:

     Imagem

    Colaboracións

    Tudo
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Estamos en:


    Imagem
    Imagem
    Imagem
    Foto

    Feed RSS

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Março 2025
    Fevereiro 2025
    Janeiro 2025
    Dezembro 2024
    Novembro 2024
    Outubro 2024
    Setembro 2024
    Agosto 2024
    Julho 2024
    Junho 2024
    Maio 2024
    Abril 2024
    Março 2024
    Janeiro 2024
    Dezembro 2023
    Novembro 2023
    Outubro 2023
    Setembro 2023
    Agosto 2023
    Julho 2023
    Maio 2023
    Abril 2023
    Fevereiro 2023
    Janeiro 2023
    Dezembro 2022
    Novembro 2022
    Outubro 2022
    Setembro 2022
    Agosto 2022
    Julho 2022
    Junho 2022
    Maio 2022
    Abril 2022
    Março 2022
    Fevereiro 2022
    Janeiro 2022
    Dezembro 2021
    Novembro 2021
    Setembro 2021
    Agosto 2021
    Julho 2021
    Junho 2021
    Maio 2021
    Abril 2021
    Março 2021
    Fevereiro 2021
    Janeiro 2021
    Dezembro 2020
    Novembro 2020
    Outubro 2020
    Setembro 2020
    Agosto 2020
    Julho 2020
    Junho 2020
    Maio 2020
    Abril 2020
    Março 2020
    Fevereiro 2020
    Janeiro 2020
    Dezembro 2019
    Novembro 2019
    Outubro 2019
    Setembro 2019
    Agosto 2019
    Julho 2019
    Junho 2019
    Maio 2019
    Abril 2019
    Março 2019
    Fevereiro 2019
    Janeiro 2019
    Dezembro 2018
    Novembro 2018
    Outubro 2018
    Setembro 2018
    Agosto 2018
    Julho 2018
    Junho 2018
    Maio 2018
    Abril 2018
    Março 2018
    Fevereiro 2018
    Janeiro 2018
    Dezembro 2017
    Novembro 2017
    Outubro 2017
    Setembro 2017
    Agosto 2017
    Julho 2017
    Junho 2017
    Maio 2017
    Abril 2017
    Março 2017
    Fevereiro 2017
    Janeiro 2017
    Dezembro 2016
    Novembro 2016
    Outubro 2016
    Setembro 2016
    Agosto 2016
    Julho 2016
    Junho 2016
    Maio 2016
    Abril 2016
    Março 2016
    Fevereiro 2016
    Janeiro 2016
    Dezembro 2015
    Novembro 2015
    Outubro 2015
    Setembro 2015
    Agosto 2015
    Julho 2015
    Junho 2015
    Maio 2015
    Abril 2015
    Março 2015
    Fevereiro 2015
    Janeiro 2015
    Dezembro 2014
    Novembro 2014
    Outubro 2014
    Julho 2014
    Junho 2014
    Abril 2014
    Março 2014
    Fevereiro 2014
    Janeiro 2014
    Dezembro 2013
    Novembro 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.
Com tecnologia Crie um website único com modelos personalizáveis.