Tabeirós Montes
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Alvarizas
        • Pombais
      • Castelos >
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
      • Cruces
      • Hórreos >
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Pedre
        • Ponte de Andón
        • Ponte Carballa
        • Ponte do Crego
        • Ponte de Gomail
        • Ponte de Leira
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Gundián
        • Ponte Vea
        • Ponte de Santo Antonio
      • Torres >
        • A Torre da Barreira
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza de Curantes
        • Pozo Sangoento
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
      • Nomes >
        • Avelina Valladares
        • Mary Isaura
        • Virxinia Pereira
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

O traxe do século XIX a través da delincuencia cerdedense 

12/2/2017

0 Comentários

 
Calros Solla
Imagem
Tratantes de peles
Imagem
Feirantes (Foto Ruth Matilda Anderson)
A idea dun traxe típico dunha localidade ou provincia provén das series de gravados costumistas do século XIX aos que, sendo unha fonte de documentación importante, non se lles pode dar creto sen un estudo e contraste previos da información que nos achegan, posto que a xente non levaba un uniforme e cada persoa imprimía á súa vestimenta un selo persoal.

A teor do expresado na introdución d’O traxe, unidade didáctica editada en 2002 polo Museo do Pobo Galego, propúxenme, peteirando nas gacetas decimonónicas, bosquexar a indumentaria masculina de Cerdedo a través das requisitorias. A ver como saio desta.

