Tabeirós Montes
  • Novas
    • Presentación
    • Contacto
    • Colabora
  • Terra
    • A Estrada >
      • Agar (Santa Mariña)
      • Aguións (Santa María)
      • Ancorados (San Pedro)
      • Ancorados (San Tomé)
      • Arca (San Miguel)
      • Arnois (San Xiao)
      • Baloira (San Salvador)
      • Barbude (San Martiño)
      • Barcala (San Miguel)
      • Barcala (Santa Mariña)
      • Berres (San Vicenzo)
      • Callobre (San Martiño)
      • Castro (San Miguel)
      • Cereixo (San Xurxo)
      • Codeseda (San Xurxo)
      • Cora (San Miguel)
      • Couso (Santa María)
      • Curantes (San Miguel)
      • Estrada, A (San Paio)
      • Frades (Santa María)
      • Guimarei (San Xiao)
      • Lagartóns (Santo Estevo)
      • Lamas (San Breixo)
      • Liripio (San Xoán Bautista)
      • Loimil (Santa María)
      • Matalobos (Santa Baia)
      • Moreira (San Miguel)
      • Nigoi (Santa María)
      • Oca (Santo Estevo)
      • Olives (Santa María)
      • Orazo (San Pedro)
      • Ouzande (San Lourenzo)
      • Parada (San Pedro)
      • Paradela (Santa María)
      • Pardemarín (Santa Baia)
      • Remesar (San Cristovo)
      • Ribeira (Santa Mariña)
      • Ribela (Santa Mariña)
      • Riobó (San Martiño)
      • Rubín (Santa María)
      • Sabucedo (San Lourenzo)
      • Santeles (San Xoán)
      • Somoza, A (Santo André)
      • Souto (Santo André)
      • Tabeirós (Santiago)
      • Toedo (San Pedro)
      • Vea (San Xiao)
      • Vea (San Xurxo)
      • Vea (Santa Cristina) >
        • Santa Cristina de Vea (Santa Cristina)
      • Vea (Santo André)
      • Vinseiro (Santa Cristina)
    • Beariz >
      • Beariz (Santa María)
      • Lebozán (Santa Cruz)
      • Xirazga (San Salvador)
    • Cerdedo >
      • Castro (Santa Baia)
      • Cerdedo (San Xoán)
      • Figueiroa (San Martiño)
      • Folgoso (Santa María)
      • Parada (San Pedro)
      • Pedre (Santo Estevo)
      • Quireza (San Tomé)
      • Tomonde (Santa María)
    • Forcarei >
      • Aciveiro (Santa María)
      • Castrelo (Santa Mariña)
      • Dúas Igrexas (Santa María)
      • Forcarei (San Martiño)
      • Madanela de Montes, A (Santa María Madanela)
      • Meavía (San Xoán)
      • Millarada (San Amedio)
      • Pardesoa (Santiago)
      • Pereira (San Bartolomeu)
      • Presqueiras (San Miguel)
      • Presqueiras (Santa Mariña)
      • Quintillán (San Pedro)
      • Ventoxo (San Nicolao)
  • Patrimonio
    • Material >
      • Arquitectura vernácula >
        • Alvarizas
        • Pombais
        • Reloxos de sol
      • Castros >
        • Castro de Barbude
        • Castro de Garellas
        • Castro Loureiro
        • Castro da Mouteira
        • Castro de Ribela
      • Cruceiros >
        • A Estrada
        • Forcarei
        • Cerdedo
      • Hórreos >
        • O hórreo do Coto Nabal
        • Hórreo de Quintela
      • Igrexas >
        • Capela de San Bartolomé
      • Industria
      • Lavadoiros >
        • Lavodoiro de Liñares
        • Lavadoiro do Souto
      • Megalítico
      • Mámoas
      • Mosteiros >
        • Aciveiro
      • Muíños
      • Neveiras >
        • Neveiras de Fixó
        • Neveiras do mosteiro de Aciveiro
      • Pazos >
        • Casa e capela de San Ildefonso na Algalia (Guimarei)
        • A casa de Araúxo en Ponte-Sarandón
        • Casa de Badía
        • Casa de A Silva en Ribadulla (Arnois)
        • A Casa da Condesa (ou do Piñeiro) en Santa Mariña de Ribeira
        • A casa de Sesto (Ribela)
        • Casa de Recarei (Curantes)
        • Casa de Miranda (Santeles)
        • Casa de A Silva en Vendexa
        • A Casa Grande de Parada
        • A Casa Grande de San Paio de Figueiroa
        • Casa de Barcia en San Miguel de Cora
        • A casa de "Os Muros"en San Pedro de Parada
        • Casa de Vilanova en Remesar
        • "Casa Varela” en Pereiras
        • Os Mondragón de Vilasusán.Remesar
        • O Pazo do Outeiro de Maíndo (Couso)
        • Pazo de Correáns
        • Pazo de Guimarei
        • Pazo da Mota
        • Pazo de Monteagudo
        • Pazo de Oca
        • Pazo de Preguecido
        • Pazo de Valiñas
        • Pazo de Xerliz
      • Petos de ánimas
      • Petróglifos >
        • Cuiña (Quireza)
        • Laxa da Romaxe
        • Laxas de Penide
      • Pontes >
        • Ponte de Santo Antonio
        • Ponte Vea
        • Ponte de Gundián
        • Ponte de Paradela
        • Ponte de Parada
        • Ponte de Leira
        • Ponte de Gomail
        • Ponte do Crego
        • Ponte Carballa
        • Ponte de Andón
        • Ponte de Pedre
        • Pontes do Lérez
      • Torres e castelao >
        • A Torre da Barreira
        • Castelo de Cira
        • Fortaleza/Castro de Terra de Montes
        • Torre de alarma de Barciela
        • Torre de Guimarei
