O valor inestimado e inestimábel do que non se adquire con diñeiro; a convivencia rexida polo “hoxe por ti, mañá por min”; o precioso legado da lingua e da cultura.
Calros Solla
A avoa Isolina canda os netos no San Bieito de Pardesoa (Forcarei, anos 70).
Celebrando o tempo das silveiras embagañadas, a avoa Isolina afagábame o padal cun cambado de amorias.
Con agarimo cachazudo e habelencioso, a avoa escollía e depenicaba o froito de entre o pugaredo e íao espetando nunha palliña de herba seca, sempre en doses impares. Isolina pechaba o ganchado cun no simple, ofrecéndoche o galano como perendengue.
Consonte a súa vasta experiencia, de consumirmos todas as amorias maduras, o meloso das bagas acabaríanos “repunando”.
Para degustar unha ración máis sabedeira, de seren sete as amorias enfiadas, seis debían ser negras e unha, rubia (aínda en proceso de maduración). A rubia engastallábase no medio das bagas negras. Explicaba a matrucia que esa era a mellor das posoloxías, pois a amoria rubia –e aceda– tallaba a excesiva dozura das tres precedentes e devolvíalle á boca a apetencia pola quenda restante.
En doses meirandes, mais nunha proporción semellante, a avoa servía a sobremesa das amorias en cunca de ourela. Un garfo de tres dentes feito cunha galliña de fento verde facilitaba o bocado.
A lambonada tamén se podía presentar machucada nun prato de porcelana, esportelado por máis chique. A pisada valíase dos froitos maduros, salferindo o esmagado cunhas areas de azucre. Á beira daquela masada deixábanse caer tres amorias rubias enteiras, para garantir o sabido contragusto. Ollo coa tinta non luxar a roupa branca.
Non sei que che me vos era máis gustante: se o presente das amorias en sazón ou o requintado detalle dos empratados.
Saborosa sabedoría de avoa.
-o-
Por mor dun conflito de fontes e mananciais, a miña familia rompera toda relación con outra familia da aldea. A desavinza, forxada na engra dos anos, non tiña, ao parecer, fácil arranxo. As inimizades hérdanse, como se herdaban as horas de muíño ou a veceira das peonadas. Aquela xente tampouco gozaba das simpatías dos máis veciños. Mal asunto enfrontar a subsistencia en soidade. Os ditos e os feitos non veñen ao caso; quen estea libre de pecado...
Xa exonerada da laboura e da facenda, despois do xantar e da sesta na hamaca, miña avoa entretiña as tardes solleiras contemplando a amenidade do val de Meilide. No sitio do canastro, arruinado pola roubacha das requisas, Isolina plantara un buxo e, meu pai, tras anos de poda e domea, conseguira facer del un fermoso parasol. Atendendo a petición da sogra, baixo a umbrela, pai colocou un dobre asento de madeira, que rescatara dun trolebús de dous pisos destinado ao desmantelamento. Valéndose duns prismáticos –que o xenro lle trouxera de Venezuela–, a vella escrutaba a campía na procura de calquera sinal de actividade.
Eu sentaba ao carón da avoa e atento escoitaba os comentarios que lle suscitaba a escudriña. Cando batía con algunha escena digna de mérito, cedíame axiña o aparello para que eu tamén puidese levar conta da novidade. Cos prismáticos apegados aos meus ollos, Isolina incitábame a xirar a vista en panorámica, mentres ela ía recitando por orde os nomes das leiras da valiña. Da outra banda do río do Seixo: os Aghros e os Pomariños de Cavenca, costaneiros; aquén do río: as Espreghadiñas, as Cacharelas, os Cachafais, os Seidoiros, as Pezas Ghrandes, as Cañoteiras, os Verdughos...; e xa na ribeira do río do Castro: Fozas, Piñoas, Peghos, Morouzós...
A avoa arrequecía a lección achegándome información concernente a servidumes, dereitos de rega e outros usos e costumes, considerándoo un coñecemento indispensábel para o futuro.
Unha tarde de finais de xullo, Isolina avistou cos prismáticos aqueles cos que andabamos berrados, afanándose en xuntar e encarrar os mollos da herba seca nas Pezas Ghrandes. No horizonte pairaba “a troita”, unha nube negra de fasquía fusiforme, sinal inequívoco da chuvia inminente.