A finais de outubro de 1836, a igrexa parroquial de San Xoán de Cerdedo foi obxecto dun roubo. A investigación do caso acabou sinalando como presuntos autores a Salvador Rodríguez e a Francisco Arén, ambos os dous veciños de Cerdedo.
En maio do ano seguinte, o Xulgado de primeira instancia de Tabeirós, a través dos boletíns oficiais, esixía o seu arresto para que emprestasen declaración, facilitándolles ás forzas da orde pública das catro provincias senllas descricións (“señas” ou “señales”). Amais dos trazos faciais e corporais, tamén se engadía a súa indumentaria (“fisonomías y vestido”). Chama a atención a pouca estatura dos mencionados, acorde coas miserentas condicións de vida da meirande parte da poboación. Valla de exemplo que, no ano 1865, Galiza presentaba a taxa máis alta do Estado de mozos rexeitados para o servizo militar por non dar o talle (20%). Que as pezas de roupa fosen significativas para a identificación dos sospeitosos viña corroborar que, naquel tempo, o vestiario da xente do común se reducía á roupa de diario ou “de cotío” (unha vestimenta para todos os días) e, os desafogados, unha muda para os domingos ou días de festa (traxe de gala ou de garda). Dedúcese tamén que cada unha das pezas de vestir só era substituída cando xa non lle quedaba tea para soster máis remendos. En palabras do pobo, os humildes sempre andaban “sucios e rachados”. En Cerdedo a necesidade foi moita.
Sen máis arrodeo, velaquí a descrición de Salvador e mais de Francisco:
Señas de Salvador Rodríguez.- Edad 36 años, estatura 5 pies (140 cm), pelo y cejas negro, ojos negros, nariz y cara regular, barba poca, color trigueño; vestía pantalón y chaqueta de somonte color pardo, chaleco de manchester azul, sombrero redondo.
Señas de Francisco Arén.- Edad 26 años, estatura corta, pelo y cejas negro, ojos ídem, nariz y cara regular, color trigueño; vestía pantalón y chaqueta de burel, chaleco de manchester negro, sombrero viejo.
Respecto ao pantalón e á chaqueta de Salvador Rodríguez, diremos que, en xeral, a expresión “de somonte” é unha locución adxectiva que, falando de tecidos, cualifica o pano como “basto, burdo, áspero, al natural y sin pulimiento” (dic. RAE). Segundo o mesmo dicionario, “somonte” é o terreo situado na faldra dunha montaña. Correspóndese á forma galega “pardomonte”. O hábito non fai o monxe, mais, o hábitat facía e vestía o leigo. Con certeza, o traxe de Salvador era de la basta, sen abatanar, proveniente de rabaños autóctonos ou casteláns. A parda é a cor “semejante al de la tierra o al de la piel del oso, y que tira a marrón o a rojizo” (dic. RAE), sen tinguidura. No tocante ao “chaleco de manchester”, ora falamos dun colete confeccionado en pana grosa, “calidade Manchester” (de 25 a 40 acanaladuras en 10 cm de tea), ora falamos dunha peza confeccionada con tea de algodón importada de Inglaterra, fornecidas mormente por vendedores ambulantes. O sector téxtil foi o abandeirado da revolución industrial en Gran Bretaña, un proceso que supuxo a decadencia da confección artesanal (menos rendíbel) en todo o mundo e, xa que logo, o das fibras tradicionais: a la e o liño. A cor do chaleco era a azul, probabelmente azul mariño. Segundo o dic. RAE, “sombrero redondo” é sinónimo de “sombrero de copa”, porén, entre varias posibilidades, o chapeu ao que cecais se faga referencia é o de copa esférica e de aba media ou larga, elaborado en feltro.
Respecto ao pantalón e á chaqueta de Francisco Arén, a expresión “de burel” pode ser galeguismo ou gralla tipográfica (por “de buriel”). O dicionario RAE dinos que o “paño buriel” é o de cor parda, da cor natural da la. O traxe de Francisco tamén era de la, mais de mellor acabado pola acción do batán. A maiores, vestía un chaleco de cor negra, feito co mesmo tipo de pana que o do compañeiro. Do seu chapeu só podemos dicir que estaba raído polo uso.
Falando de teares, batáns e xéneros de la, Eugenio Larruga, no tomo XLIV das Memorias políticas y económicas sobre los frutos, comercio, fábricas y minas de España de 1794, ofrecénos un magnífica radiográfia da artesanía do tecido na Galiza de finais do XVIII e comezos do XIX:
En fin, se puede decir que en esta provincia [Santiago, na que se incluía Cerdedo] no hay fábrica alguna de lana, y solamente en algunos telares se fabrica lo que llaman buriel para uso de los labradores en su común vestido: cada uno de dichos telares no ocupa más persona que su dueño. Todos los demás géneros de lana que se consumen vienen de Castilla y de países extranjeros.
En alguna que otra aldea se encuentra también algún telar en que se texe algún buriel de lana del país. Este género solo lo consumen los labradores en su común vestir. En cada uno de estos telares no se ocupan otras personas que sus dueños. No hay hilanderas de profesión, pues cada labrador trabaja la lana con su familia por sí en las noches de invierno, ínterin se están calentando, sin más torno por lo general que el de sus dedos. En tal qual paraje se halla algún batán tan desaliñado, como que únicamente sirve para dicho buriel.
Se calcula que lo que se fabrica por año en Galicia en la clase de texidos de lana asciende a quinientas y setenta varas (1 vara: 83 cm aprox.) de paño somonte; de buriel, ciento cincuenta mil quinientas y sesenta; y de picote, quarenta y siete mil quatrocientas diez y nueve. Debería aumentarse esta industria casera para excusar lo que surte de paños somontes y burieles la Castilla.
En definitiva, dependendo do mellor ou peor acabado do xénero, fiando e tecendo na la obtíñase, nesa orde, o pano de burel, o de somonte e o de picote. O picote, lera ou candil tamén se elaboraba entretecendo la e liño. Co liño fino, ben mazado no folón, facíase lenzo. O liño vasto era a estopa e, en contacto prolongado coa pel, provocaba proído.
Falando do pano de picote, no periódico madrileño La Revista Española do martes 23 de decembro de 1834, lemos o seguinte suceso: De San Juan de Cerdedo con fecha del 10, escriben lo que copiamos a continuación: Ha sucedido en la parroquia de San Martín de Forcarey, del arzobispado de Santiago, un robo de los que jamás se han oído. Enterrado un cadáver el día 23 de noviembre, en aquella misma noche lo sacaron de la sepultura y lo desnudaron, dejándole sin el hábito de picote y calcetas.