    • Natural >
      • Árbores >
        • Sobreira de Valboa
        • Sobreira de Valiñas
      • Fervenzas >
        • Fervenza de Callobre
        • Fervenza de Curantes
        • Pozo Sangoento
        • Fervenza do Segón
      • Fontes
      • Flora >
        • Cogumelos
        • Piornal de San Trocado
      • Fauna >
        • Aves >
          • Canilonga
        • Anfibios e réptiles
        • Invertebrados
        • Mamíferos >
          • Lontra
        • Peixes
      • Lagoas >
        • Canteira de Ventoxo
        • Lagoa Sacra
        • Lagoa do Seixo
      • Montes >
        • Candán
        • Monte do Seixo
        • Pico Sacro >
          • Fotografías
          • Textos
          • Vídeos
        • Serra de Cabanelas
      • Penedos >
        • Penedas de Naveiro
      • Ríos >
        • Ulla
      • Vales
    • Inmaterial >
      • Entroido
      • Oficios >
        • Esmoleiros
      • Romaxes >
        • A Saleta de Bugarín
      • Rapa das bestas >
        • Fotografía >
          • Fotorapa
          • 2008
          • 2009
          • 2010
          • 2011
          • 2012
        • Vídeo
        • Publicacións
      • San Xoán
  • Artes
    • Artesanía >
      • Fernando Porto
    • Cine >
      • Chano Piñeiro
    • Escultura >
      • Ignacio Cerviño
      • Esculturas funerarias >
        • Cemiterio de Folgoso
      • A purísima de Asorey
    • Fotografía >
      • Karina
      • Pedro Brey Guerra
      • Maxcarun >
        • Aves
        • Insectos
        • Mamíferos
        • Reptis e anfíbios
      • Naturgalicia
    • Música >
      • Banda de Gaitas de Forcarei
      • Coral Polifónica Estradense
      • Chorovía na moucarría
      • Gaiteiros de Soutelo
      • Nao
      • Xenreira
      • Xosé Lueiro
    • Pintura >
      • Virxilio Blanco
    • Teatro
  • Letras
    • Avelina Valladares
    • Andrea Porto >
      • Textos
    • Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
    • Antonio Fraguas
    • Antonio Rodríguez Fraiz >
      • Textos
      • Estudos
      • Entrevistas
    • Carlos Loureiro >
      • Textos
    • Carlos Mella
    • Calros Solla >
      • Textos
    • David Otero >
      • Textos
    • Dionísio Pereira >
      • Textos
    • Goretti Sanmartín >
      • Textos
    • Manuel Cabada Castro >
      • Textos
    • Manuel García Barros >
      • Correspondencia >
        • Cecilia Alcoba
        • Xosé Ramón Fernández Oxea (BEN-CHO-SHEY)
      • Documentos
      • Fotos
      • Vídeos
      • Estudos
    • Manuel Daniel Varela Buxán >
      • Fotos
      • Textos
    • Marcial Valladares Núñez >
      • Actividades
      • Estudos
      • Obra
      • Vídeo
    • Neves Soutelo >
      • Textos
    • Olimpio Arca Caldas >
      • Fotos
      • Obras
      • Vídeos
    • Ramón de Valenzuela Otero >
      • Achegas >
        • Sermos Galiza
      • Fotos
      • Vídeos
    • Santiago Gómez Tato
    • Sindo Villamayor >
      • Sindo Villamayor
    • Susana Sánchez Aríns >
      • Susana Sánchez Arins
    • Xoán Carlos Garrido
    • Xosé Luna Sanmartín >
      • Recursos
    • Xosé Manuel Martínez Oca
    • Xoseme Mosquera >
      • Vida
      • Obra
    • Xosé Manuel Cabada Vázquez >
      • Biografía
      • Documentos
      • Imaxes
      • Obra
    • Xosé Otero Abelleira >
      • Fotografías
    • Xosé Roxelio Otero Espasandín >
      • Do autor >
        • Vivir morrendo
      • Paisaxe vital de Xosé Otero Espasandín con Castro ao lonxe
      • Un Otero Espasandín de vinte anos
    • Xosé Varela Buela
    • Xurxo Esquío >
      • Xurxo Esquío
  • Historia
    • Feitos >
      • Prehistoria
      • Idade Antiga
      • Idade Media
      • Idade Moderna
      • Idade Contemporánea >
        • Revolta labrega de 1915 >
          • Sociedades agrarias
          • Xornais e documentos
          • Sociedade de Instrución Unión de Rubín de La Habana
          • Recuperación da Festa Labrega
          • Revolta labrega de 1915
    • Persoas >
      • Anxel Campos Varela
      • Manuel Ventura Figueroa
      • Mary Isaura
      • Pedro Campos Couceiro
      • Pedro Varela Castro
      • Ramón Silvestre Verea García
      • Virxinia Pereira
      • Waldo Álvarez Insua
  • Memoria
    • Actividades >
      • Ponte do Barco
      • Eliminación da simboloxía franquista
      • Homenaxe nacional as vítimas do franquismo en San Simón
      • Homenaxe a Xoán Xesús González
      • Proxección de "A derradeira lección do mestre" (24-3-2007)
      • Homenaxe aos paseados da Ponte do Regueiro
      • Conmemoración do 5 de xuño (5-06-2007)
      • Homenaxe a Bernardo Mato Castro na súa escola (8-7-2006)
    • Documentos >
      • Causas >
        • Así se xustifica unha condena a morte de José Costés Fernández e José Gómez Rivas >
          • Ideas polas que se mata a Cortés Fernández