Sen máis razóns –eu tampouco llas pedín–, a vella mandoume ir ao alboio por dúas guinchas (forcadas) e polos sombreiros pallizos; namentres, ela pechou a porta da casa. Botámonos a bo paso polo camiño das Cacharelas abaixo e nun amén acadamos o noso destino. Accedemos á leira e seguindo o seu ditado, sen mediar palabra, sumamos os nosos brazos aos deles para amorear e estibar canto antes as últimas carretadas de herba. Transcorridas unhas dúas horas de traballo, librada a sega do trebón, miña avoa colleume de ganchete e, sen máis, enfilamos cara a casa. Aínda non nos afastaramos moito, cando oín berrar: “Benia a ti, Isolina!”. Miña avoa, sen pausar a marcha, virando un chisco a cabeza, correspondeu á cortesía dicindo: “Este mundo aquí ha quedar!”.
-o-
Horas antes do seu saimento, prostrada no leito dende había días por un recruamento da súa enfermidade, a avoa Isolina reclamou a miña presenza. Nai veu por min, acompañoume até os pés da cama e na penumbra do cuarto grande deixounos sós. Andaba eu nos dezasete anos.
A miña avoa, arfando, incorporouse e acenou para que sentase ao seu carón. Ben pertiño dela, pasoume a súa man pola face e cun fío de voz pediume que lle franquease a ventá. Era de inverno; fóra, zoaba o nordés.
Cando tornei ao seu lado, colleume a man, pousou nela un seu anel de ouro, pechouma e díxome: “Adeus, Calriños”.
Erguinme, vireime sen máis fala, aconcheguei a porta do cuarto, saín da casa polo curral e contendo o pranto, corrín coma tolo, puño pecho, polo camiño das Lombas adiante, até chegar á carballeira de Meilide.
Alí, sentei ao pé dun dos carballos da casa e chorei en silencio os sete chorares.
Baleiro de bágoas, fixen un buraco entre a raizame, obrei un pequeno cofre con cachotes, pousei o anel no lousado, asentei por riba unha pedra chá e ocultei a cista cunha chouca, que axiña verdeou.
Dende aquelas, selada tácita a alianza, vadío os camiños de Cerdedo, arremedando as ánimas da Pantalla, abismado polos prodixios, agardando o día en que o anel, coma excálibur, reborde a tona da terra para, liberado do pauto, entregarlle o testemuño a quen o mereza.
A avoa Isolina faleceu na súa casa das Raposeiras na madrugada do 25 de febreiro do ano 1988.
Días despois do funeral, os meus preguntáronme polo antollo da vella. Eludindo máis explicacións, respondín que a avoa tan só chamara para dicirme que me quería.
Con agarimo cachazudo e habelencioso, a avoa escollía e depenicaba o froito de entre o pugaredo e íao espetando nunha palliña de herba seca, sempre en doses impares. Isolina pechaba o ganchado cun no simple, ofrecéndoche o galano como perendengue.
Consonte a súa vasta experiencia, de consumirmos todas as amorias maduras, o meloso das bagas acabaríanos “repunando”.
Para degustar unha ración máis sabedeira, de seren sete as amorias enfiadas, seis debían ser negras e unha, rubia (aínda en proceso de maduración). A rubia engastallábase no medio das bagas negras. Explicaba a matrucia que esa era a mellor das posoloxías, pois a amoria rubia –e aceda– tallaba a excesiva dozura das tres precedentes e devolvíalle á boca a apetencia pola quenda restante.
En doses meirandes, mais nunha proporción semellante, a avoa servía a sobremesa das amorias en cunca de ourela. Un garfo de tres dentes feito cunha galliña de fento verde facilitaba o bocado.
A lambonada tamén se podía presentar machucada nun prato de porcelana, esportelado por máis chique. A pisada valíase dos froitos maduros, salferindo o esmagado cunhas areas de azucre. Á beira daquela masada deixábanse caer tres amorias rubias enteiras, para garantir o sabido contragusto. Ollo coa tinta non luxar a roupa branca.
Non sei que che me vos era máis gustante: se o presente das amorias en sazón ou o requintado detalle dos empratados.
Saborosa sabedoría de avoa.
-o-
Por mor dun conflito de fontes e mananciais, a miña familia rompera toda relación con outra familia da aldea. A desavinza, forxada na engra dos anos, non tiña, ao parecer, fácil arranxo. As inimizades hérdanse, como se herdaban as horas de muíño ou a veceira das peonadas. Aquela xente tampouco gozaba das simpatías dos máis veciños. Mal asunto enfrontar a subsistencia en soidade. Os ditos e os feitos non veñen ao caso; quen estea libre de pecado...