Empregados como mortalla, o “hábito de picote” era un saial rudo, áspero ao tacto (“que pica”); as “calcetas”, unha sorte de medias ou calzóns longos (cirolas). Os mortos non se amolaban, pois xa nada tiñan que rañar.
Seguimos coa nosa. En febreiro de 1846, o Xulgado de Tabeirós require a captura de Benito Varela, veciño de San Xoán de Cerdedo, por “malos tratamientos” a Manuel Simal, veciño de San Martiño de Figueiroa. Eis a descrición do Varela:
Señas.- Edad 23 años, estatura cuatro pies y diez pulgadas (135 cm aprox.), pelo castaño, ojos pardos, nariz regular, barba lampiña, cara larga, color trigueño, viste pantalón tela rapon rayado, chaqueta paño negro, sombrero de palma, chaleco íd. tela rapon, zapatos blancos gruesos.
Verbo do “pantalón tela rapon rayado”, Mª Ángeles González Mena, na Colección pedagógico textil de la Universidad Complutense de Madrid (1994), define “rapón”: Antiguamente, ropa larga que solía llevarse sobre los demás vestidos. En Castilla y Cáceres, colcha o cobertor. O dic. RAE rexistra o sinónimo “ropón”. O rapón é un material que se emprega hoxe para recheos ou forros. Dedúcese que Benito Varela vestía un pantalón eleborado cunha tea reutilizada ou cun retallo. Ao respecto da “chaqueta paño negro”, González Mena (op. cit.) define “paño”: Tejido muy tupido y raso, especialmente de lana. A cor “negra” dinos que, cecais, a tea foi tinguida. O sombreiro de palma, xa de palma canaria (Phoenix canariensis), xa de palla (centea ou triga). O chaleco coma o pantalón en feitura e color. Os “zapatos blancos gruesos” ben podían ser unhas alpargatas ou mesmo zocos, aínda con pouco uso.
En abril de 1853, o Xulgado de primeira instancia de Ribadavia, vía boletíns oficiais, solicita a captura de Domingos Garrido, veciño da aldea de Chamadoira, parroquia de San Xoán de Cerdedo, por roubar unhas pezas de roupa na casa de Antonio Martínez Rayos, veciño de Freás de Astariz (Castrelo de Miño). A seguir, a descrición de Domingos Garrido:
Señas. Edad 30 años, estatura corta, barba cerrada y con patilla, pelo y ojos negros: viste pantalón pardo, chaqueta negra y vieja, chaleco ídem, sombrero gacho.
O “pantalón pardo” remítenos ao tecido de la basta, sen abatanar e sen tinguir. Chaqueta e chaleco combinados; a chaqueta gastada. Na cabeza portaba un pucho de feltro de copa baixa e arredondada, de aba ancha e tendida cara a abaixo.
En xaneiro de 1870, o Xulgado de primeira instancia da Estrada esixe a captura de Celestino Lago, alcumado Pesco, veciño de San Martiño de Figueiroa, acusado do homicido de Maximino Barreiro.
Señas de Celestino Lago: Es oriundo de la villa de Muros; estatura como de 5 pies (140 cm aprox.), delgado, color blanco, ojos algo claros, barba naciente, tiene una señal en el lado de la cara; en días festivos viste chaqueta larga y pantalón negro; a diario pantalón de corte y chaqueta castaño oscuro, calza botas a la continua, y lleva en la cabeza sombrero redondo color habano.
Na descrición deste muradán aveciñado en Cerdedo, diferénciase o indumento cotiá da roupa da festa. A diario, viste un pantalón de xastre, feito a medida. A chaqueta, parda escura ou marrón. Os domingos ou festividades acompaña o pantalón negro cunha chaqueta por debaixo da cadeira (almilla, quizais con remontas). Decote calza unhas botas de coiro (prob., zocos, chancos, tamancos ou galochos: sola de madeira e pel de xato, ao natural ou tinguida) e, na cabeza, porta un chapeu de copa esférica e de aba media ou larga, elaborado en feltro marrón torrado.
En abril de 1895, o Xulgado de primeira instancia de Caldas de Reis, de resultas da investigación do homicidio de Xosé Fernández, require a Daniel Barrios Fernandez, de 22 años, soltero, natural y vecino del Ayuntamiento de Cerdedo, de estatura regular, delgado de cuerpo, pelo y cejas negro, ojos pardos, cara larga, color del rostro trigueño y barba naciente. Viste chaqueta, chaleco y pantalón de paño de corte color castaño; usa camisola blanca y sombrero hongo a la cabeza color chocolate y calza botinas.
Daniel Barrios viste terno (ou apenas o pantalón) cortado en xastraría en tons marróns. Por baixo, en liño ou algodón, unha camisola de tea fina (prob., lapela en pico). Cubrindo a cabeza, en feltro, un sombreiro de aba estreita e coroa redonda de cor marrón; nos pés, cubrindo o tornecelo, uns botíns ou chinelas.
En xullo de 1896, o Xulgado de primeira instancia da Estrada, a través dos boletíns oficiais, “cita, llama y emplaza” a Xosé Leiro Liripio, canteiro e veciño de Figueiroa, acusado de lesionar a Manuel Sueiro Bouzas.
Señas personales: Edad veintiséis años. Estatura regular. Color trigueño. Cara redonda. Pelo negro. Cejas ídem. Barba poblada. Viste pantalón, chaleco y chaqueta de tela ablancazada. Calza borceguíes. Boina azul.
Xosé Leiro Liripio tráxase con pantalón e chaleco. Toda a súa roupaxe, ou cecais só a chaqueta, tiraba ao branco ou, en orixe, fora desa cor. Nos pés leva uns borceguíns, é dicir, uns botíns de coiro que, xeralmente, eran abertos por diante e que anoaban amallós. Segundo imos vendo, os nosos outlaws non gastaban polainas, tampouco non, monteira. Tóucase Xosé cunha pucha de feltro azul, xa boina viguesa, xa chupeta, provista de viseira.
En maio de 1897, o xuíz instrutor da Estrada “llama y cita” o canteiro Francisco Gil y Gil, natural de Ventoxo (Forcarei) e veciño de Cerdedo, acusado de violación de domicilio e lesións, inflixidos a Claudio Porto.
Señas del procesado: Pesa 60 kilos. Talla, 1 metro 60 centímetros. Color de las pupilas, castaño. Color del rostro, bueno. Cicatrices, ninguna. Barba poblada. Nariz y boca regulares. Pelo y cejas castaños. Viste pantalón, chaleco y chaqueta de tela clara usada, usa boina y calza zapatones.
Cara ao remate do século XIX, os produtos da industria téxtil, pioneiros no proceso globalizador, condenaron a morte os fiandóns. A introdución da fibra de algodón, a exitosa mecanización do fiado e do tecido, os procedementos de branqueo, tinguidura e estampado, unidos ao desenvolvemento dos medios de transporte foron acurrunchando os vellos fusos, rocas e teares domésticos e mais as urdas e tramas milenarias. De calquera xeito, Francisco Gil y Gil acudiu, probabelmente, perante a xustiza da Estrada, ataviado co seu fato vello, arrastrando os seus zapatóns ferrados e coa pucha calada até a sobrecella.