      • Cartas >
        • Manuel Graciano ao Goberno Portugués
        • Carta dos Concelleiros ao pobo da Estrada
        • Ramón Fernánde Rico
        • José Mª Pena
      • Instrucións para a resistencia
      • Oficio de Crego de Castro (Cerdedo)
      • Memorias >
        • Memorias dun proscrito
      • Prensa >
        • Galicia Libre
      • Publicacións
    • Feitos >
      • O levantamento franquista na Estrada
      • A Estrada viste a camisa azul
      • O “imposto revolucionario”
      • O saqueo do pobo. O invento do secuestro express
      • As incautacións: A insticionalización do roubo
      • A interrupción tráxica do galeguismo
      • Represión do maxisterio estradense
      • Mulleres, dignidade e rebeldía
    • Imaxes >
      • Vitimas do franquismo
    • Listaxes >
      • A Estrada >
        • Fuxidos da parroquia de Guimarei
        • Presos en San Simón
      • Terra de Montes >
        • Beariz
        • Cerdedo
        • Forcarei
    • Lugares >
      • A casa do pobo de Deán (Cerdedo)
      • A república de Guimarei
      • Campo de Laudas
      • Ponte do Regueiro
      • Quilómetro 1 da Avenida de Buenos Aires: Aquí se fusilou
      • Simboloxía franquista
    • Nomes >
      • Antonio Sueiro Cadavide
      • Alfonso Ramiro Castro Dono
      • Alfredo Iglesias Álvarez
      • Candido Tafalla Froiz
      • Manuel Brea Abades
      • Manuel Garrido "O resucitado"
      • Francisco Varela Garrido
      • Isolino Feros Salgueiro
      • José Mª Baliño Sánchez
      • José María Pena
      • Manuel García Barros
      • Antonio Fraguas Fraguas
      • Jesús Ignacio Puente Fontanes (Balseiros)
      • Bernardo Mato Castro
      • Hixinio Carracedo Ruzo >
        • Fotos homenaxe a Carracedo na Somoza no seu 75 cabodano
      • José Gómez Rivas
      • José Mª Taberneiro
      • José Rodríguez Sangiao
      • Manuel Puente Porto
      • Manuel Coto Chan
      • Martiño Ferreiro Álvarez
      • Ramón Fernández Rico
      • Ventín, 5 da mesma familia fusilados xuntos
    • Represores >
      • Padre Nieto
    • Testemuños >
      • David García Insua
      • Roxelio Arca
  • Movementos
    • Asociacionismo cultural >
      • A.C. A Estrada >
        • Antonio Fraguas e o monumento aos mártires
        • Enterro da Sardiña
        • Mostra de artesanía da Estrada
        • Simposio de literatura galega de autoría estradense
      • A. C. O Brado
      • Contrarretranca
      • A. C. Vagalumes >
        • Actividades >
          • Conmemorar Carvalho Calero
        • Vídeos
        • Publicacións
        • Fotos
      • AEC Verbo Xido >
        • Carteis e publicacións
        • Defensa das árbores autóctonas
      • Capitán Gosende
      • CETMO
      • Colectivo Portalén
    • Ecoloxismo >
      • Invasión eólica
    • Emigración >
      • Arxentina
      • Brasil
      • Cuba >
        • Nomes >
          • Manuel Álvarez Fuentes
          • Jesús Barros López
    • Ensino >
      • Primaria >
        • CEIP de Figueroa >
          • CEIP de Figueroa (A biblio de Carola)
        • CEIP Cabada Vázquez
        • CEIP Pérez Viondi
        • CEIP Villar Parama
        • CEIP O Foxo >
          • As nosas cousas
          • Bilbioteca
          • Peque Xenios
          • Pereiriños
      • Secundaria >
        • IES Nº 1 >
          • Fotos
        • IES Manuel García Barros >
          • As nosas letras
        • IES Plurilingüe Antón Losada Diéguez
        • IES Chano Piñeiro >
          • O Chaniño - Biblioteca
          • Lingua de Montes
    • Feminismo >
      • Asociacionismo >
        • Colectivo Feminista
        • Espadela >
          • A muller na Terra de Montes (Exposición do CETMO)
          • Festa da Vincha
    • Loita labrega
    • Movemento obreiro
    • Movemento veciñal >
      • Contra a suba do IBI na Estrada
      • Loita contra a fusión de Cerdedo
    • Normalización lingüística >
      • Conflito do Foxo
      • Letras galegas 1970 na Estrada
      • Queremos Galego
    • Pacifismo
    • Política >
      • BNG
      • PSOE
      • PP
      • OUTROS
  • Arquivo
    • Foto >
      • Edificios
      • Eventos
      • Deporte
      • Industria
      • Nomes
      • Rúas
      • Xente
    • Vídeo >
      • Documentais >
        • CETMO
        • A Estrada románica
      • Filmes
      • Actos
      • Conversas
      • Imaxes
    • Audio >
      • Voces
    • Publicación >
      • Libros >
        • Ond´o sol facheaba ó amañecer. Vida e obra de Avelina Valladares. Xosé Luna Sanmartín
        • Vagalumes. Manuel Cabada Vázquez
        • A Estrada
      • Xornais >
        • Eco de la Estrada
        • El Emigrado
        • El Estradense
      • Revistas >
        • Contrarretranca
        • Cotaredo
        • Tabeirós Terra
        • Verbo Xido
      • Folletos