Xa exonerada da laboura e da facenda, despois do xantar e da sesta na hamaca, miña avoa entretiña as tardes solleiras contemplando a amenidade do val de Meilide. No sitio do canastro, arruinado pola roubacha das requisas, Isolina plantara un buxo e, meu pai, tras anos de poda e domea, conseguira facer del un fermoso parasol. Atendendo a petición da sogra, baixo a umbrela, pai colocou un dobre asento de madeira, que rescatara dun trolebús de dous pisos destinado ao desmantelamento. Valéndose duns prismáticos –que o xenro lle trouxera de Venezuela–, a vella escrutaba a campía na procura de calquera sinal de actividade.
Eu sentaba ao carón da avoa e atento escoitaba os comentarios que lle suscitaba a escudriña. Cando batía con algunha escena digna de mérito, cedíame axiña o aparello para que eu tamén puidese levar conta da novidade. Cos prismáticos apegados aos meus ollos, Isolina incitábame a xirar a vista en panorámica, mentres ela ía recitando por orde os nomes das leiras da valiña. Da outra banda do río do Seixo: os Aghros e os Pomariños de Cavenca, costaneiros; aquén do río: as Espreghadiñas, as Cacharelas, os Cachafais, os Seidoiros, as Pezas Ghrandes, as Cañoteiras, os Verdughos...; e xa na ribeira do río do Castro: Fozas, Piñoas, Peghos, Morouzós...
A avoa arrequecía a lección achegándome información concernente a servidumes, dereitos de rega e outros usos e costumes, considerándoo un coñecemento indispensábel para o futuro.
Unha tarde de finais de xullo, Isolina avistou cos prismáticos aqueles cos que andabamos berrados, afanándose en xuntar e encarrar os mollos da herba seca nas Pezas Ghrandes. No horizonte pairaba “a troita”, unha nube negra de fasquía fusiforme, sinal inequívoco da chuvia inminente.
Sen máis razóns –eu tampouco llas pedín–, a vella mandoume ir ao alboio por dúas guinchas (forcadas) e polos sombreiros pallizos; namentres, ela pechou a porta da casa. Botámonos a bo paso polo camiño das Cacharelas abaixo e nun amén acadamos o noso destino. Accedemos á leira e seguindo o seu ditado, sen mediar palabra, sumamos os nosos brazos aos deles para amorear e estibar canto antes as últimas carretadas de herba. Transcorridas unhas dúas horas de traballo, librada a sega do trebón, miña avoa colleume de ganchete e, sen máis, enfilamos cara a casa. Aínda non nos afastaramos moito, cando oín berrar: “Benia a ti, Isolina!”. Miña avoa, sen pausar a marcha, virando un chisco a cabeza, correspondeu á cortesía dicindo: “Este mundo aquí ha quedar!”.
-o-
Horas antes do seu saimento, prostrada no leito dende había días por un recruamento da súa enfermidade, a avoa Isolina reclamou a miña presenza. Nai veu por min, acompañoume até os pés da cama e na penumbra do cuarto grande deixounos sós. Andaba eu nos dezasete anos.
A miña avoa, arfando, incorporouse e acenou para que sentase ao seu carón. Ben pertiño dela, pasoume a súa man pola face e cun fío de voz pediume que lle franquease a ventá. Era de inverno; fóra, zoaba o nordés.
Cando tornei ao seu lado, colleume a man, pousou nela un seu anel de ouro, pechouma e díxome: “Adeus, Calriños”.
Erguinme, vireime sen máis fala, aconcheguei a porta do cuarto, saín da casa polo curral e contendo o pranto, corrín coma tolo, puño pecho, polo camiño das Lombas adiante, até chegar á carballeira de Meilide.
Alí, sentei ao pé dun dos carballos da casa e chorei en silencio os sete chorares.
Baleiro de bágoas, fixen un buraco entre a raizame, obrei un pequeno cofre con cachotes, pousei o anel no lousado, asentei por riba unha pedra chá e ocultei a cista cunha chouca, que axiña verdeou.
Dende aquelas, selada tácita a alianza, vadío os camiños de Cerdedo, arremedando as ánimas da Pantalla, abismado polos prodixios, agardando o día en que o anel, coma excálibur, reborde a tona da terra para, liberado do pauto, entregarlle o testemuño a quen o mereza.
A avoa Isolina faleceu na súa casa das Raposeiras na madrugada do 25 de febreiro do ano 1988.
Días despois do funeral, os meus preguntáronme polo antollo da vella. Eludindo máis explicacións, respondín que a avoa tan só chamara para dicirme que me quería.
Fuente RSS