Imagem
0 Comentários



Enviar uma resposta.


    Colaboracións

    Todos
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Feed RSS



    Un proxecto de:

     Imagem

    Estamos en:

    Imagem
    Imagem
    Imagem

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Fevereiro 2021
    Janeiro 2021
    Dezembro 2020
    Novembro 2020
    Outubro 2020
    Setembro 2020
    Agosto 2020
    Julho 2020
    Junho 2020
    Maio 2020
    Abril 2020
    Março 2020
    Fevereiro 2020
    Janeiro 2020
    Dezembro 2019
    Novembro 2019
    Outubro 2019
    Setembro 2019
    Agosto 2019
    Julho 2019
    Junho 2019
    Maio 2019
    Abril 2019
    Março 2019
    Fevereiro 2019
    Janeiro 2019
    Dezembro 2018
    Novembro 2018
    Outubro 2018
    Setembro 2018
    Agosto 2018
    Julho 2018
    Junho 2018
    Maio 2018
    Abril 2018
    Março 2018
    Fevereiro 2018
    Janeiro 2018
    Dezembro 2017
    Novembro 2017
    Outubro 2017
    Setembro 2017
    Agosto 2017
    Julho 2017
    Junho 2017
    Maio 2017
    Abril 2017
    Março 2017
    Fevereiro 2017
    Janeiro 2017
    Dezembro 2016
    Novembro 2016
    Outubro 2016
    Setembro 2016
    Agosto 2016
    Julho 2016
    Junho 2016
    Maio 2016
    Abril 2016
    Março 2016
    Fevereiro 2016
    Janeiro 2016
    Dezembro 2015
    Novembro 2015
    Outubro 2015
    Setembro 2015
    Agosto 2015
    Julho 2015
    Junho 2015
    Maio 2015
    Abril 2015
    Março 2015
    Fevereiro 2015
    Janeiro 2015
    Dezembro 2014
    Novembro 2014
    Outubro 2014
    Julho 2014
    Junho 2014
    Abril 2014
    Março 2014
    Fevereiro 2014
    Janeiro 2014
    Dezembro 2013
    Novembro 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.