Roxelio Arca Rivas e a incurábel ferida da memoria

24/12/2021

0 Comentários

 
Calros Solla

Roxelio Arca Rivas, veciño de Figueiroa, acusou ao xuíz da Estrada Fermín Bouza Brey e ao párroco Manuel López Vizcaíno de seren responsábeis indirectos do asasinato de seu pai Francisco Arca Valiñas, morto a mans dos falanxistas de Cerdedo.

Imagem
Imagem
Imagem
Páxinas do mecanoscristo de Roxelio Arca Rivas.
Por condutos insospeitados chegou a min un documento que, aínda que redactado en 2002, fai referencia a feitos acaecidos en abril de 1935, en pleno Bienio Negro da II República (1933-36). Os sucesos ocorridos na parroquia cerdedesa de Figueiroa na Semana Santa de 1935, dos que hoxe nos ocuparemos, reportaranlle terríbeis consecuencias á familia Arca, especialmente tras o golpe de Estado de xullo de 1936, ao figuraren Francisco Arca Valiñas e Roxelio Arca Rivas (pai e fillo) nas listaxes negras do fascismo local. Velaquí, pois, o testemuño doutra ferida aberta que nunca deixou de deitar.
Porémonos en antecedentes apoiándonos no libro Así aprenderán a non ter ideas. Agrarismo, caciquismo e República en Cerdedo (Ed. Morgante, 2016), para mellor contextualizar os acontecementos:
En xaneiro de 1917, Manuel López Vizcaíno é nomeado coaxudtor de Santa Mariña do Incio (O Incio). En xullo do ano seguinte, noméano ecónomo de San Vicente de Vilamor (Folgoso do Courel). En decembro dese mesmo ano, toma posesión do curato de Vilamor. En abril de 1927, faise cargo da parroquia de Santa María do Alto de Xestoso (Monfero). En febreiro de 1931, proveniente da diocese de Lugo, López Vizcaíno, afervoado seareiro do carlismo, toma “colación canónica” da parroquia de San Martiño de Figueiroa, en Cerdedo (El Eco de Santiago, 10-2-1931).
Polo xornal madrileño ultraconservador El Siglo Futuro (“Diario Católico Tradicionalista”) do 28 de abril de 1933, sabemos que Manuel López, de Cerdedo, colabora con 5 pesetas nunha subscrición “Pro presos”. Sospeitamos que o tal Manuel López tiña por segundo apelido Vizcaíno, e os presos obxecto da súa solidariedade estaban relacionados con calquera dos moitos grupos ou organizacións dereitistas que conspiraban decote contra o réxime republicano.
Chegamos á primavera do ano 1935. Tras as eleccións xerais de novembro de 1933, a dereita e a extrema dereita alíanse e fanse co goberno da República, aplicando unha folla de ruta contrarreformista. O ambiente que, en 1935, se respiraba na parroquia de Figueiroa denotaba un crispado afastamento entre os simpatizantes da cenetista Sociedade de Agricultores e Obreiros “El Trabajo” e a cregaxe montaraz.
Dionísio Pereira (A II República e a Represión en Cerdedo, Verbo Xido, 2006), valéndose de testemuñas directas, achéganos as claves para entender o episodio de Figueiroa e a postura anticlerical de moitos cerdedeses:
É sabido que no devalar do período republicano (1931-1936), tivo lugar a primeira (case poderiamos dicir que a única) tentativa en España de separar o Estado da Igrexa católica. Unha das medidas que se tomaron daquela foi a de eliminar o control que sobre os cemiterios mantiña o clero católico, para garantir que calquera persoa puidera ser enterrada con dignidade dentro dos recintos funerarios, con independencia das súas crenzas e ideario. Tratábase, pois, de impedir a vergoñenta práctica de soterrar aos ateos e aos seguidores da relixión protestante en campo aberto (“coma os porcos”...) [...]. En Cerdedo, como en moitos lugares do Estado español, as necrópoles levaron durante aquel breve período o rótulo de “cementerio municipal” en troques de cemiterios parroquiais, para escándalo de cregos retrógrados. Entre eles, mesmo houbo un, falamos do abade de San Martiño de Figueiroa que, ademais, fixo todo o posíbel para impedir a construción dun novo camposanto fóra do entorno da igrexa parroquial. Aquel crego, ademais, pretendeu vender parte do igrexario de San Martiño sen dar contas aos veciños (páxs. 15-6).
No tocante á venda dunha porción do igrexario, López Vizcaíno actuará contravindo o artigo 12º da Lei de confesións e congregacións relixiosas, promulgada en maio de 1933. Para atinxir o seu obxectivo, o crego tirou de influencias, apelando a Federico Salmón, ministro de Xustiza durante o Bienio Negro (Véxase: Grandío Seoane, E.: Caciquismo e eleccións na Galiza da II República, A Nosa Terra, 1999).
Os reiterados desmandos deste párroco reaccionario e retador foron a causa do levantamento popular. O 20 de abril de 1935, o xornal católico El Compostelano publica:
Comunican de Cerdedo que, cuando el párroco de San Martín de Figueroa celebraba los divinos oficios del día, irrumpieron en el templo los vecinos Francisco Arca, su hijo Rogelio y otros, armados de piedras y palos, profiriendo blasfemias y amenazas contra el sacerdote y los fieles que se hallaban en el templo, muchos de los cuales huyeron. Al salir el párroco y algunos vecinos en persecución de los asaltantes, éstos les hicieron frente y les agredieron. Avisada la Guardia Civil, salió en persecución de los salvajes.
El hecho produjo general indignación en toda la parroquia.
A nova corre coma un regueiro de pólvora. O vespertino madrileño ultradereitista La Nación dedícalle o titular: “Caso de vandalismo. Unos zulús asaltan una iglesia durante los Oficios Divinos”. Pola súa banda, o antirrepublicano ABC resalta: “Varios individuos irrumpen violentamente en un templo durante los Oficios Divinos”.
O vigués El Pueblo Gallego (23-4-1935), baixo o titular “Alborotaron en un templo y agredieron al cura y sacristán”, informa da detención dos implicados:
En Cerdedo fueron detenidos los vecinos de la parroquia de Figueroa Francisco Arca, un hijo de éste, llamado Rogelio, Dositeo Cortizo, José María Vilas, Constantino Troitiño y Guillermo Baliñas Bugallo.
Estos sujetos, en la tarde del 18 actual, se presentaron en la iglesia durante la celebración de los oficios de Jueves Santo y promovieron dentro de ella un fuerte alboroto que obligó a suspender los cultos.
No contentos con ésto, esperaron a la salida al párroco y al sacristán, a los cuales maltrataron de palabra y obra, no habiendo pasado a mayores el suceso, merced a la intervención de los vecinos.
Faise eco o xornal barcelonés La Vanguardia do 24 de abril: “Detención de varios alborotadores”. Dende Madrid, El Siglo Futuro (“Dios, Patria, Rey”) do 23 de abril, baixo o titular: “La barbarie de unos sujetos en San Martín de Figueroa”, reproduce unha carta remitida á redacción polo propio Manuel López Vizcaíno:
Nos ha producido justísima indignación la lectura de una carta en la que el señor cura párroco de la iglesia de San Martín de Figueroa (Pontevedra) nos denuncia el hecho siguiente:
Discrepando con la unánime devoción y entusiasmo religioso de toda España en la pasada semana, unos desalmados, sin respeto alguno a la solemnidad del Jueves Santo, penetraron en la referida iglesia, tratando de agredirme primero a mí y luego a mi criado, y ejerciendo tal número de coacciones que me vi obligado, en evitación de un día de luto, a aconsejar a los fieles, que llenaban el templo, que lo abandonasen, y dar por terminados los sagrados oficios del día.
Como, a pesar de esto, los tales [¿?] continuaran amenazándome a mí y a mi sirviente, di aviso a la Guardia Civil del inmediato puesto de Cerdedo, notificándoles lo ocurrido y las blasfemias y palabras soeces que aquellos energúmenos proferían. La Guardia Civil levantó el oportuno atestado y, como consecuencia, detuvo a los autores del escandaloso suceso, que son Francisco Arca, apodado “Brillante”; su hijo Rogelio, Dositeo Cortizo Penelas, José María Vilas, Constantino Troitiño y Guillermo Valiñas [...¿?...] asombro mío fue aún mayor cuando, al ir el sábado al Juzgado de Cerdedo, me encontré a los individuos en cuestión en la puerta, libres y jactanciosos, coaccionando a los testigos y muy seguros de que tanto en este Juzgado como en el de Instrucción de La Estrada, nada habría de ocurrirles, puesto que son hechura de los superhombres del bienio inolvidable.
Trasladamos la denuncia al señor ministro de Gobernación o a quien corresponda, y nos lamentamos de que ese oprobioso acto haya sido quizá la sola nota discordante en medio del hermoso concierto de fervor católico que acaba de darse en España entera.
Uns meses despois, El Siglo Futuro (11-9-1935) consigna a Manuel López Vizcaíno nunha relación de doantes, co gallo da homenaxe ao militar requeté Aurelio González de Gregorio. O mesmo xornal (5-10-1935) consigna o cura nunha listaxe de doantes en prol da prensa tradicionalista. López Vizcaíno colabora con “quince pesetas en metálico”.
Co vento a favor, as aspiracións do crego acábanse facendo realidade. El Pueblo Gallego (9-11-1935) publica que, entre outras disposicións da Gaceta de Madrid (antigo BOE), consta a seguinte: Decreto autorizando a don Manuel López Vizcaíno, párroco de San Martín de Figueroa (Pontevedra), o a quien le represente, para que pueda efectuar la venta del trozo de terreno propiedad de la parroquia, conocido con el nombre de “Campo del Fondo”. Pódese intuír a onde foron parar os cartos do alleamento.
Roxelio Arca Rivas, fillo de Francisco Arca Valiñas, fíxonos sabedores do malestar da veciñanza: “Aquel cura tíñanos na moa do cabo”. Francisco Arca Valiñas e o seu camarada Secundino Bugallo Iglesias, adaís da Sociedade de Agricultores e Obreiros “El Trabajo”, serán torturados e asasinados o 11 de agosto de 1936 na Ponte do Barco (Pedre), obxectivo prioritario dos falanxistas de Cerdedo. Xerardo Bugallo Lois, fillo de Secundino, será asasinado rematada a Guerra Civil. Roxelio Arca Rivas sufrirá represalias e, ao longo da súa vida, a puga ferinte da inxustiza non emendada.
Cando aconteceu o golpe de Estado (17-18 de xullo de 1936), Roxelio Arca atopábase traballando en Madrid. Seguindo o relato de Dionísio Pereira e do propio Roxelio Arca (Álbum de guerra. Canteiros da Terra de Montes no Exército Popular da República, Difusora, 2008), o de Figueiroa, contando 23 anos de idade, alistouse voluntario no Grupo 33 da primeira columna confederal da CNT organizada na capital do Estado (Columna Del Rosal). Pouco despois, o Grupo 33 integrouse no 153 Batallón “Ferrer”, reconvertido posteriormente na 39 Brigada Mixta.
A 39 Brigada Mixta combateu na fronte de Aragón até decembro de 1936, cando os seus compoñentes foron trasladados a Madrid para gozaren duns días de descanso, antes de enfrontar a defensa da capital do Estado. Alí, o 21 de Nadal, na pensión galega onde se hospedaba, Roxelio Arca ten coñecemento do falecemento de seu pai: El vil asesinato de mi querido padre Francisco Arca Valiñas y de su compañero y amigo Secundino Bugallo, por los canallas, criminales y asesinos falangistas del municipio de Cerdedo, hecho ocurrido en la trágica noche del jueves 13 de agosto de 1936, y al saber la triste noticia, cuantas lágrimas vertieron mis ojos, lágrimas de pena, rabia e impotencia por lo sucedido, y de uno no ser capaz de protegerlos, mártires los dos compañeros de un ideal noble y justo (páx. 16).  
Manuel López Vizcaíno impediu que se lles dese sepultura no cemiterio de Figueiroa aos corpos de Francisco Arca e Secundino Bugallo. Grazas ao cura Xosé Paramá Ferro, os cadáveres foron inhumados no camposanto da parroquia de Pedre. Tempo despois, as familias dos asasinados trasladaron as cinzas con discreción a Figueiroa. As lápidas de Francisco e Secundino aínda se conservan no cemiterio de Pedre.
O 14 de outubro de 1936, El Pueblo Gallego informa que, en apoio á sublevación fascista, López Vizcaíno entregara na Delegación de Orden Público de Pontevedra un trozo de oro. O 15 de agosto de 1938, El Diario de Pontevedra, en prol dos combatentes franquistas feridos, consigna a López Vizcaíno nunha relación de doadores de localidades dunha corrida de touros. O crego doa unha localidade de sol. El Pueblo Gallego do 12 de febreiro de 1963, baixo os titulares “Con gran brillantez se inauguró el Círculo Cultural ‘Vázquez de Mella’. Los actos constituyeron una enfervorizada manifestación de fe patriótica”, a delegación pontevedresa do xornal vigués informa que, co gallo das honras ao carlista Juan Vázquez de Mella, tamén se oficiou unha “misa por los caídos”: A las 12’30 se celebró una misa rezada por el alma de Mella y requetés y demás excombatientes caídos en la Cruzada, oficiada por el Rvdo. don Manuel López Vizcaíno, párroco de San Martín de Figueroa, dándole guardia de honor al altar, requetés uniformados con sus banderas y guiones.
O crego López Vizcaíno morreu en San Martiño de Figueiroa. A súa tumba terreña atópase a carón da porta grande do templo parroquial.
Entre 2002 e 2003, o xornal La Voz de Galicia editou e distribuíu a “Biblioteca Galega 120”, unha selección de obras de cento vinte escritores galegos en lingua galega. O número 23 dos volumes editados contén os poemarios Nao senlleira e Seitura, da autoría do xurista e polígrafo ponteareán Fermín Bouza Brey, xuíz da Estrada dende 1930. Un exemplar do volume 23 da Biblioteca Galega 120 chegou ás mans de Roxelio Arca Rivas, probabelmente ao pouco de se distribuír.
Axudándose dunha máquina de escribir, Roxelio Arca, con 89 anos de idade, empregou dúas cuartillas para perpetuar un pensamento que, dende había décadas, lle ardía nas entrañas. A seguir, a xeito de advertencia, apegou as cuartillas nas follas de cortesía do libro:
 
A los que lean este libro
 
Por las “Tinieblas de Jueves Santo”, en el año de 1935, el que escribió este libro, Fermín Bouza Brey, se encontraba de juez de Primera Instancia en el Distrito Judicial de La Estrada, y en connivencia con el cura de la parroquia de San Martín de Figueroa, Manuel López Vizcaíno, y por motivos políticos, nos procesa dicho juez, “por perturbación del culto católico”, al que suscribe Rogelio Arca Rivas, a mi padre Francisco Arca Baliñas y a José María Vilas, siendo detenidos y esposados por la Guardia Civil de Cerdedo, y conducidos a los calabozos municipales; y a las 48 horas, fuimos conducidos y esposados a la cárcel de La Estrada por la misma Guardia Civil de Cerdedo, como si fuéramos unos criminales; y desde la cárcel de La Estrada, fuimos conducidos a la cárcel de Pontevedra por la Guardia Civil de La Estrada, pero esta vez sin ser esposados; y desde la cárcel de Pontevedra, fuimos conducidos y sin esposar por la Guardia Civil, desembarcando en la cárcel de Vigo; ya juzgados y condenados a cuatro meses y un día de cárcel.
            Después de haber pasado por un sarcasmo de juicio oral en la Audiencia de Pontevedra, y haciéndonos pasar por muchos disgustos y sufrimientos.
            Y con estas actuaciones del juez Fermín Bouza Brey, acompañado del cura Manuel López Vizcaíno, fue el primer eslabón de la cadena del asesinato de mi querido padre Francisco Arca Valiñas, por los asesinos falangistas de Cerdedo, en la fatídica noche del 13 de agosto de 1936.
            En estas fechas para mí tan señaladas, el Gobierno de la nación, del “Bienio Negro”, era presidente del mismo Gil Robles.
            Y si hay un Dios Justiciero, el juez Fermín Bouza Brei y el cura Manuel López Vizcaíno tienen que estar ardiendo en lo más profundo del infierno.
            Que así sea.
 
            Figueroa – septiembre del año 2002.
 
[Asdo.: Rogelio Arca Rivas]
 
Fontes orais fixéronnos saber tamén que Roxelio Arca Rivas se opuxera tallantamente á iniciativa municipal de dedicarlle unha rúa a Bouza Brey en Cerdedo; quizais en 1992, ano no que ao autor se lle dedicou o Día das Letras Galegas.
En desagravio, Xesús Palmou, no seu artigo “Fermín Bouza Brey. O xuíz da Estrada” (A Estrada: Miscelánea histórica e cultural, vol. 13, 2003), afirma que, tras a sublevación militar do 36, Bouza Brey, no desempeño da súa profesión, salvara moitas vidas: Para evitar estes asasinatos, cando tiña sospeita de que algunha persoa podía ser paseada, galeguistas, demócratas, republicanos, mandábaos deter simulando a súa implicación nalgunha causa xudicial e cerrábaos no calabozo, evitando así que os atopasen. En consecuencia, malia que Bouza Brey tiña asinado o documento de adhesión ao Alzamento, imprescindible para continuar no seu cargo de xuíz, transcende a súa desafección e, no mesmo ano 36, foi denunciado e sometido a un expediente por “desinhibición e galeguista” (páx. 101).
            Roxelio Arca Rivas faleceu en Figueiroa o 6 de novembro de 2010 aos 97 anos de idade. O de 7 de novembro de 2021, o colectivo Capitán Gosende inaugurou no seu Campo das Laudas (As Raposeiras-Meilide) o oitavo monólito na memoria de Francisco Arca Valiñas, Secundino Bugallo Iglesias, Xerardo Bugallo Lois e Roxelio Arca Rivas, vítimas da represión fascista en Cerdedo.

Imagem
Imagem
Imagem
O crego Manuel López Vizcaino
0 Comentários



Enviar uma resposta.

    Colaboracións

    Todos
    Alba Rivas
    Alicia Garrido
    Ana Cabaleiro
    Anjo Torres Cortiço
    Anxo Coya
    Calros Solla
    Carlos Loureiro
    Carlos Meixome
    Carme Hermida Gulías
    Carmela Sánchez Arines
    Clara Iglesias Cortizo
    David Otero
    Dionisio Pereira
    Héitor Picallo
    Lola Varela
    Luis Alberto Silva Casas
    Manuel Barros
    Manuel Cabada Castro
    Manuel Fortes
    Marcos Borrageros
    Maria Xesus Nogueira
    Montse Fajardo
    Pedro Peón Estévez
    Susana Sánchez Arins
    Tino Regueira
    Xoán Carlos Garrido
    Xosé Álvarez Castro
    Xosé Malheiro
    Xosé María Lema
    Xurxo Esquío

    Feed RSS



    Un proxecto de:

     Imagem

    Estamos en:

    Imagem
    Imagem
    Imagem

      Recibir novas

    Subscrición

    Histórico

    Junho 2022
    Maio 2022
    Abril 2022
    Março 2022
    Fevereiro 2022
    Janeiro 2022
    Dezembro 2021
    Novembro 2021
    Setembro 2021
    Agosto 2021
    Julho 2021
    Junho 2021
    Maio 2021
    Abril 2021
    Março 2021
    Fevereiro 2021
    Janeiro 2021
    Dezembro 2020
    Novembro 2020
    Outubro 2020
    Setembro 2020
    Agosto 2020
    Julho 2020
    Junho 2020
    Maio 2020
    Abril 2020
    Março 2020
    Fevereiro 2020
    Janeiro 2020
    Dezembro 2019
    Novembro 2019
    Outubro 2019
    Setembro 2019
    Agosto 2019
    Julho 2019
    Junho 2019
    Maio 2019
    Abril 2019
    Março 2019
    Fevereiro 2019
    Janeiro 2019
    Dezembro 2018
    Novembro 2018
    Outubro 2018
    Setembro 2018
    Agosto 2018
    Julho 2018
    Junho 2018
    Maio 2018
    Abril 2018
    Março 2018
    Fevereiro 2018
    Janeiro 2018
    Dezembro 2017
    Novembro 2017
    Outubro 2017
    Setembro 2017
    Agosto 2017
    Julho 2017
    Junho 2017
    Maio 2017
    Abril 2017
    Março 2017
    Fevereiro 2017
    Janeiro 2017
    Dezembro 2016
    Novembro 2016
    Outubro 2016
    Setembro 2016
    Agosto 2016
    Julho 2016
    Junho 2016
    Maio 2016
    Abril 2016
    Março 2016
    Fevereiro 2016
    Janeiro 2016
    Dezembro 2015
    Novembro 2015
    Outubro 2015
    Setembro 2015
    Agosto 2015
    Julho 2015
    Junho 2015
    Maio 2015
    Abril 2015
    Março 2015
    Fevereiro 2015
    Janeiro 2015
    Dezembro 2014
    Novembro 2014
    Outubro 2014
    Julho 2014
    Junho 2014
    Abril 2014
    Março 2014
    Fevereiro 2014
    Janeiro 2014
    Dezembro 2013
    Novembro 2013
    Agosto 2013

    Licenza Creative Commons
    Tabeiros Montes (Portal cultural de Tabeirós-Terra de Montes) de Asociación Cultural "Vagalumes" e Asociación Cultural e Ecoloxista "Verbo Xido" ten unha licenza Creative Commons Recoñecemento-Non comercial 4.0 Internacional.
    Con base nunha obra dispoñíbel en http://www.tabeirosmontes.com/.
    Os permisos alén do foco desta licenza pódense atopar en http://www.tabeirosmontes.com/colabora.html.